Azərbaycan Hüquqçular Assosiasiyası azərbaycan respublikasinin
Yüklə 3,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əcnəbinin daha SLX bağlı olduğu dövlət
Xarici ölkələrin mülki prosessual hüququnun təhlilindən belə nəticə çıxamıaq olar ki, xarici şəxslərin prosessual hüquq və fəaliyyət qabiliyyəti problemləri «şəxsi qanun» və «nıəhkəmə qanunu» qaydalarının normalarına uyğun olaraq nizamlanır. 3.
MPM-in 441.1-ci maddəsinə müvafiq olaraq əcnəbilərin prosessual hüquq və fəaliyyət qabiliyyəti vətəndaşı olduqları dövlətin qanunları («şəxsi qanun») ilə müəyyən edilir. Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyində bir qayda olaraq ikili vətəndaşlığa yol verilməsinə baxmayaraq, bir sıra ölkələrin qanunvericiliyi ikİli vətəndaşlığa yol verir. Bu halda, yəni xarici şəxsin bir neçə vətəndaşlığı olduqda, onun prosessual hüquq və fəaliyyət qabiliyyəti daha sıx bağlı olduğu dövlətin qaydaları ilə müəyyən edilir. Əcnəbinin daha SLX bağlı olduğu dövlət dedikdə, əcnəbinin onun daha çox yaşadığı, qeydə alındığı, əmlakının əsas hissəsinin olduğu, işlədiyi, milli yaxınlığı olan dövlət anlaşılmalıdır. Bu halda da, «şəxsi qanun«ta yanaşı «məhkəmə qanunu» da mühüm rol oynayır, belə ki, ikili vətəndaşlığı olan əcnəbinin daha sıx bağlı olduğu dövlət konkret olaraq işə baxan məhkəmə tərəfindən müəyyən olunur. 4.
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasın m 69-cu maddəsinə müvafiq olaraq vətəndaşlığı olmayan şəxslər Azərbaycan Respublikasınm vətəndaşlan ilə bərabər bütün hüquqlardan istifadə edə bilər və bütün vəzifələri daşıya bilərlər, başqa sözlə vətəndaşlığı olmayan şəxslər də milli rejim prinsipindən istifadə edirlər. Vətəndaşlığı olmayan şəxslərin prosessual hüquq və fəaliyyət qabiliyyəti də «şəxsi qanun» əsasında müəyyən edilir. Lakin vətəndaşlığı olmayan şəxsin konkret dövlətə mən- subluğu olmadığı üçün onun prosessual hüquq və fəaliyyət qabiliyyəti daimi yaşadığı yerin olan dövlətin, belə dövlət olmadıqda isə onun adətən olduğu dövlətin qanunları («şəxsi qanun») ilə müəyyən edilir. Hansı dövlətin vətəndaşlığı olmayan şəxsin daimi yaşadığı və ya adətən olduğu yer hesab edilməsi məhkəmənin («məhkəmə qanunu») səlahiyyətindədir. 5.
haqqmda 21.05.1999-cu il tarixli Azərbaycan Respublikasmm Qanununun 4- cü maddəsinə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasında qaçqın statusu almaq istəyən şəxs Azərbaycan ərazisində sərhəd-nəzarət məntəqələrindən buraxılır. Həmin Qanunun 5-ci maddəsinə əsasən,
etiqadına, müəyyən sosial qrupa mənsublu- ğuna və ya siyasi əqidəsinə görə təqiblərin qurbanı olmaq barəsində tam əsaslı ehtiyat üzündən vətəndaşı olduğu ölkədən kənarda qalan və eyni ehtiyat üzündən həmin ölkənin himayəsindən istifadə edə bilməyən və ya istifadə etmək istəməyən, yaxud müəyyən vətəndaşlığı olmayıb oxşar hallar nəticəsində əwəl adətən yaşadığı ölkədən kənarda qalan, ehtiyat üzündən oraya qayıda bilməyən və ya qayıtmaq istəməyən şəxsdir. Əcnəbilərə və vətəndaşlığı olmayan şəxslərə siyasi sığmacaq Azərbaycan Res- publikasmm Konstitusiyasının 70-ci maddəsinin birinci hissəsinə və 109-cu maddəsinin 21-ci bəndinə uyğun olaraq verilir. QaçqmIarın prosessual hüquq və fəaliyyət qabiliyyəti onların sığınacaq tapdıqlan dövlətin qanunlan ilə müəyyən edilir. 509
Qaçqın statusu almış şəxsə və onun 16 yaşına çatmış ailə üzvlərinə müəyyənləşdirilmiş nümunədə qaçqın vəsiqəsi, habelə qaçqınların statusu haqqında 1951-ci İl tarixli Konvensiyaya uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənarda hərəkət etmək hüququ verən yol sənədi verilir. Müəyyənləşdirilmiş qaydada verilən qaçqın vəsiqəsi qaçqının şəxsiyyətini təsdiq edən və ona Azərbaycan Respublikasının ərazisində qanuni qalmaq hüququ verən sənəddir (Qanunun 12-ci maddəsi). Beləliklə, qaçqının sığınacaq tapdığı ölkə dedikdə, Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq qaçqın vəsiqəsini verən ölkə sayılmalıdır və qaçqının prosessual hüquq və fəaliyyət qabiliyyəti qaçqın vəsiqəsini verən ölkənin qanunları əsasında müəyyən edilməlidir.
1.
MPM-in 442.1-ci maddəyə uyğun olaraq xarici hüquqi şəxslərin prosessual hüquq və fəaliyyət qabiliyyəti yaradıldığı xarici dövlətin qanunu («şəxsi qanun») ilə müəyyən edilir. Xarici hüquqi şəxslərin və sahibkarların prosessual statusu həmin şəxslərin qeydə almdığı ölkənin qanunvericiliyi ilə müəyyən olunur. Məhkəmə xarici hüquqi şəxslərin və sahibkarların' tərəf qismində iştirak etdiyi işləri baxılmaq üçün hazırlayarkən onların Öz ölkələrində qeydə alındığı təsdiq edən sənədləri tələb etməlidir. Bu sənədlər həmin ölkənin ticarət reyestrindən çıxarış və ya həmin hüquqi şəxsin və sahibkann hüquqi statusunu təsdiq edən digər sənədlər ola bilər. Azərbaycan Rcspublikasmm ərazisində yalnız o xarici hüquqi şəxslər və ya sahibkarlar respublika vətəndaşları ilə bərabər prosessual hüquq və fəaliyyət qabiliyyətinə malik ola bilərlər ki, onlar məhkəməyə öz statusunu təsdiq edən sənədi təqdim etmiş olsunlar. Beləliklə, xarİcİ hüquqi şəxslərin prosessual hüquq və fəaliyyət qabiliyyəti onların «şəxsi qanunu», məhkəmədə onlarm prosessual statusu isə Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi əsasında müəyyən olunur. 2.
malik olmayan xarici hüquqi şəxs və ya sahibkar Azərbaycan Respublikasının qanununa əsasən hüquq qabiliyyətli hesab edə bilər. Yaş senzinə əsasən xarici vətəndaş öz Ölkəsinin ərazisində sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmaq imkanından məhrum ola bilər və ya təşkilat hüquqi şəxs sayılmaya 510
Yüklə 3,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|