Azərbaycan elmlər akademiyasi şardəN
Yüklə 0,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
26
hər cür şərab içməyə icazə versə də birdən çox arvad saxlamağa icazə vermir. Onun əvəzində isə Məhəmməd dini istədiyin qədər arvad saxlamağa icazə versə də, bir damcı şərab içməyə icazə vermir. Ərə getmək vaxtı çatanadək qızları saraylarda qapalı saxlayır, yeniyetmələr özünü tanıyanda, onlara ya kəniz, ya da məşuqə verirlər. Həyatda öz arzusu ilə, könüllü olaraq bakirə yaşayan adamların varlığını farslar heç vaxt başa düşə bilməyəcəklər. Bu mənada xristian ölkələrində müşahidə edilən hadisələrdən danışarkən, müsəlmanlar cəsarətlə cavab verərək, təbiətə yad iş görüb, cinayətə yuvarlandığımızı, qadınsız yaşamağın qeyri-mümkün olduğunu söyləyirlər. Onlar deyirlər: — Avropalılar başqaları kimi olmurmu, başqaları kimi yeyib-içmirlərmi, əgər onlar qətiyyən qadına baxmırlarsa, bu onların günahı deyilmi? Yuxarıda xatırladığım kimi, İsfahanda kapusinlərin yanında olarkən Baktiriyalı nəcib bir əyan alim bizim görüşümüzə gəlmişdi. O, kapusinlərin başçısı II Rafael dü Mana dedi: — Padri, (böyük xristian ruhanisinə padri deyirlər—V.A.) deyirlər ki, sizin kimi ruhanilər qətiyyən qadınla əlaqədə olmurlar. Onlar öz aralarında türkəsayaq (oğlan uşaqlarından istifadə etmək) yaşayırlar. — Aman Allah! Bu alçaq cinayətə öyrəşmək mümkündürmü? — deyə Müqəddəs Ata cavab verdi — bizdən uzaq olsun.
— Necə? — deyə müsəlman ruhanisi söz atdı — siz qadına toxunmadan yaşayırsınız? — Bəli, — deyə Müqəddəs Ata cavab verdi. — Axı, Padri, — deyə bu əyan çox qayğıkeşliklə yenidən sözə başladı, — siz yemədən yaşaya bilərsinizmi? Doğrusu, — deyə, o, davam etdi, — biz elə başa düşürük ki, qadına ehtiyac duymadan yaşamaq, yeməyə ehtiyac duymadan yaşamaq kimi ən çətin şeydir. Şübhəsiz, bu müqayisə adamı çox çətinə salır. Bu müqayisəni anlamaqda tələskənlik lazım deyil. Biz belə müqayisələri dərk etmək ruhunda tərbiyə edilməmişik. Şəhvət isti ölkələrə aiddir. Allaha şükür ki, o bizə aid deyil. İsti ölkələrdə yeməklərin əksəriyyəti şirələrdən ibarətdir. Şirələr də sərxoşluq deyil, ayıqlıq yaradır, ehtirası söndürmək hissi onları o qədər qızışdırır ki, onlar heç vaxt özlərini şəhvətdən çəkindirə bilmirlər. Dediklərimizə baxmayaraq, Məhəmmədilərdə əxlaqsızlıq günah sayılır, fahişə qadınlardan istifadə etməyi onların dini qadağan edir, belə şeylərə ciddi və təmiz adamları hörmətdən salan alçaq bir iş kimi baxırlar. Bununla belə şəhərlər fahişələrlə doludur, ən hörmətli və ən pak adamlar belə işlərə baxırlar. Hər axşam kolleclərə və ya böyük məscidlərə (cümə məscidi, mədrəsə—V.A.) gəzintiyə çıxsanız gah çarşaba bürünüb xidmətçisi tərəfindən müşayiət edilən, gah da tək-tək gəzişən fahişələrin keşişlərni (burada: molla) və regentlərin (burada: ruhani, axund—V. A.) otaqlarına bir-bir girib-çıxdıqlarını görərsiniz. Onda qapılar tez bağlanır, bir də ertəsi gün açılır. Onlar ordan ya səhər tezdən, ya da qaş qaralandan sonra çı Səh.—201 xıb gedirlər ki, heç kəs onları incitməsin. Eyni şeylərə xarici
27
