Azərbaycan elmlər akademiyasi şƏRQŞÜnasliq institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
göndərdi. Rəcəb ayının 21-də (26 avqust 1548) onlar düĢmənə çatıb vuruĢmağa baĢladılar. 2000 nəfəri cəhənnəmə göndərdilər. Amasiya, Toqat, Sivas, AğĢəhər, Ərzincan, Bayburd, Kax, Tərcan, Ərzənrum və s. yerlərdən gətirilmiĢ 5 minə yaxın sənətkar, iĢçi və fəhləni öldürdülər. Camaat canlarının qorxusundan özlərini qalaya saldı. Qalanı mühasirəyə alıb, 3 gündən sonra qalada döyüĢə baĢladılar. Qaladakılar aman dilədilər. Osman Çələbi 600 nəfərlə Ġsmayıl mirzənin dərgahına gəldi. GörüĢ zamanı Osman Çələbi qılınca əl atıb, Tuyğut bəyin çiyninə vurdu. Onlar bir daha Ġsmayıl mirzəyə hücum etdilər. Buna görə onların hamısını öldürdülər, qalanı xaraba qoydular və ali orduya tərəf yola düĢdülər. Pasində ġah Təhmasibin ordusu ilə birləĢdilər (s. 331-332). T. T.-də isə yazılmıĢdır: Ġsmayıl mirzəni 7 min nəfərlə Qars qalasının üstünə göndərdim ki, gedib Qarsın camaatını qətl və qarət edib, oradan Ərzuruma yola düĢsün (s.56). 364 Ə. T.-də göstərilir ki, özbək Əli sultan 6000 nəfər süvari ilə Astarabada hücum etdi. ġahəli sultan Ustaclu 700 nəfərlə Cürcan meĢəsindən çıxıb, Əli sultana hücum etdi. Özbəklər arxa çevirib qaçdılar. QızılbaĢ igidləri özbəkləri Günbədi- Qabusa qədər təqib etdilər. Onlardan 300 nəfər öldürdülər. Onların baĢlarını ġah Təhmasibə göndərdilər. ġahəli sultanın qasidi Azərbaycanda ġah Təhmasibin ordusuna çatdı. Əli sultanın məğlub olma xəbərini bildirdi. ġah çox sevindi (s.330-331). 365 M-də «kilsə» yazılmıĢdır. Üçkilsə-Eçmiadzin. 366 Nəqib-seyidlərin baĢçısı. 367 Ə. T. və C. A.-da ġüĢtərin zilhiccə ayında (yanvar 1549) mühasirə olunduğu yazılmıĢdır (s.336, s.298). 368 Ə. T.-də hadisələr nisbətən geniĢ təsvir edilmiĢdir. H. Rumlu yazır ki, ġah Təhmasib Ərzincanda olarkən Sultan Süleyman Əlqasa 5000 süvari göndərir. Əlqas Həmədana gəlib, Bəhram mirzənin köç evini ələ keçirir və Qum Ģəhərinə yola düĢür. O, Ģəhəri istila edir. Məhəmməd bəy ƏfĢarı Reyə basqına göndərir. O, Reyi qarət edib, Əlqasın yanına qayıdır. Bir aya yaxın Qumda qalıb, KaĢan Ģəhərini tutmağa gedir. KaĢanı alandan sonra Əlqasa xəbər çatır ki, ġah Təhmasib yaxındadır. Əlqas qorxub Ġsfahana gedir. Ġsfahanın görkəmli adamlarından ġahtəqiəddin Məhəmməd, Mir Miran, əyanlar, zadəganlar o vilayətin adamlarını Ģəhərə gətirib hasar çəkdirirlər. Əlqas istəyir ki, darvazaları döyüĢsüz açsınlar. Açmırlar. VuruĢma baĢlayır. ġahtəqiəddin Məhəmməd, Mir Miran və əyanlar piyadalarla birlikdə Ģəhəri müdafiə edirlər. Bu vaxt xəbər çatır ki, Bəhram mirzə və Ġbrahim xan KaĢana çatıblar. Buna görə Əlqas Fars vilayətinə yola düĢür. Yazdxas qalasını tutur. Oradan ġiraza, ġirazdan isə Səfid qalasına gedir. 5 gün orada qalır. Qalanı tutmaq çətin olduğu üçün Bəhbəhana yola düĢür. Bəhbəhanın əhalisi Ģəhərdən qaçmıĢdı. Oranı yandırır və zilhiccə ayında ġüĢtərdə düĢərgə salır. QoĢunu darvazalara hücum edir. Əmir Əbdülvahab Ģəhərindən çıxıb vuruĢur. Əlqas yəqin edir ki, bir Ģey edə bilməyəcək, ona görə Dizfula və oradan da Bayat qalası yolu ilə Bağdada tərəf kedir (s.334-336). C. Ə.