Azərbaycan Hüquqçular Assosiasiyası azərbaycan respublikasinin

Azərbaycan Respublikasının ərazisində yaşayan və ya olan fiziki və ya hüquqi şəxs tərəfindən 

verildikdə); 

2)

 

əmlakın  yerləşdiyi  yer  (barəsində  sahibsiz  hesab  etmə  haqqında  ərizə  verilən  əşya 

Azərbaycan Rcspublikasmm ərazisində olduqda); 

3)

 

barəsində  ərizə  verilən  aktın  Azərbaycan  Respublikasının  icra  hakimiyyəti  orqanı 

tərəfindən  həyata  keçirilməsi  (barəsində  yanlışlıqların  müəyyən  edilməsi  haqqında  ərizə 

verilən  WAQ  Azərbaycan  Respublikasının  müvafiq  icra  hakimiyyəti  orqanları  tərəfindən 

həyata  keçirildikdə;  şikayət  edilən  notarial  hərəkətlər  (onların  edilməsindən  imtina) 

Azərbaycan Respublikasınm notariusu və ya digər orqanı tərəfindən edildikdə). 

2.  Xüsusi  icraath  işlərə  məhkəmələrdə  baxılmasınm  prosessual  özəllikləri  haqqında 

MPM-in 30-cu fəslində (305-306-cı maddələr) geniş şərh verilib. 

Maddə 446. Nikah münasibətiərindən əmələ gələn işlər 

446.0.

 

Nikah  münasibətlərindən  əməiə  gələn  məhkəmə  işlərində  Azərbaycan 

Respublb kasının məhkəmələri aşağıdakı hallarda beynəlxalq səlahiyyətə malikdirlər; 

446.0.

 

1. ər-arvaddan biri Azərbaycan Respublikasının vətəndaşıdırsa və ya nikah 

bağlanarkən Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı olmuşdursa; 

446.0.2.  əgər  iddia  verilmiş ər və  yaxud  arvadın  Azərbaycan  Respublikasında  adətən 

olduğu yeri vardırsa; 

446.0.

 

3.  Azərbaycan  Respublikasına  gəldiyi  vaxtdan  ər-arvaddan  biri  vətəndaşlığı 

olmayan şəxsdirsə. 

1.

 

MPM-in  446-cı  maddəsində  qanunvericilik  nikah  münasibətlərindən  əmələ  gələn 

məhkəmə işlərinin dairəsini konkret olaraq müəyyən etməyib. Buradan belə nəticə çıxarmaq 

olar ki. bu maddədə xarici şəxslərin iştirak etdiyi nikah münasibətlərindən əmələ gələn bütün 

məhkəmə işləri ehtiva edilir. 

2.

 

Şərh edilən maddədə nikah münasibətlərindən əmələ gələn işlərin aidiyyəti üç meyar 

əsasmda müəyyən edilib: 

1)

 

təraflərdən birinin Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı olması; (burada həmçinin 

şəxsin  nikahdan  sonra  vətəndaşhğmı  dəyişməsi,  lakin  nikah  bağlanarkən  Azərbaycan 

Respublikasınm vətəndaşı olduğu hallar da nəzərdə tutulur); 

2)

 

tərəflərdən birinin Azərbaycan Respublikasında adətən olduğu yerin olması; 

3)

 

tərəflərdən birinin vətəndaşhğmın olmaması. 

Göründüyü  kimi,  1-ci  və  2-ci  şərtlər  müsbət,  3-cü  şərt  isə  mənfidir,  başqa  sözlə,  işin 

məhkəmə  aidiyyəti  üçün  1-ci  və  2-ci  şərtlərin  mövcud  olması,  3-cü  şərtin  isə  mövcud 

olmaması tələb olunur. 

3.

 

Nikah münasibətlərindən əmələ gələn işlərə Azərbaycan məhkəmələrində baxılması 

zamanı hər hansı xarici ölkələrin ailə hüquq normalannm tətbiqi məsələsi meydana çıxa bilər. 

