Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu
Yüklə 5,05 Kb. Pdf görüntüsü
|
Dədə Qorqud ● 2015/I 158 fəaliyyət prioritetlərimə daxildir. İşlədiyim bu müddət ərzində xeyli sayda İnstitut əməkdaşı bu məqsədlərlə mənə müraciət etmişdir. Mən də Folklor İnsti- tutunun rəhbərliyinin qarşılıqlı razılığı ilə müraciət edən İnstitut əməkdaşlarının, demək olar ki, hamısının müraciətlərinə əməl etmişəm. Bu illər ərzində yadıma gəlmir ki, Rza müəllim bircə dəfə də olsun özünün şəxsi işi ilə və ya sanatoriya- kurort müəssisələrinə yollayışla bağlı mənə müraciət etsin. Əksinə, Rza müəllim özünə yox, bir neçə aztəminatlı İnstitut işçilərinə (bu yazıda konkret olaraq onla- rın adlarının çəkilməsi ən azı qeyri-etik olardı – T.O.) yardım edilməsini dönə- dönə məndən xahiş edib. Mən də təbii ki, Rza müəllimin bu insani xahişlərini ürəklə, canla-başla yerinə yetirmişəm. Ən azından ona görə ki, bu alicənablıq, bu insanlıq Ulu Tanrının öz bəndəsinə bəxş etdiyi insani xüsusiyyətlərin, bəlkə də, ən birincilərindən və ən alilərindəndir. Bu insani xüsusiyyətlərlə yanaşı, Rza Xəlilov Azərbaycan folklorşünas- lığında öz dəsti-xətti, öz yolu olan folklorşünas-alimlərdəndir. Folklorşünaslığın böyük yoluna özündən əvvəlki elm adamlarından öyrənə-öyrənə gələn Rza Xə- lilov Azərbaycan folklorşünaslığında yaradıcı ömrünü şifahi xalq yaradıcılığına həsr edən folklor fədailərimizdəndir. R. Xəlilov folklorla bağlı istənilən məsə- lələrdə bəhs edilən problemin birbaşa mahiyyətə varmaq, onu dəqiqliklə an- lamaq və analiz etmək qabiliyyətinə malikdir. Onun taleyi də, ömür yolu da ürəyi folklorla, xalq yaradıcılığı ilə, şeirlə, ədəbiyyatla döyünən bir şair ailəsi ilə bağlı olub. Rza Xəlilov 11noyabr 1944-cü ildə Bakı şəhərində ziyalı ailəsində – Azərbaycanın tanınmış, istedadlı şairlərin- dən biri olan Zeynal Xəlilin ailəsində anadan olub. 1960-1962-ci illərdə Bakıda fəhlə-gənclər orta məktəbində oxumaqla yanaşı, M.F.Axundov adına Respublika kitabxanasında foto-laborant vəzifəsində çalışıb. Rza Xəlilov 1962-ci ildə orta məktəbi bitirdikdən sonra Bakı Dövlət Uni- versitetinin (o vaxtkı S.M.Kirov adına ADU) şərqşünaslıq fakültəsinin ərəb dili və ədəbiyyatı şöbəsinə daxil olmuşdur. O, 1966-67-ci il tədris ilində Misirin Qa- hirə Universitetində ərəb dilindən dil təcrübəsi keçmişdir. R.Xəlilov 1968-ci ildə Bakı Dövlət Universitetini ərəb filologiyası ixtisası üzrə bitirmişdir. O, 1969-71- ci illərdə İraqda ərəb dili üzrə tərcüməçi vəzifəsində işləmişdir. 1971-ci ildə İraqdan qayıtdıqdan sonra Rza Xəlilov AMEA (o vaxtkı Azərbaycan Elmlər Akademiyası) Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda folklorşünaslıq ixtisası üzrə aspiranturaya daxil olmuşdur. R.Xəlilov 1978-82-ci illərdə Yəmən Ərəb Respublikasında Sovet səfirliyi- nin iqtisadi işlər üzrə müşavirinin aparatında tərcüməçi vəzifəsində işləmişdir. O, 1983-cü ildən Ədəbiyyat İnstitutunda işləməyə başlamışdır. Rza Xəlilov 1989-cu ildə 10.01.09 “Folklorşünaslıq” ixtisası üzrə “Azərbaycan və ərəb sehrli nağıllarında qəhrəman obrazları” mövzusunda namizədlik dissertasiyasını mü- dafiə etmişdir. O, 1994-2001-ci illərdə Türkiyənin Ərzurum şəhərindəki Atatürk Universiteti Fənn-Ədəbiyyat fakültəsinin “Şərq dilləri” bölməsində işləmişdir. Dədə Qorqud ● 2015/I 159 2001-ci ildən AMEA Folklor İnstitutunda böyük elmi işçi, 2005-ci ildən aparıcı elmi işçi vəzifəsində işləmişdir. Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Rza Xə- lilov 2013-cü ildən AMEA Folklor İnstitutunda “Klassik folklor” şöbəsinin mü- diridir. Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı – folklor nümunələrinin toplanıb sis- temləşdirilməsi və tərtibi sahəsində Rza Xəlilovun böyük xidmətləri olmuşdur. O, dəfələrlə Dərbənd, Şirvan, Quba və Muğan bölgələrində folklor ekspedisiya- larında iştirak etmiş, xalqın əvəzsiz söz xəzinəsini toplayıb yazıya almışdır. İndiyə qədər R.Xəlilovun yeddi kitabı: Aşıq Əsəd (toplama və tərtib), Bakı: Elm, 1979 (B.Abdullayevlə); “Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatı antologi- yası” kitabında “Cənubi Azərbaycan folkloru” bölümü (tərtib), Bakı: Elm, 1981; Ərəb nağılları, Ərəb dilindən rus dilinə tərcümə, Şərq almanaxı, XIII buraxılış, 1984; Allah yıxdığı evi qızlar tikər” (O.Əliyevlə birlikdə), Bakı: Yazıçı, 1994, Məmmədvəli Qəmərli, Atalar sözü (transliterasiya və nəşrə hazırlamaq), Bakı: Səda, 2003; Mirzə Abbas Abbaszadə. “Arvad ağısı” (ön söz, transliterasiya və nəşr); Bayatılar və manilər, Transliterasiya, ön söz və sözlüyün müəllifləri, Bakı, Səda, 2004; “Arvad ağısı”(A.Xürrəmqızı ilə birlikdə), Bakı, Səda, 2004, 50-dən artıq tezis və elmi məqalənin müəllifidir. 2014-cü il noyabr ayının 11-də gözəl alim, qayğıkeş bir insan, yorulmaz tədqiqatçı olan Rza Xəlilovun 70 yaşı tamam oldu. Bu yaş insan ömrünün müd- riklik çağıdır. Biz şərəfli bir alim ömrü yaşayan bu müdrik insanı – Rza müəlli- mi yubileyi münasibəti ilə ürəkdən təbrik edir, ona cavanlıq eşqi, işlərində daha böyük uğurlar arzu edirik. Əminik ki, Rza müəllim bundan sonra da yeni-yeni tədqiqat əsərləri, kitabları, məqalələri ilə bizləri sevindirəcək, Azərbaycan folk- lorşünaslığını və şərqşünaslığını daha da zənginləşdirəcəkdir. 70 yaşınız müba- rək, Rza müəllim! Tahir Orucov Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent AMEA Folklor İnstitutunun aparıcı elmi işçisi e-mail: tahiroruclu@gmail.com Dədə Qorqud ● 2015/I 160 REDAKSİYAYA TƏQDİM OLUNAN YAZILARIN NORMATİV QAYDALARI 1. Elmi-ədəbi toplumuz “Dədə Qorqud kitabı”nın poetika, mətnşünaslıq, ideya-məzmun problemlərinin tədqiqi istiqamətində aparılan və folklorun müx- təlif elmi-nəzəri, praktik məsələlərini əhatə edən, heç yerdə çap olunmamış yük- sək elmi səviyyəli araşdırmaları və eləcə də yazıya alınmış yeni folklor nümunə- lərini çapa qəbul edir. 2. Məqalələr Azərbaycan dilində qəbul olunur. 3. Redaksiyaya təqdim olunan məqalələrin həcmi 15 səhifədən artıq olma- malıdır. 4. Redaksiyaya təqdim olunan məqalələrdə müəllifin adı, soyadı, iş yeri və e-mail ünvanı göstərilməli, xülasə və açar sözlər verilməlidir. 5. Xülasə 100, açar sözlər 10 sözü keçməməlidir. 6. Şəkillər, rəsm, not, qrafik və cədvəllər çapda düzgün, aydın çıxacaq vəziyyətdə olmalıdır. 7. Sonda göstərilən elmi ədəbiyyat və mənbələr məqalənin içərisində kod- laşdırılmalıdır. 8. Məqalələr, xülasə və açar sözlər Winword proqramında, Times New Roman şrifti, 14 punto böyüklüyündə yazı tipi ilə yazılaraq diskdə və A4 vərə- qində təqdim olunmalıdır. Dədə Qorqud ● 2015/I 161 MÜNDƏRİCAT Qorqudşünaslıq: axtarışlar, aşkarlamalar Vahid ADİL ZAHİDOĞLU. “DƏDƏ QORQUD KİTABI”NDAKI İKİ SOY- LAMA HAQQINDA.......................................................................................................3 Folklorşünaslıq: problemlər, tədqiqlər Fikrət TÜRKMƏN. İPƏK YOLUNUN ANADOLU VƏ TÜRKMƏNİSTAN MƏDƏNİ ƏLAQƏLƏRİNDƏKİ ROLU....................................................................24 Şirin BÜNYADOVA. MİSGİN ABDAL YARADICILIĞINDA MADDİ MƏ- DƏNİYYƏT ÜNSÜRLƏRİ..........................................................................................32 Avtandil AĞBABA. AŞIQ SÜMMANİ HAQQINDA RƏVAYƏTLƏR VƏ HƏQİQƏTLƏR.............................................................................................................42 Mətanət YAQUBQIZI. ƏSKİ DÜŞÜNCƏ – SİMVOL – HƏQİQƏT..............48 Qalib SAYILOV. DASTANLARDA VAHİD