164
Поэтому данная работа посвящена изучению реакции
паровой конверсии этанола в водород на бинарных железо-
кобальт оксидных катализаторах различного состава.
В работе нами были синтезированы 9 катализаторов с
атомным отношением элементов от Fe:Co=9:1 до Fe:Co
=1:9. Активность синтезированных катализаторов изучали
на проточной установке при объемной скорости подачи
сырья 1800 ч-1 в интервале температур 250-600°С.
Исследование реакции паровой конверсии этанола на
железо-кобальт оксидных катализаторах показало, что
основным продуктом реакции являются водород и
углекислый газ. В качестве побочных продуктов также
образуются этилен, ацетальдегид, монооксид углерода и
метан. Проведенные исследования показали, что реакция
паровой конверсии этанола начинается при температуре
2000С. При этой температуре образуется небольшое
количество водорода (3.0%). Дальнейшее повышение
температуры приводит к образованию и других продуктов
реакции. Так с увеличением температуры выход водорода
увеличивается и при 400°С достигает 60% и с дальнейшим
увеличением температуры изменяется незначительно.
Конверсия этанола при температурах выше 400°С
достигает 80%.
На активность Fe:Co оксидных катализаторов в
реакции паровой конверсии этанола оказывает влияние
также атомное отношение железа и кобальта. Установлено,
что с увеличением содержания оксида железа в составе
катализатора выход водорода слегка возрастает и на
катализаторе Fe:Co=9:1 составляет 76,1%. Также нами
установлено, что при высоких температурах на всех
изученных катализаторах наблюдается образование только
этилена в качестве побочного продукта. Максимальный
выход водорода на всех изученных катализаторах
достигает порядка 80%. Выходы же побочных продуктов
165
изменяются в пределах 10%.
Таким образом, можно сказать, что бинарные Fe-Co-
O
катализаторы
проявляют
достаточно
высокую
активность в реакции паровой конверсии этанола в
водород и могут быть основой для дальнейшего их
модифицирования с целью получения высоко активного и
селективного катализатора для реакции паровой конверсии
этанола в водород.
TƏBİİ YERLİ XAMMALDAN İSTİFADƏ ETMƏKLƏ
MAQNEZİUMLA ZƏNGİNLƏŞDİRİLMIŞ FOSFORLU
GÜBRƏ İSTEHSALI
Magistr: Elmi rəhbər:
Süleymanov Süleyman Ələkbər Dos. Məmmədova G.M.
II kurs, qrup A3116
Bitkilərin bioloji xüsusiyyətləri, torpaq və iqlim şəraitinin
müxtəlifliyi qida elementləri ilə zənginləşdirilmiş mineral
gübrələrin tətbiqini tələb edir. Bu elementlərdən biri də
maqneziumdur. Tərkibində maqnezium olan gübrələr ən
faydalı gübrələrdən sayılır.
Hal-hazırda geniş tətbiq sahələrinə malik maqnezium ilə
zənginləşdirilmış fosforlu gübrələrin təbii yerli xammal
əsasında alınması mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Məlumdur
ki,
Azərbaycan
çox böyük dolomit
ehtiyatlarına malikdir. Təkcə Nehrəm yatağında dolomitin
ümumi qalınlığı 800 m - ə çatır. Əsasən Nehrəm (Naxçıvan
MR, Babək ray.), Binəqədi (Abşeron y- ad.), Tərgical (Qusar
ray.), Boyanata vı Qələndərtəpə yataqlar qrupu, Keçiqaya
(Qobustan ray.) və s. yataqlarına rast gəlinir. Dolomit təmiz
mineral olub tərkibi əsasən MgCO
3
-43,6 %, CaCO
3
- 54,08 %
duzlarından, süxurların 95 % - ə qədəri dolomitdən ibarətdir.
Dolomitin emalı prosesi DÖST 2184-87 standartına uyğun olan
166
texniki sulfat turşusu ilə aparılmışdır.
Fosfat xammalı kimi apatit konsentratından istifadə
edilmişdir. Xammalın tam parçalanmasına nail olmaq üçün
proses turşu məhlulunun aşağı qatılığında aparılmalıdır. Çünki
belə şərait xammalın parçalanması zamanı maye fazada
kalsium sulfat kristalları doymayan məhlulun əmələ gəlməsi
üçün daha əlverişlidir:
2Ca
5
F(PO
4
)
3
+ CaMg(CO
3
)
2
+ 9 H
2
SO
4
= 2Ca(H
2
PO
4
)
2
· H
2
O + +Mg(H
2
PO
4
)
2
+ 9CaSO
4
+ 2HF + 2CO
2
İlkin mərhələdə xammalın parçalanması üçün götürülən
turşunun miqdarının stexiometrik normadan artıq götürülməsi
sonrakı mərhələnin normal getməsini təmin etmişdir.
Maqnezium ilə zənginləşdirilmiş fosforlu gübrələr geniş
tətbiq sahəsinə malikdir. Belə ki, maqneziumun bitkilərdə
fermentlərin
aktivləşməsində,
fosforun
daşınmasında,
fotosintez prosesində, şəkər sintezində və bir çox proseslərdə
vacib rolu vardır. Çatışmadıqda isə bütün bu proseslərlə yanaşı
hissələrində saralmalar, solğunlaşma, deşilmə və bitkinin
quruması ilə nəticələnir. Buna görə də maqnezium ilə
zənginləşdirilmiş fosforlu gübrələrin çox böyük aqrokimyəvi
əhəmiyyəti vardır.
INVESTIGATION OF ELECTRO – ACTIVATED
WATER PROPERTIES.
Student Scientific adviser:
Samadov Aydin İmran prof. Aghahuseynova M.
II Course, Group № 396.6
The main idea of the scientific project is to use of
activated water as an electrolyte for a lead-acid battery and the