Azərbaycan Dövlət qtisad Universiteti
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
202 doğulduğu aydan 16 yaşına çatanadək verilən aylıq müavinət 2007-ci ildə ödənilmir. Bu dəyişiklik əhalinin aztəminatlı təbəqəsinin sosial durumunu yaxşılaşdırmaq məqsədilə hazırlanan "Ünvanlı dövlət sosial yardımı haqqında" qanun qəbulu ilə əlaqədardır. 5.3. Azərbaycan Respublikasında ünvanlı dövlət sosial yardımının tədbiq olunması Sosial yardımın məqsədi aztəminatlı ailələrin sosial müdafiəsinin təmin edilməsindən ibarətdir. Sosial yardımın əsas prinsipləri aşağıdakılardan ibarətdir: 1. ünvanlılıq - sosial yardım yalnız aztəminatlı ailələrə təyin olunur; 2. ədalətlilik - sosial yardım ailənin orta aylıq gəliri ilə hər bir ailə üzvü üçün ehtiyac meyarının məcmusu arasındakı fərq məbləğində təyin olunur; 3. bərabərlik - sosial yardım bütün aztəminatlı ailələrə təyin olunur. Ünvanlı dövlət sosial yardımının tədbiqi ilə bağlı əsas anlayışlar aşağıdakılardır: - ünvanlı dövlət sosial yardımı dedikdə, aztəminatlı ailələrə dövlət tərəfindən göstərilən pul şəklində yardım başa düşülür; - ehtiyac meyarı dedikdə, əhalinin əsas sosial-demoqrafik qrupları üzrə yaşayış minimumundan asılı olaraq ünvanlı dövlət sosial yardımının təyin edilməsi məqsədilə dövlət büdcəsi ilə birgə hər il üçün təsdiq olunmuş hədd başa düşülür; 203 - ailə dedikdə, qohumluq və ya qanunvericiliklə müəyyən olunmuş digər xüsusiyyətlərə görə bağlılığı olan, birgə yaşayan, ümumi ev təsərrüfatına malik şəxslər və yaxud tənha yaşayan şəxslər başa düşülür; - aztəminatlı ailə dedikdə, orta aylıq gəlirləri hər bir ailə üzvü üçün ehtiyac meyarının məcmusundan aşağı olan ailə başa düşülür. Əhalinin aztəminatlı təbəqəsinin sosial durumunu yaxşılaşdırmaq məqsədilə qəbul olunmuş "Ünvanlı dövlət sosial yardımı haqqında" qanun bu məsələlərin həllində mühüm rol oynayır. Qanun sosial yardımın məqsəd və prinsiplərini, habelə təyin olunmasının hüquqi əsaslarını və bu sahədə yarana biləcək münasibətləri tənzimləyir. Ünvanlı dövlət sosial yardımı aztəminatlı ailələrə dövlət tərəfindən göstərilən maddi yardımdır. Bu yardım orta aylıq gəlirləri ehtiyac meyarlarından aşağı olan ailələrə şamil edilir. Belə bir qanunun fəaliyyət göstərilməsi üçün yaranmış zərurət aztəminatlı ailələrin aldığı müavinatların az olmasından irəli gəlir. Sosial yardımın məbləği ailənin orta aylıq gəliri ilə hər bir ailə üzvü üçün ehtiyac meyarının məcmusu arasında yaranan fərq məbləğində hesablanır. Ehtiyic meyarı mərhələlərlə ölkə üzrə yaşayış minimumuna çatdırılır. O ki, qaldı qanunla nəzərdə tutulan "ehtiyac meyarı"nın məbləğinə, "Yaşayış minimumu haqqında" Qanuna görə, yaşayış minimumu əhalinin sosial demoqrafik qrupları üzrə ayrı-ayrılıqda hesablanır. Məsələn, ailə ata, ana, bir uşaq və babadan ibarətdirsə, onda yaşayış minimumu onların hər biri üçün ayrı-ayrılıqda götürülür, ehtiyac meyarı da həmin yaşayış minimumuna nisbətən təyin olunur və bütün 204 bunlar