Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının professoru, tarix

azərbaycanlılarının həmrəylik  və birlik  günü»  elan edilməsi 

haqqında  qərar  qəbul  etmişdi.  Bundan  sonra  isə  31  dekabr 

gününün  hər  il  bayram  kimi  keçirilməsi  haqqında  bu  təklif 

Azərbaycan  Respublikasının  Ali  Soveti  tərəfindən  qəbul 

edildi.

Azərbaycan  diasporunun  xarici  ölkələrdə  təşkil 

olunması işində  də  canlanma əsasən  bu dövrdən  başlanmış­

dır.

Xarici  ölkələrdə  yaşayan  soydaşlarımızla  əlaqələri 

gücləndirmək  məqsədilə  Azərbaycanda  «Azərbaycan  dün­

yası»  adlı Beynəlxalq Əlaqələr Mərkəzi (prezidenti xalq şai­

ri  Nəbi  Xəzridir)  və  «Dünya  Azərbaycanlılarının  M ədə­

niyyət  Mərkəzi»  (sədri,  xalq  şairi  Söhrab  Tahirdir),  dünya 

Azərbaycanlıları  gənclərinin  Beynəlxalq  həmrəyliyi  Cə­

miyyəti  (prezidenti  Tofiq  Əliyevdir)  yaradılmışdır  və  fəa­

liyyət göstərirlər.  Bunlardan əlavə diaspora ilə iş üzrə prezi­

dent  aparatında  bölmə  (müdiri  prof.  Rüstəm  Məmmədov­

dur),  Milli  Akademiyanın  «Milli  Münasibətlər  İnstitutu»nda 

(direktoru  prof.  V.Arzumanlıdır)  şöbə  mövcuddur  və  geniş 

fəaliyyət  göstərirlər.  1998-ci  ilin  mayından  işə  başlamış 

«Azad  Azərbaycan»  özəl  radiusunun  səsi  hər gün  dünyanın 

66 ölkəsinə yayılır.

Dünya  Azərbaycanlılarının  çoxsaylı  diasporu  Türkiyə­

də,  Rusiyada,  Almaniyada,  Amerika  Birləşmiş  Ştatlarında, 

İngiltərədə və digər ölkələrdə mövcuddur1.

Azərbaycan  Prezidenti  Heydər  Əliyev  xarici  ölkələrə 

etdiyi  bütün  səfərləri  zamanı  orada  yaşayan  soydaşlarımızla 

görüşmək üçün xüsusi  vaxt ayırır və bu görüşlər hər iki  tərəf 

üçün  çox  faydalı  olur.  Belə  görüşlər  1994-cü  ildə  Fransada 

(yanvarda),  Almaniyada  (yanvarda),  Türkiyədə  (fevralda), 

İngiltərədə  (fevralda),  1995-ci  ildə  İsveçrədə  (yanvarda),

Bu haqda daha  geniş, bax:  İsrafil  İsmayılov.  «Dünya azərbaycanlıları 

XX əsrdə», Bakı,  1997, həcmi  256 s.

118

Belçikada  (apreldə),  1996-cı  ildə  Rusiyanın  Stavropol  diya­

rında  Kislovodskda,  1997-ci  ildə  Amerika  Birləşmiş  Ştatla­

rında  (avqustda),  1999-cu  ildə  Ukraynada  (noyabrda)  keçi­

rilmişdir.

1994-cü  ilin  23  fevralında  Londonda Azərbaycan  dias­

porunun  nümayəndələri  ile  görüşdə  Heydər  Əliyev  demiş­

dir:  «Harada  yaşamasından,  vəziyyətinin  ağır və  çətinliyin­

dən  asılı  olmayaraq  qərək  hər  bir  kəs  öz  Ana  Vətəni  haq­

qında  düşünsün.  Azərbaycanlılar artıq bilirlər ki,  indi  bizim, 

nəhayət,  müstəqil  dövlətimiz  -   Azərbaycan  Respublikamız 

var.  Bu müqəddəs Azərbaycan torpağıdır».

2000-ci  iln  22  iyununda  Moskvada  Azərbaycanlıların 

Ümumrusiya  Konqresi  təsis  edilmişdir.  Moskvada keçirilmiş 

konqresdə  Rusiyanın  50  regionunu  təmsil  edən  2  milyona 

qədər  Azərbaycanlı  nümayəndələri  iştirak  etmişdir.  Kon­

qresdə  bildirildi  ki,  Rusiyanın  bütün  bölgələrində yaradılmış 

Azərbaycan  milli-mədəni  təşkilatları  xoşməramlı  fəaliyyət 

göstərir  və  bu  da  Rusiya  ilə  Azərbaycan  dövlətləri  arasında 

dostluq  münasibətlərinin  möhkəmlənməsinə kömək edəcək­

dir.

Dünya  Azərbaycanlılarının  111  konqresi  1999-cu  il  2-3 

oktyabrda  Köln  (Almaniya)  şəhərində  keçirilmişdir.  Kon­

qresdə  Azərbaycandan,  Cənubi  Azərbaycandan,  Almaniya­

dan,  ABŞ-dan,  Türkiyədən,  Kanadadan,  Fransadan,  İsveçrə­

dən,  Hollandiyadan,  Belçikadan  və  digər  ölkəlordən  100-ə 

godər nümayəndə  iştirak etmişdir.

