Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu
Yüklə 5,05 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dədə Qorqud ● 2015/I
- Almaz HƏSƏNQIZI filologiya üzrə elmlər doktoru AMEA Folklor İnstitutunun aparıcı elmi işçisi e-mail: gunsel_gunsel@yahoo co.uk
Dədə Qorqud ● 2015/I 149 4. Həsənqızı Almaz. İki dastan, Bakı: Azərnəşr, 2006, 120 s. 5. Mehmetzade Mirza Bala. Sovyet Azərbaycanında türk dilinin ruslaştırma ve imha siyaseti hakkında, “Kurtuluş”, Berlin: 1936, yıl 3, haziran, sayı 20, s.572-576 6. Mənzum Oğuznamə (Qədim türk dilindən tərcümə edən:İ.Osmanlı), Bakı: “Ulu”İKF, 2005, 84 s. 7. Kazem bek Mirza. İzbrannıe proizvedenie, Baku: Glm, 1985, 420 str. Almaz HƏSƏNQIZI filologiya üzrə elmlər doktoru AMEA Folklor İnstitutunun aparıcı elmi işçisi e-mail: gunsel_gunsel@yahoo co.uk Dədə Qorqud ● 2015/I 150 YADDAŞIN TƏNTƏNƏSİ (M.Çəmənli. Burdan bir atlı keçdi. Bakı,“Zərdabi LTD” MMC, 2014) İnsan, xüsusilə onun beyni, yaddaşı sanki ilahi bir sirr, bəşəri bir möcü- zədir. Bəzən lap uşaqlıqda rastlaşdığımız hansısa hadisəni, tanıdığın bir insanı və ya olduğun ixtiyari yeri, məkanı yada salır, anındaca göz önündə canlandırır, xəyalən o yerlərdə oluruq. Bəlkə də, elə ona görə müdriklərimiz “Ən sürətli nə- dir?” sualına “İnsan yaddaşı, insan şüuru” cavabını veriblər. Tanınmış yazıçı, publisist, naşir Mustafa Çəmənlinin “Burdan bir atlı keç- di” kitabını oxuyandan sonra istər-istəməz bu fikrə gəlməli olursan. Mustafa Çəmənlinin adı ədəbi ictimaiyyətə yaxşı tanışdır. Onun indiyədək qələmə aldığı “Mənim dünyamın adamları”, “İtirilmiş səs”, “Xallı gürzə”, “Səs qərib olmur”, “Fred Asif”, “Nəğməli xatirələr”, “Muğam dünyasının Xanı”, “Səsin ruhu”, “Oxu, gözəl”, “Mən olmayanda dostum ol”, “Sənətkar ömrünün izləri”, “Ruh- Dədə Qorqud ● 2015/I 151 ların üsyanı”, “Leyli və Məcnun” – 100 il səhnədə”, “Çahargah”, “Şəmsəddin Eldəniz”, “Məcnunun Məcnunu”, “Mübariz”, “Ölüm mələyi”, “Sənət hekayə- ləri” və s. əsərləri geniş oxucu kütləsinin rəğbətini qazanıb. Müəllifin ədəbi aləmdə maraq doğuran belə kitablarından biri də “Burdan bir atlı keçdi” kitabı- dır. Kitab, əsasən, dəyərli el ağsaqqalı, fenomenal yaddaşa malik olan İsa ki- şinin – Kərbəlalı İsa Rüstəm oğlu Musayevin danışdığı xatirələr, memuarlar, müxtəlif rəvayət, tarixi hadisə və şəxsiyyətlərdən, hünəri, insanlığı ilə xalq arasında tanınan, sevilən insanlardan bəhs edir. İsa kişi 6 iyun 1930-cu ildə Ağ- dam rayonunun Zəngişalı kəndində anadan olub. O, nadir yaddaşa, zəngin və geniş dünyagörüşünə malik el ağsaqqalı olub. Hətta ziyalılar məclisində belə, kimsə ona irad tutmağa, onun sözünü kəsməyə cəsarət etməyib. Çünki o, ensik- lopedik biliyə, zəngin məlumata sahib, möhkəm hafizəsi, nadir yaddaşı olan bir insan kimi tanınıb. M.Çəmənlinin “Burdan bir atlı keçdi” kitabında İsa kişinin öz xatirələrindən, eləcə də gördüyü və ya müxtəlif adamlardan eşitdiyi hadisə, əhvalat və rəvayətlərdən bəhs edilir. “Burdan bir atlı keçdi” kitabının əvvəlində sanki bir proloq kimi verilən “Yaddaşın möcüzəsi” yazısını oxuyandan sonra bu qənaətə gəlmək olur ki, kitabın sonrakı bölmələrində insan yaddaşı, yaddaşla bağlı hadisələr, bir sözlə, yaddaşın təntənəsi hakim olacaq. “Yaddaşın möcüzəsi” yazısı elə bil ki, kitabda sonra bəhs ediləcək mövzulara sanki bir mayak kimi işıq salır: ”Mən İsa kişinin ağsaqqallıq elədiyi yas məclislərində ibrətli söhbətlərinə çox qulaq asmışam, hə- mişə də onun yaddaşına, nitqinin zənginliyinə, rəngarəngliyinə heyran olmu- şam... Onun söhbətləri xalq yaddaşının bariz ifadəsi deyilmi? Biz yeri düşəndə İsa kişidən misallar çəkirik, adamlar onun söhbətlərindən doymurlar.Yaxşı olmazmı onun söhbətlərinin heç olmasa bir qismini yazıya köçürüm?” (“Burdan bir atlı keçdi”. səh.4) Kitaba Mustafa Çəmənlinin bir neçə il ərzində, əsasən, el ağsaqqalı İsa kişinin yaddaşından qələmə aldığı xatirələr, rəvayətlər, tarixi hadisə və şəxsiy- yətlər haqqında söhbətləri daxil edilmişdir. Bu yazılar müxtəlif janrlarda olsalar da, onların hamısını ümumi bir cəhət birləşdirir: Yazıların hamısında ürəyi xal- qı, vətəni üçün daim döyünən, geniş həyat təcrübəsinə və dərin müşahidə qa- biliyyyətinə malik olan əsl bir vətəndaşın, dünyagörmüş bir el adamının qəlbinin dərinliklərindən süzülüb gələn bir səmimiyyət, qəlbən el-obaya bağlılıq və eyni zamanda xəfif bir nisgil görünür. O səmimiyyət, o bağlılıq, o nisgil ki, kitabın bütün janrlardakı yazılarında açıq-aydın duyulur və oxucunu öz ağuşuna alaraq kitabın sonunadək onu tərk etmir... Redaktoru Gülər Ələkbərqızı olan bu kitaba İsa kişinin-Kərbəlalı İsa Rüs- təm oğlu Musayevin, eləcə də Səlim Əzimovun, Şəmil İsgəndərovun, Qulam Ağayevin, Hüseyn Vəliyevin və kitabın müəllifi Mustafa Çəmənlinin 48 xatirə- Yüklə 5,05 Kb. Dostları ilə paylaş:
|