ALLAH İNANCI.....................56 Aygün QASIMOVA. POETİK EL MÜDRİKLİYİNİ ŞƏRTLƏNDİRƏN AMİLLƏR.....................................................................................................................66 Elçin QALİBOĞLU (İMAMƏLİYEV). ASTRAL DÜNYANIN YARADIL- MASI İLƏ BAĞLI MİFLƏR VƏ ƏFSANƏLƏR......................................................73 İlhamə ƏHMƏDOVA. MİLLİ ƏXLAQ VƏ DAVRANIŞ NORMALARI TA- RİXİ KİMLİK GÖSTƏRİCİSİ KİMİ........................................................................81 Xəzangül MƏMMƏDOVA. H.ZEYNALLININ “AZƏRBAYCAN ATALAR SÖZÜ” KİTABI............................................................................................................89 Cəmilə İSBƏNDİYAROVA. KLASSİK ƏNƏNƏ VƏ XX ƏSR AZƏRBAY- CAN MƏHƏBBƏT DASTANLARI............................................................................97 Sevinc ƏLİYEVA. HEYVANLAR HAQQINDA NAĞIL VƏ TƏMSİLLƏR FOLKLOR ARAŞDIRMALARINDA......................................................................107 Günay ORUCZADƏ. XX ƏSRDƏ YAZILI ƏDƏBİYYATLA FOLKLORUN ƏLAQƏSİ....................................................................................................................117 Azərbaycan folklorundan yeni nümunələr QƏRBİ AZƏRBAYCAN FOLKLOR NÜMUNƏLƏRİ. Nailə ƏSKƏR...................124 Qardaş türk folkorundan TÜRKMƏN LALƏLƏRİ. Qumru ŞƏHRİYAR........................................................135 Rəylər OĞUZNAMƏ HAQQINDA ARAŞDIRMA. Almaz HƏSƏNQIZI.........................146 YADDAŞIN TƏNTƏNƏSİ. Tahir Orucov................................................................151 Folklorşünas təqvimi GÖZƏL ALİM, QAYĞIKEŞ İNSAN. Tahir Orucov..............................................157 Dədə Qorqud ● 2015/I 162 CONTENTS Gorgud studying: investigations, discoveries Vahid ADIL ZAHIDOGLU. ABOUT TWO FRAGMENTS WRITTEN IN VERSE IN THE “BOOK OF DADA GORGUD” ......................................................3 Folk-lore studies: problems, researches Fikret TURKMEN. THE ROLE SILK ROAD IN ANATOLIA AND TURKMENISTAN CULTURAL RELATIONS........................................................24 Shirin BUNYADOVA. MATERIAL CULTURE IN THE WORKS OF MISKIN ABDAL...........................................................................................................32 Avtandil AGHBABA. LEGENDS AND TRUTHS ABOUT ASHUG SUM- MANI..............................................................................................................................42 Matanat YAQUBQIZI. AN ANCIENT MIND – THE SYMBOL – THE TRUTH..........................................................................................................................48 Galib SAYILOV. THE BELIEF OF ONE ALLAH (GOD) IN EPOSES.......56 Aygun QASIMOVA. POETİC FOLK WISDOM FACTORS.........................66 Elchin GALIBOGLU (IMAMALIYEV). MYTHS AND LEGENDS ABOUT THE CREATION OF ASTRAL WORLD.................................................................73 Ilhame AHMADOVA. NATIONAL MORALS AND BEHAVIOR NORMS AS THE HISTORICAL INDICATORS OF HISTORICAL PERSONALITY......81 Khezangul MAMMADOVA. THE BOOK “AZERBAIJAN PROVERBS” BY HANAFI ZEYNALLI...................................................................................................89 Jamila ISBANDİYAROVA. CLASSICAL TRADITION AND AZERBAIJAN LOVE EPOSES OF THE 20 TH CENTURY................................................................97 Sevinj ALIEVA. THE MAIN SCIENTIFIC DIRECTION AND PRINCIP- LES OF TALES ABOUT ANIMALS AND FABLES IN FOLKLORE INVESTI- GATIONS....................................................................................................................107 Gunay ORUJZADE. THE