Doğma Azərbaycanı  xarici  ölkələrdə öz yaradıcılığı  ilə 

geniş  tanıdan  mədəniyyət  xadimlərimizdən  biri  də  Bakıda 

dünyaya  göz  açmış  Elnarə  İsmayılovadır.  O,  Azərbaycan 

Dövlət  Konservatoriyasını  fortepiano  ixtisası  üzrə  bitirmiş 

solo-pianoçudur.  1993-cü  ildən  bəri  əsasən  Almaniyada  ya­

şayır.  Bethoven,  Şopen  və  digər musiqi  korifeylərinin ən  çə­

tin  əsərlərini  mahir  ustalıqla  ifa  etməklə  yanaşı  Üzeyir 

Hacıbəyov,  Qara  Qarayev,  Fikrət  Əmirovun  və  digər  Azər-

119

---

baycan  bəstəkərlarmm  əsərlərini  Almaniyada  və  Avropanın 

digər ölkələrində geniş təbliğ edir.

Prezident  Heydər  Əliyev  demişdtir:  «Azərbaycanın 

görkəmli  mədəniyyət  xadimlərinin  Azərbaycandan  kənarda 

fəaliyyət göstərməsi bizim üçün çox əhəmiyyətlidir»1.

Dünyanın  70-ə  yaxın  ölkəsində  azərbaycanlıları  bir­

ləşdirən 200-dən artıq  cəmiyyətlər mövcuddur və  geniş  fəa­

liyyət  göstərirlər.  Dünyada  yaşayan  hər  bir  azərbaycanlı 

«Azərbaycan  dövlətini  öz  arxasında  hiss  edərək,  azər- 

baycançılıq,  vətənpərvərlik hissləri  ilə  tarixi  torpaqlarımıza, 

yurdumuza,  mədəniyyətmizə,  məhəbbət aşılamalıdır»  (Hey­

dər Əliyev)2.

Dünya  Azərbaycanlılarının  1  qurultayı  göstərdi  ki,  on­

ların  milli  lideri olan Prezident Heydər Əliyevin bu göstərişi 

və  arzusu  layəqətlə  yerinə  yetirilir.  Prof.  Yəhya  Taşdələn 

(Türkiyə) Dünya Azərbaycanlılarının I qurultayı haqqında öz 

mülahizələrini  belə  ümumiləşdirmişdir:  «Qurultayda  sə­

mimiyyət,  qardaşlıq,  dostluq  və  bütövlük  anlayışı  hakim 

oldu.  Qurultay  yalnız  diaspor  üçün  deyil,  xalqımız  üçün 

də bir işıq, güvənc və inanç qaynağına çevrildi»3.

Böyük tarixi  bir  hadisə  və  nailiyyət  olan  Dünya Azər­

baycanlılarının  I  qurultayı  «Dünya  Azərbaycanlılarının  əla­

qələndirmə  Şurasım»  (102  nəfərdən  ibarət)  və  bu  Şuranın 

idarə heyətini  (23  nəfər)  seçdi  və qərar qəbul  etdi ki, Dünya 

Azərbaycanlılarının  qurultayları  hər  üç  ildən  bir  keçirilsin.

1 

II

2 

ıı

3 

ıı

120

'Xalq"  qəzeti, 7  fevral  1999. 

'Xalq" qəzeti, 25 dekabr  1999. 

'Xalq" qəzeti,  15 noyabr 2001.

v i f m l

DAĞLIQ QARABAĞ MÜNAQİŞƏSİ 

AZƏRBAYCANLILARA QARŞI ERMƏNİ 

SOYQIRIMININ DAVAMIDIR

Azərbaycanın  tutduğu  mühüm  geostra- 

teji  mövqe,  onun zəngin  təbii sərvətləri, 

regionda  maraqlan  olan  qüvvələri 

azərbaycanlıların  öz  tarixi  torpaqların­

dan  zorla  köçürülməsinə  sövq  edirdi... 

XIX əsrdən  başlayaraq  (bu)  siyasi  xət­

tin  gerçəkləşdirilməsində  erməni fakto­

ru  əsas  amillərdən  birinə  çevrilmişdi. 

Ermənilərin  tarixi  Azərbaycan  torpaq­

larında,  xüsusən  Rusiyanın  tərkibinə 

Azərbaycan  xanlıqları  kimi  daxil  olan 

Qarabağ  və  İrəvan  xanlıqları  ərazisin­

də  kütləvi  şəkildə  yerləşdirilməsi  ilə 

bünövrəsi  qoyulmuş  bu problem  XX əs­

rdə  özünü  bir  neçə  dəfə  binizə  verərək 

torpaq  iddiaları  üçün zəmin yaratdı.  Bu 

torpaq  iddiaları  bəzi  qüvvələr  tərəfin­

dən  erməni-azərbaycanlı  qarşıdurması 

kimi qələmə verildi...

HEYDƏR ƏLİYEV

Qafqazda türklərə  qarşı  ermənilərin  başladıqları  soyqı­

rımların  üç  yüz  ilə  yaxın  tarixi  vardır.  Rusiya  imperatoru  I 

Pyotr  1724-cü  ilin  mayında  Bakını  işğal  etmiş  general 

Matyuşkinə  yazmışdı:  «Hər cür cəhd  etməklə  erməniləri  və

121

---