Azərbaycan elmlər akademiyasi şardəN
Yüklə 0,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
22
ibarət olur. Onlar sarayda çıxış etmək üçün gələndə əşyalarını yükləmək üçün dörd və daha çox at lazım olur. Belə ki, Şərqdə orduda olduğu kimi, hər şeyi özü ilə bərabər götürməli olursan. Atlardan birinə iki böyük sandıq, digəri Səh.—251 nə iki böyük çamadan, üçüncüsünə mətbəx əşyaları, dördüncüsünə ərzaq şeyləri və atlar üçün arpa-saman yükləyirlər. Onların ekipajında çadır olmur. Çünki yol boyunca ya onlara mənzil verirlər, ya da çadır qururlar. Onların illik qazancı 1800 frank olur. Buna əlavə olaraq, geyim üçün xeyli parça, onlara və onların məiyyətinə yemək-içmək payı verilir. Onların arasında elələri olur ki, şəxsiyyətini xoşladığı üçün şah maaşını artırdığından, ildə doqquz yüz ekü alır: lakin bütün bunlar onların məvacibinin kiçik bir hissəsini təşkil edir. Bəzən elələri də olur ki, Səfəvilərdə israfçılıq qadağan edilsə də var-dövlət içinə düşür, iyirmi dörd saat ərzində olduğu yerdən əlli pistol alıb qayıdır. Şah onlara cazibədarlığına, səmimiyyətinə, rəqslərinə görə qiymətli hədiyyələr bağışlayır. Əyalət hakimləri də belə edirlər. 1665-ci ildə Hirkana ikinci Abbası görmək üçün getdiyimi xatırlayıram. Bir axşam sarayda bu rəqqaslardan ikisini gördüm. Hər birinin üstündə qiyməti on min eküdən də çox olan daş-qaş vardı. Onların şahanə bəzəklərinə heyran qaldım. Onlar məni qaldıqları yerə baxmağa dəvət etdilər. Onda hələ farsca danışa bilmədiyim üçün tərcüməçimlə ertəsi gün orda oldum. Bizimlə bir fransız cərrahı da vardı. Onların mənzili çox zəngin və dəbdəbəli idi. İsti ölkələrdə ətriyyat güclü şəhvətə səbəb olur. Bütün kurtizankaların mənzili belə dəbdəbəli və ətirli idi. Onları ümumiləşdirən bir şey vardısa, o da onların eyni adla çağırılması idi.
olmuşdur: on tümən, beş tümən, iki tümən. Bir tümən bizim pulla on beş eküyə bərabərdir. Bir tüməndən az pula görüş vermirlər. Əgər beləsi olsa, truppadan kənar edirlər, onun yerinə başqasını qəbul edirlər. Bununla belə, bu alçaq sənətdən varlanıb əl çəkən yoxdur. Çünki onlar özlərini satıb zövq alırlar, buna görə də kasıblaşırlar. Ancaq alçaq yolla əldə edilmiş gəlir və var-dövlətin onlara bəxş etdiyi tövbə hissi qalır. Bu da həmin gəliri israfçılıqla dağıtmaqdan təəssüf hissi keçirməyə imkan vermir. Əyalət truppalarında rəqqasələrin sayı yeddi və ya səkkiz qızdan ibarət olur. Səfəvilərdə ictimai qadınlar başqaları kimi geyinmələrinə və çarşaba bürünmələrinə baxmayaraq, daha tez tanınırlar. Onların çarşabı daha qısa və az haşiyələnmiş olur, hərəkət tərzləri və xarici görünüşləri ilk baxışdan onları tanımağa imkan verir. Əyalətlərdə onların sayı o qədər də çox deyil, ancaq İsfahanda—paytaxtda lap çoxdurlar. 1666-cı ildə mən orada olanda bu cür qadınlardan on dörd min nəfərinin siyahıda olduğunu mənə dedilər. Təbəqə təşkil etdikləri, öz başçıları və qulluqçuları olduğundan onlar vergi verir, siyahıya alınırlar. Onlardan alınan vergi iki yüz min eküyə çatır. Məni inandırdılar ki,
23
