Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi a. A. Bakixanov adina tariX İnstitutu
Yüklə 8,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qızılbaş ləşkərinin basılması və qoşunun meymənə və meysərəsinin məğlubiyyəti
- Beyt
- Nəzm
- Qızılbaş qoşununun mərdanə həmləsi
127
səslərlə qeybdən imdad diləyib, "Allaha təvəkkül" deyərək cəng meydanında o xunxar ləşkərin qarşısında qərar tutdular. Hər iki tərəfdən kəvrəkə, nəfir, kərrənay* sədaları göy qübbəsinədək ucaldı, bayraqlar açıldı, surənlər** çalındı. Döyüşqabağı hər iki tərəfin cavanları bir-birilərinin üstünə at sürdülər. Bu tərəfdən qızılbaş dilavərləri əjdahaya (səban) bənzər nizələri atlar üstündə əllərində tutub yaramaz (nabekar) özbəkləri həlak torpağına yuvarlatdılar. Qarşı tərəfdənsə, özbək bahadırları məğlubedilməz ordunu oxlara tutaraq qızılbaşların papaqlarını başlarına tikirdilər. Hər iki dəstənin mübarizləri mərdanəlik göstərirdilər. Öldürülən adamların çoxluğundan dağ və səhra (hamun) bərabər oldu. Nəzm Qızılbaş tərəfdə şir kimi əskər, Qarşı tərəfdəsə kinli özbəklər. Qızılbaş tərəfdə zirehli zirək, Qarşı tərəfdəsə hiyləgər özbək. Cəngavər igidlər toplaşıb həmən, Üzbəüz durdular qorxu bilmədən. Təpələr yaratdı ölən bədənlər Hələ belə günü görməyib bəşər. İgidlər qanından qızardı çəmən, Fələk təngə gəldi belə döyüşdən. 123
Xülasə, həmin cəngə susayan iki dəstə arasında elə bir hərb oldu ki, yeddinci fələyin sipəhsaları (sərkərdəsi - Ş.F.) qanlı qılıncını əlindən salaraq, öz heyrət barmağını rəhm dişi ilə dişlədi. Ruzigarın gözü hələ bu qızğınlıqda müharibə görməmişdi. Bu gen dünyada
123 Nəzmin farscası: Ze yek sıı hejəbrane-porxaşçuy, Ze suye-degər uzbəke-kineçuy. Ze yeksu delirane-ahənqəba, Ze suye-degər uzbəkane-dəğa. Delirane-cəngazma biş-o kəm Nehadənd por xəşm-o kin ru behəm. Ze bəs koşteha poşteha şod pədid, Degər an çenan ruz giti nədid. Zəmin şod ze xune-yəlan laləzar, Fələk xast əz covreşan zinhar. 128
iranlıların və turanlıların* arasında hələ elə bir hadisə görünməmişdi. At yerişlərindən yerdə elə tozanaq oldu ki, aləmi işıqlandıran günəş hicab niqabına büründü. [Amma,] qızılbaş qoşununda zəiflik əlaməti yaranmağa başladı.
meymənə və meysərəsinin məğlubiyyəti:
Bu əsnada özbək sultanları Cuhə Sultana, habelə [bütünl təkəli və
şamlı əmirlərinə, həmçinin qızılbaşların meymənəsındəkı adlı-sanlı döyüşçülərə hücum edərək, onları məğlubiyyətə uğratdılar. Sol qolun əmirləri də həyəcana düşüb müxalif tərəfin ardıcıl həmlələrinə tab gətirməyərək əzildilər. Özbək qoşunu qızılbaş ləşkərinin məğlub olan əskərlərini təqib etməyə və o, səhrada ziyankar qarışqa və çəyirtkələr kimi qəlb tarlasına ziyan yetirməyə başladılar. Şairin dediyi kimi:
Oxlar uçuşurdu çəyirtkələr tək, Oxlar bəla idi insana gerçək 124
Həzrət Cəm məqamlı cənnətməkan şah röya aləmində görmüşdü ki, məsum imam həzrətləri o həzrətə (Şah Təhmasibə - Ş.F) bu mərəkədən fəth və zəfərlə çıxacağı xüsusunda müjdə verdilər. Buna görə də, o həzrət inamının (vosuq), etiqadının, igidliyinin, sücaətinin və dilavərliyinin çoxluğundan heç öz durduğu yerdən tərpənmədi və onun hümayun sifəsətində çaşğınlıq əlaməti görünmədi. Müharibələr görmüş üç min mübariz döyüşçü ilə:
Köpək balığı tək adamı udan, Fələk sütunu tək möhkəm dayanan 125
124 Beytin farscası: Mələxhaye-peykan ze pərrəndegi Həme afəte-məzrə'e zendegi 125 Nəzmin farscası: Həme çon nəhəngane-mərdomrobay 129
fələk qütbü kimi mərdanə dayanıb öz yerindən tərpənmədi, fələk qütbü kimi sakit dayandı. Həzrət Allah-təala öz əzəli inayəti ilə sanki o az miqdar olan qoşunu müxalif gözlərdən gizlətdi və onları qorudu. Tozanağın bir qədər yerə yatmasından sonra cənnətməkan şahın nəzəri qalın bir qoşunda dikələn ağ bir bayrağa sataşdı. O həzrət elə bildi ki, həmin qoşun xüsusi dəstə ilə qəlb hissədə dayanmış Übeyd xan və Kucəm xanın qoşunudur.
Qızılbaşların təqibindən dəstə-dəstə geri qayıdan özbək bahadırları yuxarıda adları çəkilən xanlara gözaydınlığı verirdilər. Übeyd xan onlardan soruşdu: "Uzaqda görünən və uzun müddət öz yerindən hərəkət etməyən qoşun qızılbaş qoşununun qaraltısıdırmı?” O, bir neçə nəfər göndərib oradan bir xəbər gətirmələrini tapşırdı. Özbəklər ona dedilər: "Qızılbaş döyüşçüləri elə zəif məğlubiyyətə uğramayıblar ki, bu səhrada onlardan əsər-əlamət görünmüş olsun. Həmin qaraltı, qızılbaş ordu heyvanlarının qaraltısıdır". [Beləliklə,] onların bəsirət gözləri həmin qaraltını müşahidə etməkdən bağlandı. Elə bu vaxt cənnətməkan şah orada dayanmış iqbal mübarizlərinə əmr etdi ki, o qoşunun üzərinə qorxmazlıqla gedərək, özlərini dayanmadan həmin ağ bayrağa çatdırsınlar, iti qılınc və qantökən şəmşirdən başqa heç bir hərb alətinə əl vurmasınlar, yaralayacaqları hər özbəyi öldürməyib, başqasının yanına hücuma keçsinlər, çünki abır-həya ilə məğlub olmaq və mərdanəliklə öldürülmək ruzigarın başı uca edən işlərindəndir.
Ya, diz çökək murad ilə gərdun qabağında, Ya, mərdlik ilə qəddimizi biz tutaq uca. 126
Həme çon sotune-fələk pa becay. 126 Beytin farscası: Ya, ba morad bər səre-gərdun nəhim pay, Ya, mərdvar bər səre-hemmət konim sər. Yüklə 8,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|