Azərbaycan elmlər akademiyasi şardəN
Yüklə 0,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- A L L A H
42
qadağan etmişdi. Onlar ona görə belə hərəkət edirdilər ki, xərcin bir hissəsini öz xoşumla onlara verim. Bu ölkənin adətlərinə yaxşı bələd olduğumu bildiklərindən mənə hər cür nəvaziş göstərirdilər, halbuki, qətiyyən xariciyə əliaçıqlıq edərək belə mehribanlıq göstərmirlər. Günortadan sonra bəylərbəyindən akzisin ödənməsi haqqında gömrük buraxılışı kağızı almaq üçün düşərgədə oldum. Mənə qarşı min cür nəzakət göstərdi, ayrılarkən deyildiyi kimi şahın istəkliləri olan hər iki böyük oğlu üçün iki zəmanət məktubu verdi. Demək olar ki, məktubların hər ikisi eyni məzmunda idi. Böyük oğlu üçün olan məktubun tərcüməsi belədir.
Əlahəzrət şahın istəklisi və əzizi, mənim çox şöhrətli və çox xoşbəxt oğlum Nəsr Əli bəyin uca və qüdrətli hökmdar olmasını, sağlamlığını və həyatının qorunmasını bütün xeyirxahlıqların mütləq yaradıcısından arzu edirəm. Sizin xoşbəxt ucalığınız üçün təmiz arzularla göyə əl açırıq. Sizə belə bir məktub yazmağımızın səbəbi bir neçə müddət bundan Səh.—297 əqdəm bu şəhərə gəlmiş, indi isə Aləmpənah yerin-göyün pənahı (sözü ilə ifadə olunub—V. A.) saraya Dilicanla (dördtəkərli minik arabası—V. A.) burdan yola düşən senyor Şardənin işlərinə qayğı göstərməyimizdir. Onun niyyətlərindən və ali saraya etmək istədiyi müti arzulardan mütləq xəbərdar olmalısınız və onları aydın başa düşüb, onun arzu və istəklərinin qayğıkeşliklə yerinə yetirilməsinə çalışacaqsınız. Bizim məktubumuzun məzmunu ilə və bu görkəmli dostun zəmanətimizdə göstərildiyi kimi qarşılanacağı və necə danışıqlar aparılacağı barədə xüsusi məlumat verməyinizi xahiş edirik. Biz həm də onun hal- əhvalı barədə xəbər verməyinizi də arzu edirik. Onun bizim şahımız tərəfindən qəbul edilmək və mərhəmətə layiq görülmək şərəfinə nail olması üçün bütün varlığımızla Allaha dua edirik. Şaha bütün təbəələrinin müti olmasını və onun onların üzərində parlaq qələbələr qazanmağa nail olmasını arzu edirəm. Əbədi Allah sizə uzun ömür versin.
haqqında gömrük buraxılışı kağızı aldım. Buraxılış kağızı aldığım əyanlardan biri də zərbxananın böyüyü idi. Bu əyanın adı Məhəmməd Şəfi idi. O, məni İsfahana Ərdəbil yolu ilə getməyə razı saldı; o şəhərdə nəsə bir şey sata biləcəyimə məni əmin etdi. Mən ona o şəhərdə alver edəcəyimi vəd etdim. Ondan öz yaxın qohumu olan Ərdəbil hakiminə zəmanət kağızı aldım. Onun məzmunu belədir: 43
Çox uca və çox nəcib əyan, şöhrətli əlahəzrət, İlahi adlandırılmağa layiq, hakimlərin, canişinlərin və xoşbəxt adamların və yaxşısı, mərhəmət, şərəf və nəzakət mənbəyi, təmizlik nümunəsi, nəciblik və xeyirxahlıq rəmzi, təmiz, həqiqi və sadiq hakim, qohumlarının və yaxın dostlarının müdafiəçisi. Mənim hamıdan artıq əyanlarım və sahibim sizin canınızı qorumaq və ömrünüzü uzatmaq üçün Allaha dua edirəm. Bundan sonra (məktubun əvvəlki hissəsi fərqləndirici şriftlə yazılmışdır— V. A.) sizə hörmətimi izhar edir, and içib sizə sədaqətli olduğumu bildirirəm. Əlahəzrət, sizə məsləhət bilirəm ki, senyor Şardən Avropa tacirlərinin gülüdür, günəş kimi parlaq və təmiz bir ruhdur.
niyyəti vardır. Mən həqiqi dostunuz olduğum üçün sizə qulluq göstərmək niyyəti ilə müqəddəs Ərdəbil şəhərindən keçib getməyə onu razı saldım. O, özünün qiymətli mallarını sizin çox nəcib şəxsiyyətiniz qarşısında nümayiş etdirəcəkdir. Əminəm ki, o mallar sizin xoşunuza gələcək və onları qəbul edəcəksiniz. Bu nəcib xariciyə yaxşı qayğı göstərmək üçün adamlarınıza göstəriş verəcəyinizə əminəm. Allahın köməyi ilə gələn Zilhiccədə Tiflisə yola düşməyə hazırlaşıram. Əgər bu ölkədə mən siz əlahəzrətə xidmət göstərə bilərəmsə, həmin xidmətin nədən ibarət olduğunu bilmək məni son dərəcə şərəfləndirər. Siz əlahəzrətə yalvarıb onu inandırıram ki, onun hal-əhvalı barədə xəbər vermək mənə böyük bir hədiyyə verməyə bərabərdir. Allah mərhəmət göstərib sizin parlaq şəxsiyyətinizi qiyamət gününə qədər hifz etsin. Mən ən yüksək və ən nəcib əyanların—Jonbəy (Canı bəy), Yəhya bəy və Məhəmməd bəyin həqiqi dostuyam; onların sağlığı mənim rahatlığıma səbəb olur. Möhür şerdən ibarət olub, bu məzmuna malik idi: «Mən, Məhəmməd Şəfi öz taleyimi allaha bağlamışam, çünki məni o yaratmışdır». Məktubun yuxarısında, bir küncdə kiçik hərflərlə yazılmışdı: «Allah, dostumun canını sağ eləsin». Bu, şərqlilərin rəsmi məktublarındakı nəzakətdən müqayisəedilməz dərəcədə fərqlənən bir səmimiyyətdir. Rəsmi məktubları da bizə salam-dua şəklində yazırlar. Nəzakətin birinci dərəcəsini məktubun hansı kağıza yazılması ilə müəyyən edirlər. Onlarda yeddi-səkkiz cür kağız olur: ümumiyyətlə, ağ, sarı, yaşıl, qırmızı və hər rəngdən; başdan-ayağa qızıl və gü
qızıl suyu çəkilmiş gül işlənən ağ kağızdır. İkinci nəzakət (burada: münasibət, nəzakətin təyin edilməsinin ikinci yolu—V. A.) şəxsin adının və ya onun titullarının rəngli və ya qızılı hərflərlə yazılması ilə müəyyən edilir. Nəzakəti təyin etmək üçün üçüncü yol yarım vərəq böyüklüyündə boş yer buraxmaq və vərəqin üçdə iki hissəsinə aid olan yerdən yazmağa başlamaqdan ibarətdir. Dördüncüsü, Yüklə 0,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|