Azərbaycan elmlər akademiyasi şƏRQŞÜnasliq institutu

176
C.  A.-da  «Cəmçal»,  ġ.  N.-də  «Çəmçəmal»  yazılmıĢdır  (s.  278;166). 
Çəmçəmal, yaxud Çəmcəmal Bisütun yaxınlıqında bir Ģəhərdir. 
177
Həzarcərib-hazırda Mazandaranda bir vilayətin adıdır. 
178
Ə. T.-də «Əmir Dubbas» yazılmıĢdır (s.168). 
179
Mehdi-ülya-lüqəti  mənası  yüksək,  ali  beĢik  deməkdir.  ġahların 
hərəmlərinə, qızlarına və bacılarına hörmət əlaməti olaraq verilən ümumi fəxri ad. 
180
Ə.T.-də Əmirə Dubasla əlaqədar olan hadisələr 924-cü ildə (1519)  təsvir 
olunmuĢdur  (s.168). 
181
Ə. T.-də 920-ci il hadisələri təsvir edilərkən göstərilir ki, Sultan Səlimlə 
müharibədə Sultan Xəlilin təqsiri olduğu üçün ġah Ġsmayıl Kor Süleymanı ġiraza 
onun  baĢını  kəsmək  üçün  göndərir.  Kor  Süleyman  gəlib  görür  ki,  hamı  Sultan 
Xəlilin hüzurundadır. YavaĢca onun qulağına deyir ki, Ģahın  əmri belədir: sənə 12 
çubuq vurub, qayıdım. Əgər əmri burada icra etsəm, sənin hörmətinə zərər gətirər. 
YaxĢısı  budur  ki,  bir  xəlvət  yerə  gedək  əmri  yerinə  yetirib  qayıdım.  Xəlil  sultan 
xəlvət  bir  otaqa  gəlir.  Kor  Süleyman  onun  baĢını  kəsir  və  özü  ilə  götürərək,  ġah 
Ġsmayılın dərgahına gəlir (s.152). 
182
QorçibaĢı-ġahın qoruyucular dəstəsinin, Ģah alayının baĢçısı. 
183
«Xandigarın zəvalı» Əbcəd hesabı ilə 926-ya bərabərdir.  
184
Son    cümlə    katib  tərəfindən  qarıĢıq  yazılmıĢdır.  C.  A.-da  dəqiqədir. 
Tərcümə C. A.-ya əsasən verilmiĢdir. 
185
C.  A.  və  ġ.  N.-də  göstərilir  ki,  Əmirxan  Mosullunun  ürəyində  Mir 
Məhəmmədə qarĢı kin-küdurət olduğuna görə, onu seĢənbə günü, rəcəb ayının 6-da 
tutub  Ġxtiyarəddin  qalasına  göndərdi  və  2  gündən  sonra  öldürüldü  (s.  279-280; 
168). Ə. T.-də «Əmir Məhəmməd ibn Əmir Yusif» yazılmıĢdır   (s.  175). 
186
C.  A.-da  göstərilir  ki,  Əmirxan  və  Ģahzadə  Təhmasib  cümadiəl-axır 
ayında    (may  1522)  gəldi.  Əmirxal  xəstələndikdən  sonra  yekĢənbə  gecəsi,  Ģaban 
ayının   12-də   (7 iyul  1522)  ölmüĢdür   (s.280). 
187
Nəvvabi-Kamyab  -  Əbdi  bəy  bütün  əsər  boyu  ġah  Təhmasibi  bu  cür 
adlandırmıĢdır. 
188
CilovdarbaĢı  -  Böyük  vəzifəli  Ģəxslərin  atının  cilovunu  tutan.  QoĢunda, 
karvanda öndə gedənlərin baĢçısı. 
189
«Mirzə ġahhüseyn Ġsfahani» sözləri əbcəd hesabı ilə 929-a bərabərdir. Ə. 
T.-də  8  cümadiəl-əvvəl  929-cu  ildə  (25  mart  1523)  öldürüldüyü  yazılmıĢdır    (s. 
178). 
190
M-də və C.  A.-da  «Cəlaləddin» yazılmıĢdır (s.280).  
191
C. A. -da göstərilir ki, vəkilüs-səltənə (səltənət vəkili) olan Çayan sultan   
ƏĢərlu  Ustaclu  təbii  əcəllə  öldü.  NəĢini  Bağdada  apardılar  və  mənsəbini  onun  
naibi  olan  Cəlaləddin Məhəmməd Təbriziyə verdilər (s.280). 
192
C.  A. və ġ. N.-də «Sulan» yazılmıĢdır (s.280 ;170). 
193
«Zel» sözü əbcəd hesabı ilə 930-a bərabərdir.  