tacirlərin qaldığı karvansaralarda da rast gəlmək olar. Bütün bunları necə razılaşdırırlar? Farslar bunu belə edirlər. Əvvəlcə sizə deyirlər ki, fahişələr günahkar vəziyyətindədirlər. Belə ki, onlar tövbə etdikdən sonra evdən çölə çıxırlar, sanki nizama düşməyən həyatdan uzaqlaşırlar. Bir də vergi verdikləri üçün belə edirlər. Din tərəfindən qadağan olunmuş bir sənətlə məşğul olduqları üçün fahişələr vəfasız qadınlar kimi tanınırlar. Sonra deyirlər ki, fahişə ilə ticarət də günahdır. Qanunla icazə verilmiş bu ticarətin əvəzi onu almaqdır. Bunu vicdanlı adamlar edirlər. Onlar icarə müqaviləsinə əsasən kirə ilə bir saatlığa, bir gecəliyə, bir günlüyə (gündüz mənasında—V. A.) bir həftəliyə, yaxud istədiyi qədər (farslarda təcrübədən keçirilən bu işlər barədə geniş danışacağam) bir kurtizankanı (yüksək zümrəyə mənsub yüngül əxlaqlı qadın—V.A.) özlərinə arvad edirlər. Onlar ehtiyatla hərəkət edərək, vicdanlı bir fahişə ilə evlənməyi iddia edirlər. Özləri də belə hesab edirlər ki, bu cür evlənmə başqa evlənmələr kimi yaxşı və qanunauyğundur. Onlar bu cür evlənməni siğə kudim (qədim—V. A.) adlandırırlar. Sözbəsöz tərcüməsi «istifadə müqaviləsi bağladım», yəni «evləndim» deməkdir. Müsəlmanların evlənmək məsələsinə gəldikdə, bütün başqa Məhəmmədilər kimi, onların da Əli ehkamlarına əməl etdiyi müşahidə edilir. Onlarda üç cür evlənmə vardır: pulla almaq, kirə ilə (siğə yolu ilə— V. A.) almaq və ya evlənmək (nigah kəsdirməklə—V. A.). Bu üç evlənmə üsuluna birlikdə əməl etməyə icazə verilir. Onların dini belə təlim Səh.—262 edir. Mülki qanunlar kənizdən, siğə edilmiş qadından və nigahlı arvaddan olan uşaqları bərabərhüquqlu hesab edir. Nigahlı qadından əvvəl qul qadından (kənizdən—V. A.) oğlan uşağı olmuşsa, qul qadından olan uşaq böyük sayılır. Böyüklük hüquqlarından istifadə edir. Burada qanuni arvadın şahzadə, kral ailəsindən olması nəzərə alınmır. Bu, ona görə belədir ki, farslarda əsil-nəcabət ata xətti ilə müəyyən edilir. Qul qadınlar «kənizə» adlanır. Qanun icazə verir ki, baxmağa bacardığın qədər kəniz saxlayasan. Kənizlərlə necə rəftar edilməsi ilə nə polis, nə din xadimləri, nə də mülki qulluqçular maraqlanırlar. Çünki Şərqdə hər kəs öz qulunun hökmdarıdır. Kimin ki, kənizləri var, onlardan ürəyi istəyən kimi istifadə edir. Qulun xoşbəxtliyi də, həyatı da sahibinin əlindədir. Kənizinin sahibinə arvadlıq eləməsi Şərqdə qətiyyən şərəfsizlik hesab olunmur. Əksinə, bu, ən böyük xoşbəxtlikdir və qula çox böyük var-dövlət gətirir. Belə ki, sahibi ilə bir yastığa baş qoyan kəniz üçün ayrıca mənzil verilir. Onu qullardan ayırırlar, yaxşı geyindirirlər. Ona xidmətçilər müavinət verirlər, uşağı olarsa, bütün bu üstünlükləri bir az da artır, ona daha qul kimi deyil, evin qanuni varisinin anası kimi baxırlar. Kirə ilə saxlanan qadınlara Amuadi-Mutaa deyirlər, mənası «oynaş», «məşuqə» eyni zamanda «xidmətçi», «qulluqçu» deməkdir. Belələrini istədikləri qədər istədikləri müddət ərzində və razılaşdırılmış qiymət əsasında saxlayırlar. Səfəvilərdə paytaxt İsfahanda gənc Səh.—263 və gözəl qadınları kirə ilə saxlayırlar. Mənzil, yemək-içmək, geyim xərcləri də daxil olmaqla onlara ildə yüz əlli livr verirlər. Bu cür evlənmə, tamamilə mülki müqavilə əsasında hakimin Yüklə 0,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|