Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti nəzdində Qida Sənayesi Kolleci (tədris müəssisəsinin adı) Təsdiq edirəm: Tədris işləri üzrə direktor müavini : Əfəndiyev T. (imza, soyadı, adı) “14” fevral 2023 –cü IL Fənn sillabusu

Antropogenekosistemlərisətamamiləbaşqacürfəaliyyətgöstərir.Bura3-cütipəaidolanekosistemləryalnızGünəşenerjisihesabınadeyil,həmçinininsantərəfindəntəşkiledilmiş(verilmiş)yanacaqformasındadotasiyanınhesabınaqidaməhsullarıvəliflimateriallaristehsaledənaqroekosistemlər,akvakulturlardaxil-dir.
Busistemlərtəbiisistemlərəoxşayır,çünkivegetasiyadövründəmədənibitkilərininkişafıtəbiiprosesolubonlaratəbiiGünəşenerjisiiləhəyatverilir.Lakintorpaqhazırlığı,səpin,məhsulunyığılmasıvəs.insanınenerjisərfidir.Həmdə,insanpraktikiolaraqtəbiiekosistemibütövlüklədəyişir,hərşeydənəvvəlekosistemisadələşdirir, yəninövmüxtəlifliyi azalır vəbəzən güclü sadələşmiş monokultura sisteminə çevrilir.

Müasirkəndtəsərrüfatıilbəilekosistemlərisuksessiyanındaimerkənmərhələlərindəsaxlamağaimkanyaradaraq,birvəyabirneçəbitkidən(məsələn,qarğıdalı,buğda,noxudvəs.)maksimalilkinməhsuləldəetməyəcəhdgöstərir.Kəndlibahaqiymətəyüksəkməhsuləldəedəbilir.Beləqiymətalaqlarlamübarizə,mineralgübrələr, torpaq hazırlığı vəb. işlərləəlaqədardır (enerjiaxınıortahesabla20 kkal/sm²il).

Yenidavamlınövlərin,məs.,otnövlərininpeydaolmasıtəbiisuksessiyaproseslərininnəticəsidir.Bizalaqadlandırdığımız«pioner»bitkinövləridir,ziyanvericilər–həşəratlarvədigərheyvanlardır,xəstəliktörədicilərisə–mikroorqanizmlərdir.Alaqotları,ziyanvericilərvəxəstəliktörədicilərləaktivmübarizəaparılmazsa,bütünməhsul məhvolar.
Heyvandarlıqdaekosisteminsadələşməsinəgedənbiryolsayılır,insanözüüçünfaydalıkəndtəsərrüfatıheyvanlarını(inək,camış,toyuqvəs.)qoruyub,qidaresurslarınarəqibçıxanotyeyənvəhşiheyvanlarıvəevheyvanlarınıməhvedən yırtıcılarıyoxaçıxarır.
Qiymətlibalıqnövlərininovlanmasısuhövzələrininekosistemlərinisadələşdirir.Havavəsuhövzələrininçirklənməsidəağacların,balıqların məhv olmasınasəbəb olurvətəbii ekosistemlər«talanır».
Ümumiyyətlə,əhalininsayı artdıqcainsanlarbütün yetkin(klimaks)ekosistemlərisadəcavanekosistemlərə(məsələn,tropikmeşələri,yetişmişfıstıq,palıdmeşələriniməhvedərək,bataqlıqlarıqurudaraqvəs.)çevirir.Busistemləri«cavan»yaşındasaxlamaqüçünyanacaq-energetikresurslarındanistifadəartacaqdır.Bununlayanaşı, növ(genetik) müxtəlifliklərindəvətəbii landşaftlarda itkibaş verəcəkdir(cədvəl 9.1).
Cavan,məhsuldarekosistemlərmonotipnövtərkibinəmalikolduğuüçünçoxzəifolur.Beləki,hərhansıbirfəlakətlihadisə,məsələn,quraqlıqbaşverərsə,genotipdağıldığındanbeləekosistemlərbirdə bərpaolunmur.Lakinbəşəriyyətinhəyatıüçünonlarısaxlamaqvacibdir.Odurki,vəzifəmiz,sadələşdirilmişantropogenekosistemlərvəonunlaqonşuluqdakıdahamürəkkəb,zəngingenofondamalikolantəbiiekosistemlərarasındabalansısaxlamaqdır.