Bu  halda,  məhkəmə,  hüquq  normasmm  məzmununu  müvafiq  xarici  dövlətdəki  rəsmi  şərhi 

tətbiqi  təcrübəsinə  uyğun  olaraq  müəyyənləşdirməlidir.  Bu  normalarm  məzmununu 

müəyyənləşdirmək üçün məhkəmə VVAQ orqanı və s. orqanlara (ekspertlərə) müraciət edə 

bilərlər. Bu halda, maraqlı tərəflər öz tələblərini 

515 

---

əsaslandırmaq  üçün  istinad  etdikləri  xaricİ  ailə  normalarmtn  məzmununu  təsdiq  edən 

sənədləri məhkəməyə təqdim etməyə haqlıdırlar (Ailə Məcəlləsi, 156-cı maddə). 

Lakin  xarici  ölkələrin  ailə-nikah  qanunvericiliyinin  Azərbaycan  Respublikasının 

ailə-nikah  qanunvericiliyinə  zidd  olan  hüquq  nonnaları  Azərbaycan  Respublikasında  tətbiq 

edihnəməlidir.  Məhkəmə  bu  halda  Azərbaycan  Respublikasının  qanunvericiliyini  tətbiq 

etməlidir. 

Maddə 447. Valideynlərlə aşaqlar arasında işlər 

Şəxsi münasihəllərlə əlaqədar valideynlərlə uşaqlar arasında olan məhkəmə işlərində 

Azərbaycan  Respublikasının  məhkəmələri  o  vaxt  müstəsna  səlahiyyətlərə  malik  olurlar  ki, 

tərəflərdən hər hansı biri Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı olsun və ya onun Azərbaycan 

Respublikasında adətən olduğu yeri olsun. 

1.

 

Şərh edilən maddənin məzmunundan göründüyü kimi, valideynlərlə uşaqlar arasında 

xarici şəxslərin iştirakı ilə olan işlər iki şərt mövcud olduqda məhkəmədə baxıla bilər: 

1)

 

məhkəmə  işi  valideynlərlə  uşaqlar  arasında  şəxsi  münasibətlərlə  əlaqədar 

yaranmalıdır; 

2)

 

tərəflərdən  biri  mütləq  ya  Azərbaycan  Respublikasının  vətəndaşı  olmalıdır,  ya  da 

onun Azərbaycan Re.spublikasmda adətən gəldiyi yeri olmalıdır. 

2.

 

Ailə  Məcəlləsinə  əsasən,  valideynlərlə  uşaqlar  arasında  iki  qrup  münasibətlərin 

məhkəmə aidiyyəti vardn: 

1)

 

əmlak  xarakterli  münasibətlərdən  əmələ  gələn  mübahisələr  (bura  əmlakın  bölgüsü, 

aliment tələbi və s. daxildir); 

2)

 

şəxsi münasibətlərlə əlaqədar yaranan mübahisələr. 

Ailə  Məcəlləsinin  58-ci  maddəsinə  əsasən,  valideynlər  uşaqlarının  tərbiyəsinə, 

sağlamlığına və onlann psixi, fiziki, mənəvi inkişafına görə məsuliyyət daşıyırlar. Valideynlər 

uşaqların əsas ümumi təhsil almasım təmin etməyə borcludurlar. 

Valideynlər uşaqların hüquq və mənafeyini müdafiə etməli və valideynlik hü- quqlannı 

uşaqların mənafeyi ziddinə həyatä keçirməməlidirlər. 

Valideynlik  hüquqlarını  həyata  keçirərkən  valideynlər  uşaqlarm  mənəvi  inkişafına, 

fiziki  və  psixi  sağlamlığma  xələl  yetirməməli,  onlarm  istismarına,  təhqir  edilməsinə, 

mənəviyyatının alçaldılmasına, qəddarlığa, kobudluğa, biganəliyə yol verməməlidirlər. 

Valideynlik hüquqlarmı həyata keçirərkən uşaqlann hüquq və mənafelərinə ziyan vuran 

valideynlər  qanunvericiliklə  müəyyən  olunmuş  qaydada  məsuliyyət  daşı-  ynlar  (Ailə 

Məcəlləsi, 60-cı maddə). 

Maddə 448. Övladlığa götürmə 

Məhkəmə  işlərində  Azərbaycan  Respublikasının  məhkəmələri  o  zaman  müstəsna 

səlahiyyətə  malik  olurlar  ki,  övladlığa  götürən  ər-arvaddan  biri  və  ya  uşaq  Azərbaycan 

Respublikasının vətəndaşı olsun və ya onların Azərbaycan Respublikasında adətən olduğu yer 

olsun. 

516 

---