Azərbaycan atatürk məRKƏZİ
Yüklə 2,84 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mədəd Çobanov
- Türk ədəbi dillərinin birliyinə doğru
- Türk ədəbi dillərinin birliyinə doğru 87 PROF.M.N.ÇOBANOVUN ÜMUMTÜRKOLOJĠ MƏSƏLƏLƏRƏ DAĠR ƏSƏRLƏRĠNĠN BĠBLĠOQRAFĠYASI
Mədəd Çobanov 84 axınına qoĢulmalıdır) bir-birinə inteqrasiyası da,qloballaĢması da demokratik və könüllülük prinsiplər əsasında həyata keçirilməli- dir. Əgər bu prinsiplərə əməl edilməsə, Ģübhəsiz ki, nəticədə xalqların qloballaĢması yox,əksinə bir-birindən ayrılması və parçalanması üz verə bilər. Odur ki,qloballaĢma prosesi və onun proqramı əvvəlcədən hazırlanmalı və ümumxalq müzakirəsindən sonra tədricən həyata keçirilməlidir... Bu problemin həlli pro- sesində ―Yüz ölçüb, bir biçmək‖ müdrik kəlamına dəqiqliklə ria- yət olunmalıdır. Yoxsa ... sonrasını ―Tanrı‖ saxlasın... Yuxarıda qeyd olunanlardan baĢqa, QloballaĢma prosesin- də obyektiv olaraq, ictimai-fəlsəfi anlam kimi hər bir xalqın ana dili, etnik tarixi, tarixi toponimləri (yer-yurd adları), dini, mədə- niyyəti və mənəvi mədəniyyəti (adət-ənənələri), həmçinin, sub- yektiv olaraq,özünüeyniləĢdirməsi göstəriciləri nəzərə alınmalıdır. Məhz bu göstəricilərlə, bütün məhdudlaĢdırmalara baxmayaraq, mədəniyyətlərin qarıĢması və ya qovuĢması haradasa,maraqlı ola bilər (yaxud maraqsız ola bilər)... QloballaĢma o vaxt maraqsız və parçalana bilər ki, qlobal- laĢma prosesində yuxarıda qeyd olunan göstəricilərdən biri və ya bir neçəsi unudulmuĢ olsun... XX əsrin ikinci yarısından sonra tarixçi alimlər belə bir mülahizə irəli sürürlər ki, XX əsrdə üç dəfə dünya müharibəsi ol- muĢdur. Bu müharibələrin iĢtirakçıları öz aralarında siyasi və hər- bi xarakterli müqavilələr,bir növ, öz aralarında qloballaĢmıĢlar... Bəs, bu qloballaĢmanın son nəticəsi necə oldu? Birinci Dünya müharibəsinin nəticəsi olaraq, Rusiya, Al- maniya, Avstriya-Macarıstan və Osmanlı imperiyaları dağıldı (1914-1918)... Ġkinci Dünya müharibəsinin nəticəsi olaraq, Almaniya Reyxi, Britaniya və Yaponiya imperiyaları dağıldı (1939-1945)... Üçüncü (Dünya müharibəsi Ģərti olaraq) ―soyuq‖ mühari- bənin nəticəsi olaraq, 70 il Dünyaya meydan oxuyan sabiq SSRĠ imperiyası çökdü... Türk ədəbi dillərinin birliyinə doğru 85 Beləcə də, Dünyada siyasi və hərbi xarakterdə müvcud ol- muĢ ilk ―qloballaĢma‖ nəticədə milyonlarla insanların həlak olma- sına, ölkələrin iqtisadi və mədəni həyatının darmadağın edilməsi- nə, əhalinin ―dilənçi‖ kökündə yaĢamasına səbəb olmuĢdur. Odur ki, qloballaĢmaya təĢəbbüs göstərən siyasətçilər,dövlət baĢçıları və Müdafiə Nazirliyi-Ordu Komandanlığı ―QloballaĢma‖nın mahiy- yətini qabaqcadan dərk etsələr, bu prosesə baĢlanma Ģəraitini daha yaxĢı qiymətləndirsinlər və hər bir qərar qəbul edərkən ―Yüz ölçüb, bir biçməlidir‖lər. Yoxsa, milyardlarla əhalinin gələcək taleyi ilə oynamaq olmaz... Yuxarıda qeyd olunanlardan belə qənaətə gəlmək olar ki, XX əsrin son rübündə Qərb dünyasının irəli sürdüyü dünya xalqlarının Avrasiya coğrafi məkanında inteqrasiya olunması və qloballaĢdırılması prosesinin əsas və ən mühüm nəticəsi, ilk növbədə, kiçik və zəif dövlətləri ―qloballaĢma