cəmlənərək ailə üçün ümumi ehtiyac meyarı hesablanır. Əhaliyə göstərilən sosial yardımların həcmi konkret məbləğlə ifadə olunmur. Yardımın məbləği ailə üzvlərinin sayına müvafiq olaraq hesablanır. Ailələr arasındakı tarazlığı qorumaq üçün onların gəlirlərindəki fərq nəzərə alınmaqla, sosial ədalət prinsiplərinin yerinə yetirilməsinə kömək edir. Mütəxəssislər hesab edir ki, ünvanlı sosial yardımların tətbiqi ilə yanaşı ölkədə Sosial Müdafiə İnstitutunun yaranması zəruriyyəti meydana çıxır. Qanunun tətbiqi ilə əlaqədar olaraq əhalinin nəinki gəlirlərinin qiymətləndirilməsi, həmçinin zərurət daxilində hər bir ailənin öz evində əmlak və gəlirlərinin səviyyəsini qiymətləndirmək imkanı əldə olunur. Qanuna görə, adambaşına nəzərdə tutulmuş məbləğdən aşağı gəliri olan ailə aztəminatlı hesab olunur və dövlət həmin ailəyə sosial yardım göstərir. Minimum əmək haqqının məbləği artdıqca, sosial yardımın da məbləğində dəyişiklik olunur. Qanunun fəaliyyəti ilə bağlı uşaq pulu başqa şəkildə ödənilir. Əgər ailə aztəminatlıdırsa, onun hər bir uşağına deyil, ailədə olanların sayına müvafiq olaraq müavinətlər ödənilir. Ünvanlı dövlət sosial yardımı haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasından, bu Qanundan, digər normativ hüquqi aktlardan və Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdən ibarətdir. Sosial yardım almaq hüququ olan ailələr sosial yardım hüququna orta aylıq gəliri onlardan asılı olmayan səbəblərdən (ailə üzvlərinin əmək qabiliyyətinə malik olmaması, 205 ailənin əmək qabiliyyətli üzvünün müvafiq icra hakimiyyəti orqanında işsiz kimi qeydə alınması, vəfat etməsi, məhkəmə tərəfindən itkin düşmüş və yaxud ölmüş hesab edilməsi, azadlıqdan məhrum edilməsi, ailə üzvünün olduğu yerin məlum olmaması və s.) hər bir ailə üzvü üçün ehtiyac meyarının məcmusundan aşağı olan aztəminatlı ailələr malikdirlər. Sosial yardım dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına maliyyələşdirilir. Sosial yardımın məbləği ailənin orta aylıq gəliri ilə hər bir ailə üzvü üçün ehtiyac meyarının məcmusu arasında yaranan fərq məbləğində hesablanır. Cədvəl 5.3 Aztəminatlı ailələrə verilən ünvanlı dövlət sosial yardımı (ilin əvvəlinə) 2007 2008 2009 Ünvanlı dövlət sosial yardımı alan ailə üzvlərinin sayı, nəfər 218673 364059 749965 1 nəfərə düşən aylıq ünvanlı dövlət sosial yardımının məbləği, manat 8.36 17.38 22,0 Cədvəl 5.3-dən görqündüyü kimi, 2008-ci ilin əvvəlinə olan statistik məlumatlara əsasən ünvanlı dövlət sosial yardımı alan ailə üzvlərinin sayı 2007-ci ilə nisbətən 66,5% artmışdır. Bir nəfərə düşən aylıq ünvanlı dövlət sosial yardımının məbləği 2008-ci ildə 108% artmışdır. Bu əsaslı artım aztəminatlı ailələrə göstərilən dövlət qayğısının bariz nümunəsidir. Əhalinin yaşayış minimumu səviyyəsindən aşağı vəziyyətdə yaşayan qruplarının həyat səviyyəsini yüksəltmək məqsədi ilə həyata keçirilən tədbirlərin nəticəsidir. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|