Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi məHƏMMƏd füzuli adına Əlyazmalar institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 181 tairan-i vəhm ü xəyal ol həvada tair ü pərran olmaqla imkan ola. ƏĢarı möhkəm ü rasin və nazik ü rəngin, hər vadidə iqtidarı var Ģair-i namdardur. Zəban-i türkidə «Xəmsə»si vardur, lakin cümlə- dən «Leyla vü Məcnun» iĢtihar bulmıĢdur. Mövlana Hüseyn Vaizün «RövzətüĢ-Ģühəda»sın tərcümə idüb, «Hədiqətüs-sühəda» nam virmiĢdür. Ġnsaf budur ki, tərcümə diyəcək degüldür. Fil-hə- qiqə ol hədiqe-yi əniqa-yi rəĢiqaya Ģol dənlü nihal-i bəlağət dik- miĢdür ki, Hüseyn Vaizün «Bərg ü Bar»ın görməmiĢdür və ol qə- dər rəyahin-i fəsahət əkmiĢdür ki, buy-i dil-cuyı məĢamm-i mün- Ģiyan-i cahana irməmiĢdür. Sultanül-məĢriqeyn xaqanül-xafiqeyn Sultan Süleyman fəth-i Ġraqeyn içün xitte-yi Darüs-səlamı xiyam-i zəfər-xitamla pür-təzyin idüb, ol zəmin-i nəzarət-qərin tuğ-i sul- tanı və rayat-i kiĢvərsitanı ilə qeyrət-behiĢt-i bərin olduqda ittifaq ol zamanda münadi-yi zaman Misra Mövsüm-i ordu behiĢt oldı cahan diyü «aləmə nidada və dəf-i hüzn ü məlalə sağər-i nərgis və piya- le-yi lalədən qeyri dərman olmaz» diyü, bülbül-i həzar-dastan ər- bab-i eyĢ ü səfaya sılada idi. Ərus-i bahar-i müĢgin tar hüləl-i sü- hub-i lülübar ilə müvəĢĢah və rüxsar-i gül-i təri və kakül-i bənöv- Ģə-təbəri Ģəbnəm-i Ġsa dəm-i səhərdən mürəĢĢəh olub, bülbül-i bi- çarə Ģahdan qönçə-yi pür-xara Misra Açıl ey qönçə-yi bağ-i lətafət, gül zamanıdur diyü, həzar-dərd ilə güft ü güda və bad-i səba sübuvvət-i gül-i rə- nayla Misra Xarlar aldı yenə damənin ol qönçə-fəmün diyü, bir yerdə arami olmayub, gülüstan-i cahanı tək ü puda idi. ġair-i məzbur vəzir-i əzəm və xəlil-i cəlil-i sultan-i aləm olan Ġbra- Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 182 him paĢa və sədr-i əkrəm Mövlana-yi əzəm Qədri Əfəndinün cə- nab-i vala-qədrinə qəside-yi qürra virüb, anlarun hüsn ü tərbiyət və vəsadət-i inayətləriylə xaqan-i məsfura dəxi qəsidə virdükdə neçə cəvaiz ü atiyyatına məzhər və çəmənzar-i dil ü canı Fərat-i səlat u ehsanı ilə müxəzzər olmıĢ idi. Gül rədif bü qəside-yi lətif ü Ģərifi ol xaqan-i vacibüt-təĢrifə virdükdə gül gibi baĢ üzrə yer idüb buy-i dil-cusı hüsn-i qəbul-i aləmgir olmıĢdur. Bu bir-iki əbyat ol qəside-yi bəlağət-simatdandur. ġeir Çıkdı yaĢıl pərdədən ərz eylədi didar gül, Sildi mirat-i zəmir-i pakdan jəngar gül. Yitdi ol mövsim ki, açmağa gönüllər mülkini, Ola gülĢəndə rəyahin xeylinə sərdar gül. Bi-vəfalıq adətin tutmıĢ anunçündür bu kim, Ömrdən olmaz cahan bağında bər-xordar gül. Qanqı bülbül qanı tutmıĢ bilməzəm kim müttəsil, Gəh əsir-i xar