vergiləri çox olduğu üçün onlardan bəziləri tanınmasınlar deyə siyahıya düşmək istəmirlər. Qulluqçuları da vergi verməmək üçün siyahıya düşməməyə çalışırlar. Səh.-253. Bununla belə inanmıram ki, bu iyrənc sənətin burada olduğu kimi geniş yayıldığı və qadınların özünü çox baha satdığı başqa bir ölkə də olmuş olsun. Bu qadınların əxlaqsızlığının ilk illərində onlardan azı on beş-iyirmi pistol miqdarında vergi alırlar. Onların qadına münasibəti ağlasığmaz şəkildədir. Bir tərəfdən farslarda din hər kəsə icazə verir ki, qul qızlar (burda kəniz—V. A.) və istədikləri qədər nigahsız qadın-konkübinat saxlasınlar (konkübinat—siğə edilmiş qadın—V.A.). Bu da ictimai qadınların qiymətini azaltmalıdır. Bir tərəfdən də cavanların pulu azdır, həm də çox erkən evlənirlər. İsti ölkələrdə şəhvətpərəstliyin səbəbini, qızğınlığın çoxluğunda axtarmaq lazımdır. Onların sənətinə gəldikdə isə, bu da cazibədarlığın bir növüdür. Onları hərbçilərdən və saray xanımlarından daha çox mükafatlandırırlar. Ölkədə hamı bir ağızdan deyir ki, kim kurtizankanın aşiqi olsa, qovulmayınca ondan ayrıla bilməz. Bu da o vaxt olur ki, aşiqin cibində sonuncu ekü qalır. Təmiz və ağıllı adamlar görmüşəm ki, onlar da bu bədbəxt əlaqəyə girmiş, üzülüşməyi isə qeyri-mümkün hesab edirlər. Onlar özlərinə haqq qazandırmaq üçün heyran olduqlarını, ovsunlandıqlarını deyirlər və inanırlar ki, zəncirlərini qırmaq istəsələr də mümkün olmur. Məhəbbət qullarını bədənlərindəki və xüsusilə qollarındakı yanıq yerindən tanıyırlar. Onlar qızmış dəmiri ətlərinə elə güclü basırlar ki, otuz solluq (sol və su beş santimetr və ya frankın yüzdə biri dəyərində gümüş pul—V.A.) pul qalınlığında yanıq yeri qalır. Onlar ehtiraslarının ən coşğun çağında özlə səh.—254. rinə damğa basırlar ki, məhəbbət yanğısından başqa ayrı yanğı hiss etmədiklərini məşuqlarına sübut etsinlər. Sonra bu nişanların sayı artır, aşiqlik xatirinə hər şeydən keçirlər. Elə adamlar var ki, bədəninin hər yerində, xüsusilə ombasında belə yanıq yerləri var. Bu cür qadınları çağırmağa adam göndərənlə pul göndərmək də adətdir. Bu, təkcə onları rəqs etdirmək üçündür. Bu məqsədlə, adətən, onların başçısına iki pistol göndərib hər biri üçün istədikləri qədər ödəyirlər; altı, yeddi və ya səkkiz pistol. Əgər onlar yaxşı rəqs etsələr, əlavə hədiyyə də verirlər. Əgər onlardan biri əxlaqsızlıq xatirinə çağırılırsa, onda dəqiq müəyyənləşdirilmiş qiymət ödənilir. Rəqqasə atda, bir və ya iki xidmətçi, bir nökəri ilə gəlir. Özü ilə gətirilməsi mümkün olan hər şeyi gətirir. Xatırlayıram. Hirkanda olanda (bu barədə demişəm) ora sərhəd rayonundan olan bir sultan (bizdə buna əyalət kralının - hakiminin—V. A. leytenantı deyirlər) gəlmişdi. O, kurtizankadan razılıq alandan sonra ertəsi gün iki at, beş ekü göndərərək, yataq otağına gəlməsini xahiş etmişdi. Sultana göndərdiyi hədiyyə böyük görünürdü, lakin qız cavabında onu tanımadığını, ən azı otuz ekü göndərməmiş evdən çıxmayacağını bildirmişdi. Sultan on ekü göndərdi, yenə də rədd edildi. On beş, iyirmi ekü də qızın inadını qırmadı. Bu pərtlik onu bir az da qızışdırdı. O, dostlarına bu varlığın əzilib-büzülməyi yaxşı bacardığını deyirdi. Onu gətirmək ehtimalı olmasa da özümüzü buna məcbur etdik. Yüklə 0,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|