Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
291 mən suyun üsdündə vurğun vurmuşdu. Qarannığıymış, şər vaxdı, əyilif də su içif. Harava da qoşulu. 61. ÇOR XƏSTƏLİYİ Bitgiyə tüşür çor xəsdəliyi. Məsələn, qartof yetişən vaxdı, tam yetişmiyif, yenijə kök atıf saçaxlıyanda baxırsan ı ki, kar- tova çor tüşdü. Qartovun yarpaxlarında, şaxında qaralma eder. Uje dava-dərman eleersən, diyandırır. Çor xəsdəliyi deerih mu- na. Günnən-zaddan olor. Uzun müddət çən, çisəh, yağış, bulud- du keçir hava. Son ı ra da ardıcıllıxnan hava qızmar keçəndə bu yerdən torpağın buğu da qalxır, istilih verir. Eşihdən də şüa vurur. Yarpax körpədi də, yanajax. Çor ən çox belə vaxdar olor. 62-65. TOY ADƏTLƏRİ 62. Əlli-altmış il əvvəlin toyları indikilərə heç oxşamır. Ta- mam başqa bir aləmiydi. Oğlanın bəyəndiyi qızı ad eləməh- çün hörmətli ağsakqalla qız evinə gedirdilər. «Hə» cavabını alannan son ı ra elçi tüşürdülər. O zaman da oğlan-qız çox ni- şannı qalmerdılar. Kimin qulfunnan 236 nə çıxerdısa, qız evinə onu da aparerdı. O zaman indiki kimi ağır şərtlər yoxuydu. Donnux aparerdılar, kəstum aparerdılar. İndi don da, o dövrün kəstumu da ləğv olunuf. Toylar daha çox payızda olurdu. Əsas səbəbi də oydu ki, əkin-biçin kutarsın, camaat bir yerə yığışsın, arxeyınnığ olsun. Yayda da toylar olurdu. Toylara həmişə aşıx gəlerdi. İndi xanəndə gəler daha çox. O vaxdı toylar günortuya doğru başdıyıf axşamatan kutarırdı. Aşıx çalıf-oxuyurdu; mağarın ortasında ora gederdi, bura gederdi, nağıl deerdi, nəmər yığer- 236 Qulfunnan – qəlbindən 292 dı. Toyun ən şirin vaxdı yiif-içənnən son ı ra camahatın aşığı oxutmağı olurdu. Çoxlu sifariş vererdilər. Aşığa nağıl danış- dırerdılar. Aşıx sonda bəytərifi eleerdi. Toylarda adamlar bir- birini başa tüşürdü. Ağlıma gəlmer, tək-tük hallarda toylarda dava tüşürdü. Qavax ağsakqal vardı, qarasakqal vardı. Adam- lar bir-birin gözdüyürdülər. 63. Toylarda aşıx oluf həmişə. Bir cür yiməh verilerdi. Sur- faya arax qoyulmurdu. Day indiki kimi mer-meyvə, quş südü- nəcən hər şey olmurdu. Qara zurna çalınerdı. Gəlini atnan gə- tirerdilər. Üç atın hər birində sağdış, solduş, ortada da gəlin olurdu. Bəy atnan qavaxda gederdi. Sağdış-solduşun biri oğ- lan, o biri qız olurdu. Qız gəlin tərəfdə gederdi. Toylarda ən çox “Yallı” oynuyurdular. Əlləri çeçələ barmaxla bir-birinnən tutmax, əllərdə də yaylıx. «Vağzalı», «Ceyranı» da oynuyur- dular. Toylar gejiyə kimi başa çaterdı. Onnan son ı ra aşıx baş- dıyırdı. Aşıxlar Koroğludan deerdilər, başqa dastannarı danı- şerdılar. Hamı da maraxnan oturuf qulaq asırdı. 64. Toya yüz əlli adam çağırardın ı sa, onnan uzağı beş-altısı gəlməzdi. Gələnnərin yarısı qadın, yarısı kişi olordu. Toy yiyəsi toydan əvvəl adamları çağırmağa bir nəfər tutordu. O da qapı-qapı gəzif adamları çağırerdı. O vaxdı indiki kimi də- vətnamə yoxuydu. Mağar üçün lazım olan dirəkləri meşədən gətirerdilər. Mağar dədə-baba qaydasıyla qurulordu. Toylarda bozartma, dolma, bir də kartof soyutması olor- du. İndi toylarda dolmanı ləğv eliyiflər. Toyda yiməh də, mu- siqi də bir yerdəydi. 293 Qavaxlar oğlan tərəfi qız evinə pul vererdi, qız tərəfi də balasına cehiz vererdi. Kimin nəyə imkanı çatırdısa, vererdi. Gəlinin başına xam şal atılmalıydı. Atılmasa, qızın anası ver- merdi balasını. Bir dəfə bir qızı gəlin aparanda başına adi şal atıflar, anası qoymuyuf ki, qızım ölmüyüf ha, başına kəfən atırsın ı ız. Məjbur oluf gediflər, xam şal alıf gətiriflər, onnan son ı ra qızın anası balasına xeyir-dua verif. Qırmızı xam şallar vardı, gəlinin başına aterdılar, aparerdılar. Gəlini günortaya kimi gətirerdilər. Daa gəlin gətirməh saat birdən an ı arı keşmirdi. Özü də gəlin qırmızı gərdəh arxa- sında oturordu. Yaxın məsafə olanda gəlini əyaxnan, uzax yerdən isə atnan gətirirdilər. Gəlinin üzünü göstərməh olmazdı. Gətirerdilər, üzü ör- tülü, gərdəyin arxasına keçirerdilər. Gərdəhsiz gəlin olmazdı. Özü də bunnan qavağ oğlan qızı görmördü. Gedif alırdılar, ancax oğlan gəlini evlərində görə bilerdi. Gəlinin əyağının altında ya bir istakan, ya da bir nəlbəki qırerdılar, ya da qurvan kəserdilər. İndi bu saatcana altı dənə, yeddi dənə boşqav düzöllər. Bu boşqavları gəlinin əyağının altında qırellar. Toylarda mütləq şax bəzədilirdi. Şax ağaşdan olurdu. Şaxın üsdünə kanfet, şakalad asırdılar, təzə paltar bağlıyır- dılar. Şaxı əlində tutana nəmər verirdilər. Bəyin qardaşdığına lələlik deerdilər. Ancağ indi «sağ- dış-solduş» deellər. Gəlinin də bajılığı olurdu. O da gəlinçün böyüh bir şax bəziyirdi. Xələti bəyin lələliyi verirdi. O vaxdı üçaş 237 vardı, indi yoxdu. Toydan üş gün son ı ra qız evi bəy üçün beçə pişirif aparırdı. 237 Üçaş – üçüncü günün aşı Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|