---

194
«Axirüz-Zəman»  əbcəd  hesabı  ilə  930-a  bərabərdir.  12-ci  imam  Mehdi 
Sahibəzzamana «Axirüz-zaman» da deyilir. 
195
Qazı  Cahan  Qəzvininin  oğlu  ġərəf  Cahan  Qəzvini  (1497-1555)  dövrün 
gözəl Ģairlərindən biri olmuĢdur. Onun divanının 88 vərəqdən ibarət bir əlyazması 
Britaniya muzeyində CH-8797 Ģifrəsi altında saxlanılır. 
196
T. T.-də «Cəlaləddin» yazılmıĢdır  (s.Z).  
197
Heyrani  Həmədani-XV  əsrin  görkəmli  Ģairlərindəndir.  «Bəhram  və  
Nahidə»,  «Münazireyi-asiman  və  zəmin»,  «Münazireyi-ġeyx  və  morğ», 
«Münazireyi-Ģəm və pərvanə» və s. əsərlərin müəllifidir. 
198
C.  A.-da  ġah  Təhmasibin  Təbrizdə  qıĢlaq  etməsi  931-ci  (1524-1525)  il 
hadisələri təsvir edilərkən qeyd olunmuĢdur (s.282). 
199
C.  A.-da  cümadiəl-əvvəl  ayının  16-da  (11  mart  1525)  gəldiyi  yazılıb   
(s.282). 
200
C. Ə.-da  Qazı Cahanın tutulması və  qarət edilməsi  göstərilir. Öldürmək 
istəyirlər, lakin  Bikim Mosullu qoymur  (vər.298b). 
201
Quran,  15-ci  əl-Həcər  surəsi,  46-cı  ayə.  Əbcəd  hesabı  ilə  931-ə 
bərabərdir. 
202
C. A.-da Xorasan valisi DurmuĢ xan ibn Əbdi bəy ġamlunun vəfat etdiyi 
göstərilir. Vəzifəsinin qardaĢı Hüseyn xana verilməsi yazılmıĢdır  (s.283). 
203
M və C. A.-da «Caməslu» yazılmıĢdır (s.283).  
204
C. A.-da  «ġeyxlu» yazılmıĢdır   (s.283). 
205
C.  Ə.-da  ustaclularla  Rumlu  və  Təkəlu  tayfaları  arasındakı  müxalifət 
ayrısa  sərlövhə altında verilmiĢdir  (v.299a). 
206
C. A.-da cümadiəl-axır ayının 9 və 24-də (2 mart 1528 və 18 mart 1528)  
yola düĢdüyü yazılmıĢdır   (s.283). 
207
C.  A.-da  «Savucbulaq»  yazılmıĢdır  (s.283).  Savuxbulaq  «Soyuqbulaq» 
deməkdir. 
208
Tavaçı-qıvraq, cəld adam, çapar və s. deməkdir. C.A-da «Qəvaçi», Ə. T.-
də «tuğaçi» yazılmıĢdır   (s.283;  199). 
209
C. A.-da «ramazan ayının 7-də» yazılmıĢdır  (s.273).  
210
Tümən-yüz  para  kənd,  yüz  para  kəndi  birləĢdirən  qəsəbə.  Burada 
vilayətdən    böyük      ərazi      mənasındadır      (h.      Zərinəzadə.      Fars      dilində 
Azərbaycan sözləri, s.243,245), Naxçıvan tüməni 5 Ģəhər, çoxlu vilayət və qaladan 
ibarət  olmuĢdur  (А.А.Ализаде.  Социально-экономическая  и  дипломатическая 
история Азербайджана XIII-XIV  вв. Баку, 1956, с. 60). 
211
Ə. T.-də «ġərur ətrafında vuruĢduqları» yazılmıĢdır (s.199). 
212
Ə. T.-də «DərviĢ bəy» yazılmıĢdır   (s.2()0). 
213
C. A.-da «Savucbulaq» yazılmıĢdır   (s.283). 
214
С. A.-da «25 Ģəvval» yazılmıĢdır   (s.284). 
215
Ə.  T.-də  göstərilir  ki,  Cuhə  sultanın  təhriki  ilə  Div  sultan  öldürüldü.  
Cuhə sultan vəkil oldu   (s.200). 

---