olur, gəh mübtəla-yi nar gül. Hüdud-i səbin və tisamiədə «külli mən əleyhə fanin» 311 ba- dəsindən səkran u sərgərdan və Ģəhba-yi «külli Ģəyin halikun illa vəcdəhu» 312 ilə məst ü sərgərdan olduqda tərk-i aləm-i vücud-i müstəar və hicrət-i mülkət-i həsti-yi na-paydar idüb, dünya-yi də- naət mədardan ahəng-i diyar və «innəl-axirətə ləhiyə darül-qə- rar» 313 itmiĢdür. Mürəttəb ü mükəmməl, müəzzəm ü mübəccəl di- van-i pür-ünvanı vardur. Bu bir-iki kəlam u məqal ol nəzm-i sehr-i halalün əĢar bi-nəzir ü misalindəndür. ġeir Hər görən eyb etdi ab-i dide-yi giryanumı, Eylədüm təhqiq görmiĢ kimsə yok cananumı. 311 Рящман 26 312 Касас 88 313 Мюмин 39. Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 183 Qanqı bütdür bilməzəm imanı qarət qılan, Səndə iman yok ki, sən aldun diyəm imanumı. Vələhu Bilməz idüm bilmək ağzın sirrini düĢvar imiĢ, Ağzunı yok didilər, didüklərincə var imiĢ. Vələhu XoĢum kim dəm-bə-dəm giryan gözüm ol xak-padandur, Ziyanı olmaz ol göz yaĢının kim tutiyadandur. Vələhu Fariğ itdi eĢqün özünə məhliqalardan bəni, Hırz-i candur sakladı eĢqün bəlalardan bəni. Vələhu Kərəm qıl kəsmə saqi iltifatun bi-nəvalardan, Əlündən gəldügi xeyri diriğ itmə gədalardan. Səba kuyında dildarun nədür üftadələr hali, Bizüm yirdən gəlürsən bir xəbər vir aĢnalardan. Vələhu Müqəvvəs qaĢlarun kim vəsmə birlə rəng tutmıĢdur, Qılıclardur ki qanlar tökmək ilə jəng tutmıĢdur. Vələhu Cismümi yandurma, rəhm et yaĢuma ey bağrı daĢ, Ehtiyat et yanmasun ta kim qurı yanında yaĢ. Vələhu Olur rüxsaruna gün ləlünə gül-bərg-i tər aĢiq, Sənə əksük degül gökdən inər, yirdən bitər aĢiq. Vələhu Sipəhrün fariğüm vəslündə mah u aftabından, Qərəz eyd-i visalündür bu ay u gün hisabından. Vələhu Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 184 Dost bi-pərva fələk bi-rəhm dövran bi-sükün, Dərd çok, həm dərd yok, düĢmən qavi, tale zəbun. Digər Saye-yi ümmid zail afitab-i Ģövq gərm, Rütbe-yi idbar ali-payə-yi tədbir dün. Digər Əql-i dün-himmət səda-yi tənə yer-yerdən bülənd, Bəxt kim Ģəfqət bəla-yi eĢq gün-gündən füzun. Yılda bərg-i lalə tək təmkin-i daniĢ bi-səbat, Suda əks-i sərv tək təsir-i dövlət vajgun. Kərbəlada bina olınan çeĢməyə bu tarixi qayətdə xubdur. Tarix Guyiya bu çeĢmə bir səqqa durur, Rah-i həqdə təĢnə eylər cüst ü cu. Lüləsi anun dəhəndür su dili, Dil dökər hər kimlə olsa ru-bə-ru. Su gibi əzbərləmiĢ okur rəvan, Macəra-yi dəhri hər dəm su-bə-su. Öninə kim gəlsə dir tarix içün, Ma Hüseyn ilə Həsən eĢqinə su. Və Sultan Süleyman isminə bu müəmma anundur. تغﻫ تﻌﻳشؽ گ ﻞﻣﺎؽ ﺍس ﻖﻠخ ؼﻣﺎﻋ ضﻴف حﻧ ﻰﻤغﻠط گ ﻝد ﺎﻳسد ﻥﺎطﻤع ﻥآ ظﻔح شﺤﺑ ﻪﺘؽ Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|