78
карт (распределение свойств пласта по площади с
привязкой по глубине).
На основе структурных карт и стратиграфических
профилей устанавливается площадь распространения
пласта и определяется неоднородность, такие как разломы
выклинивания поверхности ГВК. Линии равной
эффективной
мощности
газонасыщенного
пласта
отражаются на карте изопахит. Объем порового
пространства определяется на основе изменения площади
между изопохитами.
После
определения
объема
газосодержащего
порового пространства проводят расчеты начальных
геологических запасов и оценивают запасы газа на
различных стадиях истощения.
Зависимости для подсчета запасов объемным
методом определяются как режимом вытеснения пласта,
так и характеристикой газа.
Простой , но эффективной альтернативой расчетам
объемным методом является метод материального баланса,
позволяющий определить как начальные геологические
запасы газа, так и извлекаемые запасы на любой стадии
разработки.
Уравнение
материального
баланса
является
иллюстрацией закона сохранение массы.
Указанный метод основан на данных о накопленной
добыче углеводородов и изменения пластового давления.
К точности изменения этих параметров предъявляются
высокие требования.
В отличии от объемных методов, которые могут быть
использованы на начальных стадиях разработки , методы
материального баланса могут применяться после
определенного периода эксплуатации залежей, часто этот
метод называют эксплуатационным.
79
GİLLƏŞDİRİLMİŞ KOLLEKTORLARDA NEFTİN
ÇIXARMA KAFFİSENTİNİN ARTIRILMASI
ÜSULLARI
Magistr:
Elmi rəhbər:
Kazımov Elşən Mübariz oğlu Dos. S.Mansurova
II kurs, qrup A2256
Neft kollektorlarının tərkibində gil bir neçə faizə çatır ki,
bu da neft yataqlarının işlənməsinin nəticəsinə öz təsirini
göstərir.Məhsuldar layların açılmasına qədər gil hissəcikləri və
lay mayeləri tarazlıqda olurlar. Su ilə quyu doldurulanda hansi
ki öz fiziki-kimyəvi xüsusiyyətlərinə görə lay mayelərindən
fərqlənir, nəticədə məhsuldar layda tarazlıq pozulur. Məsələn
gil şişir, ətrafın buxar strukturu dəyişərək effektiv məsamələri
azalır, o da lay mayesinin bir hissəsinin sıxılmasına gətirib
çıxarır
və
bu
da
sıxışdırıb
çıxartma koffisentini
artırır.Minerallaşdırılmış maye quyuya doldurulduqda adi
sudan fərqlı olaraq gili şişirtmir.Bu da məsaməli sahənin tam
filtirasiyasının sönməsinə gətirib çıxarır.
Aparılan tədqiqatların nəticələri göstərir ki, neftli
kollektorlarda gil hissəciklərinin olub-olmamasından asılı
olaraq, quyuya vurulan mayenin tempraturasının artması ilə
sıxışdırıb çıxartma koffisienti artır.
QUYULARDA SEMENT KÖRPÜLƏRİNİN
QURAŞDIRILMASI
Tələbə: Elmi rəhbər:
Bayramov Elvin İlqar oğlu t.e.d. Süleymanov E.M
IV kurs, 241.4S qrup
Layların ayrılaşdırılması təcrübəsində, quyu divarlarının
möhkəmləndiriməsi və quyuda qəza baş verdikdə bəzən sement
80
körpüsü qurulmasından istifadə olunur.
Sement körpüsü müxtəlif üsullarla aparılır. Ən effektli
sement körpüsü qurulması aşağıda göstərilən üsulla aparılır.
Prosesi başlamadan quyuda sement körpüsü yaradılacaq
hissənin alt sərhədindən bir qədər aşağıda qazıla bilən paker və
ya manjetli tıxac qoyulur. Burada məqsəd tamponaj
məhlulunun aşağı axmasının qarşısını almaqdır. Əvvəlcə
quyuya aşağı sərhədə qədər boru kəməri buraxıb quyunu təmiz
yuyurlar. Əgər yuyulan hissədə kahlar varsa, onda buraxılan
kəmərdə yanlara yönəldilmiş hidromonitor borucuqları
yerləşdirib sürətli maye şırnağı ilə kahlarda xıltlaşmış qazıma
məhlulunu yuyurlar. Yuyulma qurtardıqdan sonra kəmərin
içərisinə ardıcıl olaraq əvəlcə bufer mayesinin birinci hissəsi,
sonra tamponaj məhlulunu və onun ardınca ikinci hissə bufer
mayesi və onun üstündən də basqı mayesi vurulur.
Tamponaj məhlulunu ondan aşağı və yuxarıda olan bufer
mayesindən iki ayırıcı tıxacla ayırırlar. Basqı mayesini vurub
qurtardıqdan sonra boru kəmərini yavaş sürətlə sement
körpüsünün yuxarı sərhədindən bir qədər yüksəkliyə qaldırıb
saxlayırlar və kəmərin içərisini yuyurlar. Sonra kəməri qaldırıb
quyunu tamponaj məhlulunun bərkiməsi üçün dinc saxlayırlar.
Tamponaj məhlulu kəmərin içərisinə vurulduqdan sonra
onun bir hissəsini kəmər arxası fəzaya keçirmək lazım gəlir. Bu
keçirmə prosesi başmaq səviyyəsində kəmərin içərisində və
həlqəvi fəzadakı təzyiqlər bərabərləşməyənə qədər davam
etdirilir.
Sement daşı əmələ gəldikdən sonra quyuya qazıma
kəməri ilə balta buraxıb körpünün üst sərhədini müəyyən
edirlər və onun üst qatındakı zəif hissəsini qazıyırlar. Sonra
sement körpüsünün hermetiliyini yuxarıdan təzyiqi azaltmaqla
və ya yuxarı borularla layı yoxlama cihazı buraxmaqla və
bəzən də aerasiya ilə səviyyəni azaltma yolu ilə yoxlayırlar.
Əgər yoxlama müsbət nəticə verməzsə və ya sement
körpüsü dağılıb, yuxarıya qalxarsa, onda körpünü qazıyıb