Azərbaycan Hüquqçular Assosiasiyası azərbaycan respublikasinin
Yüklə 3,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Maddə 53, İddianın dəyişdirilməsi
- Madda 54. Əsl olmayan tərəfin əvəz edilməsi
- Əsl olmayan tərəf
yenidən müəyyən edirlər, Banşjq sazişini bağlamaq hüququ yalnaz mübahisəli hüquq münasibətlərinin subyektlərinə - iddiaçı, cavabdeh, mübahisə predmeti barəsində müstəqil tələb İrəli sürən üçüncü şəxslərə məxsusdur. 4.
İddianı etiraf etməsinə həm işin birinci instansiya məhkəməsində məhkəmə baxışma hazırlanması mərhələsində (MPM, 167 və 170-ci maddələr), həm birinci, həm də apcllyasiya instansiyası məhkəmələrində (MPM, 370-ci maddə) yol verilir.^ 5.
Məhkəmə: 1) iddiaçınm iddiadan imtina, cavabdehin iddiam etiraf etməsİ və ya tərəflərin barışıq sazişi qanunvericiliyə zidd olarsa və ya 2) hər hansı bir şəxsin hüquqlarmı və qanunla qorunan mənafeyini pozarsa, bu baı^ə əsaslandınlnnş qərardad çıxarmaqla, iddiaçının iddiadan imtina, cavabdehin iddianı etiraf etməsini qəbul, tərəflərin barışıq sazişini isə təsdiq etməməli və işə mahiyyət üzrə baxmaqda davam etməlidir (MPM, 191.4-cü maddə). Məsələn, belə hallara valideynlik hüquqlarından məhrum edilmə, qanunla müəyyən olunan alİmentİn məbləğinin qanunvericilikdə müəyyən edilən həddən aşağı müəyyən edilməsi, əmək vəzifələrinin yerinə yetirilməsi zamanı İşəgötürənin təqsiri üzündən işçiyə dəymiş ziyana görə maddi məsuliyyətdən azad edilmə və s. şərtlərlə bağlanan banşıq sazİşİni nümunə gətirmək olar.
Maddə 53, İddianın dəyişdirilməsi İddiaçı məhkəmə tərəfindən qətnamə qəbul edilənə kimi iddianın əsasını və ya predmeti- ni dəyişməyə, iddia tələbinin həcmini artırmağa və ya azaltmağa haqlıdır. 1.
MPM-in 53-cü maddəsini tətbiq edən zaman aşağıdakı hallar nəzərə alınmalı- dn: 1)
iddianm predmetİni iddiaçınm cavabdehə yönəltdiyi konkret tələb təşkil edir. Məsələn, borcun qaytarılması, işə bərpa, icarə haqqmın ödənilməməsi ilə əlaqədar müqaviləyə xitam verilməsi və s. barədə tələbləri göstərmək olar. 2)
iddianm əsasını o hüquqi faktlar təşkil edir ki, iddiaçı öz tələblərini əsaslandırmaq üçün onlara istinad edir. Məsələn, boreveron iddia ərizəsində iddianm əsası kimi borc müqaviləsində göstərilən müddətin başa çatması, borc verilən pulun qaytarılma- ması faktmı, işçi işdən qanunsuz azad edilməsi faktım, icarəyə verən İcarəçi tərəfindən icarə haqqmm ödənilməməsi faktmı və s. göstərir. 3)
iddia tələbinin həcmi - iddianm qiymətidir. İddianm qiyməti MPM-in 122-ci maddəsinin qaydalanna əsasən müəyyən edilir. Şərh olunan maddənin göstərişinə görə, eyni zamanda həm iddianm predmetini *
* MPM-in wİddiaçımn iddiadan imtina etməsi və tərəflərin barışıq sazişi» ad!t 370-ci maddəsi apcllyasiya şikayəti qəbul edildikdən sonra apcllyasiya instansiyası məhkəməsində işə baxılan zaman iddiaçının iddiadan imtina etməsi və tərəflərin banşıq sazişi bağlamaq hüququnu müəyyən etdiyi halda, cavabdehin iddianı etiraf cbnək hüququnu nəzərdə tutmayıb. Apcllyasiya instansiyası məhkəməsində işə baxılması zamanı cavabdehin iddianı etiraf etmək hüququnun «əlindən alınması» üçün heç bir əsas görmədiyimə görə, hesab edirəm ki, bu da qüsurlu qanunvericilik texnikasının «ayağpna» yazılmalı, cavabdehin qeyd olunan instansiyada həmin hüquqlanm həyata keçirməsi təmin olunmalıdır. 67
və əsasını dəyişdirmək olmaz, iddianm ünsürlərindən yalnız biri dəyişdirilə bilər: MPM «və ya» söz birləşməsini təsadüfi işlətmir. Bu, həm də ona görə yolverilməzdir ki, iddianın predmeti və əsası eyni zamanda dəyişdirildikdə, bu, artıq tamamilə başqa, yeni iddia olacaq. İddia tələbinin həcminin dəyişdirilməsini iddianın predmetinin dəyişdirilməsi ilə eyniləşdirmək olmaz, çünkİ burada söhbət yalnız iddia tələbinin həcminin dəqiqləşdi- rilməsindən gedir. 2.
artırılmasına və ya azaldılmasma yalnız məhkəmə qətnamə çıxarana qədər yol verilir. İşə qiyabi icraat qaydasında baxılarkən iddianm əsaslan və ya predmeti dəyişdirilə və ya iddia tələblərinin məbləği artırıla bilməz (MPM, 241.3-cü maddə). İddiaçı iddianm əsasmı dəyişdirmək hüququnu həm də apellyasiya instansiyasm- da işə baxılmasmm gedibində reallaşdıra bilər (MPM, 372.3-cü maddə). 3.
İddianm əsasmm və ya predmetinin dəyişdirilməsi, iddia tələbinin həcminin artırılması və ya azaldılması barədə xahiş məhkəməyə yazılı ərizənin verilməsi yolu ilə həyata keçirilir. Bu cür ərizələrin verilməsinə görə dövlət rüsumu tutulmur. Məhkəmə iddiaçmm iddianm əsasını və ya predmetini dəyişdirdiyini qətnamədə qeyd etməlidir.
tərəfindən verilib və ya iddia üzrə cavab verməli olmayan şəxsə ünvanlamb. Bu cür vəziyyətin yaranması onunla bağlıdır ki, tərəflər prosesin əvvəlindən sonuna qədər prosessual hüquq münasibətlərinin şəksiz subyektləri olsalar da, mübahisəli hüquq və vəzifələrin və qanunla qorunan mənafelərin yalnız güman edilən daşıyıcılarıdır. Belə uyğunsuzluq iş qaldmldıqdan sonra aşkar edildikdə, məhkəmə iddiaçmm razılığı İlə ilkin iddiaçını və ya eavabdehi əsl İddiaçı və ya cavabdeh ilə əvəz edə bilər. Qanun «əsl iddiaçı» məfhumunu şəxsə tələb etmək hüququnun, başqa sözlə desək, maddi hüququn məxsus olması ilə, «əsl cavabdeh» məfhumunu isə onun iddia tələbi üzrə cavab vermək, başqa sözlə desək, iddia tələbini yerinə yetirmək vəzifəsi ilə əlaqələndirir. Əsl olmayan tərəf dedikdə, ilk növbədə elə iddiaçılar və cavabdehlər başa düşülməlidirlər ki, mülki prosesin gedişində məhkəmə tərəfindən tələb hüququnun on 68
Yüklə 3,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|