-da isə həmin hadisələr «Nankor Əlqasın müxalifəti», «Rum Xandigarının Əlqasın təĢəbbüsü ilə Ġrana kəlməsi» və «Nankor Əlqasın Ġraqa gəlməsi» sərlövhələri altında 953-956-cı il hadisələri təsvir edilərkən məlumat verilmiĢdir. Göstərilir ki, Əlqasın rumluların yanında etibarı qalmamıĢdı. O, Ülamənin yanına gedib deyir ki, əgər mənə icazə versələr, Kürdüstanın içərisindən Həmədana gedib, oralara basqın edərəm. Bu basqının nəticəsi o olar ki, QızılbaĢlar sizin arxanızca gəlməkdən əl çəkər. Ülamə icazə alır və Əlqasa 1000 nəfər adam verirlər. Daha 1000 nəfər onun baĢına cəm olur. Həmədandan çıxıb Bəhram mirzənin arvad-uĢaqlarını da özü ilə aparır. Çıraq sultanın adamlarını qarət edirlər. Əlqas Ġsfahanı ələ keçirmək istəyir. ġah Təhmasibin köç evi orada olduğu üçün əhali Ģəhəri qalaya çevirib, müdafiə edir. Əlqasın baĢ əmiri Məhəmməd bəy ƏfĢar istəyir ki, onu ƏfĢar tayfası içərisinə aparsın və ətrafına çoxlu adam toplasın. Gedirlər, lakin heç kim onlara qoĢulmur. ġah Təhmasib əmirlərlə Bəhram mirzəni Əlqası tutmaq üçün göndərir. Əlqas Dizful və ġüĢtər tərəfə gedir. Adamları baĢından dağılır. Oradan Bağdada gedir, çünki Xandigarın yanına getməyə üzü yox idi (v.319-321b). 368a Əlqasın tutulması və ölməsi Ə. T.-də belə təsvir olunmuĢdur: Əlqas, hakimi kürd Sorxab olan Mərivan qalasına gedir. ġah Təhmasib Əlqasın Sorxabın yanına gəldiyindən xəbər tutub, Bəhram mirzə, Ġbrahim xan və ġahqulu xəlifə möhrdarı 20000 süvari ilə o qəddarın üstünə göndərir. Qalib əsgərlər məzkur qalanın yaxınlığında ona çatır və məğlub edirlər. Əlqas Mərivana tərəf gedir. Sorxab Əlqas mirzəni Bəhram mirzəyə tapĢırıb, ġah Təhmasibin dərgahına, ġah Təhmasib isə onu Qəhqəhə qalasına göndərir. Böyük fitnə yaxĢı bir halda yatırıldı. «Vəzinik» (yaxĢı vəziyyət) onun maddeyi-tarixi oldu (s.339-340). C. Ə-da isə ġah Təhmasibin imam Rza məqbərəsinin xadimbaĢısı Mir Əbdüləzim Mazandaranini Əlqasın yanına göndərməsi göstərilir. Mir Əbdüləzim Əlqası danlayır və yanına gəlməyi təklif edir. Əlqas Bəhram mirzənin oğlu Bədiüzzaman mirzənin getməsinə icazə verir. Sultan Süleyman tərəfindən sərhəd paĢalarına hökm gəlir ki, Əlqasın üstünə getsinlər. Əlqas mirzə məğlub olub Ərdalana pənah aparır. O, öz adamlarını Ģəfaət üçün ġah Təhmasibin yanına göndərir. ġah bir mənzildə dayanıb tapĢırır ki, Əlqası oraya gətirsinlər. Xəbər gəlir ki, paĢalar bir daha onun üstünə gedib, onu məğlub etmiĢ və o, Sorxaba tərəf qaçmıĢdır. Bəhram mirzə əmirlərlə onun yolunu kəsməsini qərara alır. Əlqas xəbər tutub, özünü Sorxab qalasına çatdırır. ġah Təhmasib 1000 tümən verib, Əlqası almaq istəyir. Qalanın hakimi deyir ki, mən ġah Ġsmayılın oğlunu satmıram. Əgər Əlqası həbs etməsən, göndərərəm. ġah Nemətüllah Yəzdi gedib Əlqası qaladan çıxarır. ġah Təhmasib müxtəlif vasitələrlə Əlqası təhqir etmək istəyir. Məhinbanu sultanım xanım bundan xəbər tutub qoymur. O biri gün Ġbrahim xan və Həsən bəy YüzbaĢı onu Qəhqəhə qalasına aparır. Əlqas bir Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|