pərdəsi‖ altında siyasi,iqtisadi və mədəni baxımdan özlərinin təsir dairəsinə (müs- təmləkəsinə) çevirmək, sonrakı mərhələdə isə, yerdə qalan dövlətləri də özlərinin nüfuz dairəsinə birləĢdirmək üçün əllərin- dən gələn hər cür siyasi, iqtisadi və digər məsələlərin gələcəkdə ―demokratik prinsiplər‖lə həll ediləcəyi barədə ―vədlər‖ verirlər... Lakin tarixi faktlara və ―qloballaĢma‖nın mahiyyətinə də- rindən nəzər saldıqda məlum olur ki, makro qloballaĢmanın ideoloqları, ilk növbədə, böyük imperiyalar yaratmağı; digər böyük dövlətlər-mikro qloballaĢmanın ideoloqları isə onların təsiri altında bölgə dövlətlərini birləĢdirməyi və hüquqi baxımdan onun təsdiq olunmasına can atırlar... Buraya kimi qeyd olunanları yekunlaĢdıraraq, belə nəti- cəyə gəlmək olar ki, ―Ġnteqrasiya‖ və ―QloballaĢma‖nın aparıcı və ya baĢ ideoloqları da qədim və orta əsrlərdə, həmçinin, XIX-XX əsrlərdə olduğu kimi ―Böyük imperiyalar‖ yaratmaq iddialarına düĢüblər. Çox güman ki, onlar da qədim Ġkiçayarası və ya Ba- bilistan, Makedoniya və Roma imperiyaları, Ərəb xilafəti və Mon- qolustan,Azərbaycan Səfəviləri, Çar Rusiyası və sabiq SSRĠ kimi ―Böyük Ġmperiyalar‖ yaratsınlar və həmin imperiyaların idarə Mədəd Çobanov 86 olunmasını öz xalqlarının nümayəndələrinə tapĢırsınlar...Beləcə də, öz xalqları üçün münbit həyat Ģəraiti yaratsınlar... Lakin onlar düĢünmürlər ki, müasir xalqı – yüksək intel- lektual potensiala malik olan xalqı, daha, vahid imperiyanın dik- təsi altında saxlamaq olmaz... Tarixdə ―qançanağı‖ üstündə yara- dılmıĢ imperiyaların sonu fəlakətlə və faciələrlə nəticələnmiĢdir... Buradan belə nəticəyəgəlmək olur ki, Türk xalqlarının gə- ləcəyi yalnız və yalnız, ilk növbədə,öz aralarında ―inteqrasiya‖ ol- malı və sonra ―QloballaĢma‖lıdır. (Əbəttə, özlərinin siyasi quru- munu saxlamaqla). Türk ədəbi dillərinin birliyinə doğru 87 PROF.M.N.ÇOBANOVUN ÜMUMTÜRKOLOJĠ MƏSƏLƏLƏRƏ DAĠR ƏSƏRLƏRĠNĠN BĠBLĠOQRAFĠYASI KĠTABLAR: 1. Leksika azerbaydjanskix qovorov Bolnisskoqo rayona Qruz. SSR, AKD, TaĢkent, 1973, 30 səh. 2. Borçalı Ģivələrinin leksikası, I , monoqrafiya, Bakı, 1997, 196 səh. 3. Borçalı Ģivələrinin leksikası, II , monoqrafiya, Bakı, 1997, 64 səh. 4. Borçalı Ģivələrinin leksikası, Bakı, 1997, 212 səh. 5. Azərbaycan antroponimiyasının əsasları, Bakı, 1998, 336 səh. 6. AzərbaycanĢünaslığın əsasları, Bakı, 2004, 36 səh. 7. Borçalı toponimləri (həmmüəllif M.M.Çobanlı), Bakı, 1993, Bakı, 1993, Bakı, 1995, 1997, 88 səh. 8. Dədə Qorqud Dünyasına səyahətdən parçalar (həmmüəllif M.M.Çobanlı), Bakı, 1998, 88 səh. 9. Türk ədəbi dillərinin birliyinə doğru, ―Kitabi-Dədə Qorqud‖- 1300, Bakı, 2000, 64 s. 10. Qəhrəmanlıq dastanı, ―Kitabi-Dədə Qorqud‖ dastanlarının motivləri əsasında, (həmmüəllif M.M.Çobanlı), Bakı, 2000, 135 səh. 11. Altay dilləri ailəsində Azərbaycan-türk dilinin mövqeyi, Bakı, 2001, 96 səh. 12. I Türkoloji Qurultay və Türk dillərinin müasir problemləri, Bakı, 2006, 252 səh. 13. Türk ədəbi dillərinin birliyinə doğru, ikinci nəĢr, Bakı, 2008, 280 səh. 14. Azərbaycanca-qazaxca və qazaxca-azərbaycanca qısa danıĢıq lüğəti, Bakı,2008, 295 səh. Yüklə 2,84 Kb. Dostları ilə paylaş:
|