RELATION BETWEEN FOLKLORE AND WRITTEN LITERATURE IN THE 20 TH CENTURY............................................117 New samples from Azerbaijan folk-lore............................................................124 From fraternal Turkish folk-lore......................................................................135 Reviev..................................................................................................................146 From folk-lore life..............................................................................................157 Dədə Qorqud ● 2015/I 163 СОДЕРЖАНИЕ Горгудистика: поиски, открытия Вахид АДИЛ ЗАХИДОГЛУ. О ДВУХ СТИХОТВОРНЫХ ОТРЫВКАХ В «КНИГЕ ДЕДЕ КОРКУТА»........................................................................................3 Фольклористика: проблемы, исследования Фикрет ТУРКМЕН. РОЛЬ ШЕЛКОВОГО ПУТИ В РАЗВИТИИ КУЛЬ- ТУРНЫХ СВЯЗЕЙ МЕЖДУ АНАТОЛИЕЙ И ТУРКМЕНИСТАНОМ..........24 Ширин БУНЯДОВА. МАТЕРИАЛЬНАЯ КУЛЬТУРА В ТВОРЧЕСТВЕ МИСКИН АБДАЛА....................................................................................................32 Автандил АГБАБА. ЛЕГЕНДЫ И ИСТИНЫ ОБ АШУГЕ СУММАНИ..................................................................................................................42 Матанат ЯГУБГЫЗЫ. ДРЕВНЫЙ ОБРАЗ МЫШЛЕНИЯ - СИМВОЛ - РЕАЛЬНОСТЬ.............................................................................................................48 Галиб САИЛОВ. ЕДИНОБОЖЬЕ В ДАСТАНАХ (ЭПОСАХ) ................56 Айгюн ГАСЫМОВА. ФАКТОРЫ ПОЭТИЧЕСКОЙ НАРОДНОЙ МУД- РОСТЬИ........................................................................................................................66 Эльчин ГАЛИБОГЛЫ (ИМАМАЛИЕВ). МИФЫ И ЛЕГЕНДЫ СВЯЗАН- НЫЕ С ЗАРОЖДЕНИЕМ АСТРАЛЬНОГО МИРА............................................73 Илхаме АХМЕДОВА. НАЦИОНАЛЬНАЯ НОРМА ВОСПИТАНИЯ И ПОВЕДЕНИЯ КАК ИСТОРИЧЕСКИЙ ПОКАЗАТЕЛЬ....................................81 Хазангюль МАМЕДОВА. КНИГА ХАНАФИ ЗЕЙНАЛЛЫ «АЗЕРБАЙ- ДЖАНСКИЕ ПОСЛОВИЦЫ».................................................................................89 Джамиля ИСБЕНДИЯРОВА. КЛАССИЧЕСКАЯ ТРАДИЦИЯ И АЗЕР- БАЙДЖАНСКИЕ ЛЮБОВНЫЕ ДАСТАНЫ (ЭПОСЫ) ХХ ВЕКА.................97 Севиндж АЛИЕВА. СКАЗКИ О ЖИВОТНЫХ И БАСНИ В ФОЛЬ- КЛОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЯХ..........................................................................107 Гюнай ОРУДЖЗАДЕ. СВЯЗЬ ФОЛЬКЛОРА С ПИСЬМЕННОЙ ЛИТЕ- РАТУРОЙ В XX ВЕКЕ.............................................................................................117 Новые образцы Азербайджанского фольклоре...........................................124 Из тюркского фольклора................................................................................135 Рецензии..........................................................................................................146 Из жизни фольклора.....................................................................................157 Dədə Qorqud ● 2015/I 164 Bakı, “Nurlan” nəşriyyatı, 2015 Ədəbi işçilər: Sənubər Kərimova Nail Qurbanov Qumru Şəhriyar Nəşriyyat direktoru: Elşən Hətəmzadə Operator: İlahə Qurbanova Kompüter tərtibçisi: Ramin Abdullayev Kağız formatı: 60/84 32/1 Mətbəə kağızı: ¹1 Həcmi: 164 səh. Tirajı: 400 Qiyməti müqavilə ilə Toplu “Nurlan” nəşriyyat-poliqrafiya mərkəzində hazır diapozitivlərdən ofset üsulu ilə çap olunmuşdur. Toplunun üz qabığındakı şəkil: Mirzəxan Qafarovun “Dədə Qorqud” lövhəsi Ünvan: Bakı, 370004, 8-ci Kiçik Qala döngəsi, 31 Tel: 492-93-14; Fax: 492-93-14 E-mail ünvanı: dede.qorqud.11@mail.ru Yüklə 5,05 Kb. Dostları ilə paylaş:
|