Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi məHƏMMƏd füzuli adına Əlyazmalar institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 273 Bənim məzarıma bakman həqarət ilə ki bən, Əgərçi mücrimim, amma mühibb-i Mövlayım. beyti və «Müəllifi: ġeyx Rəmzi. NaĢiri: Məhəmməd Əli» yazılıdır. «Ayine-yi ibrət» ismindəki 91 beyitli türkçə mənzuməsi 1289 /1872 də təb edilmiĢdir. Dəhrdən Ģikayəti havidir. «Hədiqətül-üĢĢaq» adlı mənzum bir əsərinin mətbu olduğu eĢidilmiĢ isə də bən görmədim. Mənzumələrinin çoğunda iran * Ģivəsi görülməkdə isə də, Da- rüs-səadə ağası Hafiz Bəhram ağanın mədhinə dair tənzim eylə- diyi Bəhram-i fələk görsə bu Bəhram-i zəmini, Dərgahının istər ola dərban-i kəmini mətləli qəsidəsi, Nafi gibi Ģairlərin tövrünə bənziyor. Mənzumələri, hal və mövqe etibarı ilə təqdirə Ģayandır. ġey- xüxat, illət, killət, zillət, qürbət, iĢrət gibi hər biri təĢviĢə kafi birər amil olan ənva-yi bəla, yaxasına sarıldığı halda, fikrinə hakim ola- raq, müntəzəm mənzumələr söyləyə bilməsi, Rəmzi Babanın adi bir adam olmadığına Ģəhadət edər. Kamalzadə Əli Əkrəm bəy vaxtiylə bana demiĢti ki: «Rəmzi Babayı bugün bulsam bir vəfat tarixində yazdığı Ģu beyt için ayağını öpərim: Görüncə qəbz-i əvrahı, yar ü yavərinə, Görən bilir ki, nə həsrətlə eyləmiĢdi nigah. Bu beyt Babanın mətbu əĢar məcmuəsində yokdur. Oradakı beyt Ģu Ģəkildədir: Görüncə qəbız-i əvrahı ol qərib-i diyar, Soluna-sağına həsrətlə bir nigah etdi. * Йяни Иранда йашайан азярбайъанлыларын (В.М) Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 274 Nuri ġeyda «ġeyh Rəmzi-yi mərhum» ünvanıyla «Məlumat» qəzətəsinə yazdığı məqalədə, ġahzadəbaĢında Dirəklər arasında Çaycı Hacı RəĢidin dükkanının arkasında bir yaz sabahı üç-dört arkadaĢla otururkən yanlarına Rəmzi Baba gəlib bəzlə-guluk və məclis-aralıq ilə məvsuf olan Nuri-yi Məhvi Bəyin «Ġrticalən Ģeir söyləmək bizdə mühal dərəcəsində düĢvar olunduğunu söylüyor- lar, iĢtə sizə bir adam, fəqət mətin təhsildən ziyadə böyük bir təc- rübə görmüĢ bir Ģair ki, hər mövzuya görə gözəl qitələr, qəsidələr, inĢa edər» dediyindən bəhs edildikdən sonra Ģu sözləri söylüyor: «…Biz, bittabi bu sözün hökmüni vicdanən təsdiq etmədik. Söz ədəbiyyata intiqal etdi. ġu ufaq heyətin cərəyan-i müsahibəsi əĢara, bilxassə mərhum Naciyə də münsab oldu. Rəmzi, mərhumı o zamana qədər tanımıyor idi. Bilməm nasıl bir hissin mütəəssiri oldum ki, vəhlətən Nacinin Ģu: Didə, ən heyrət fəza bir surətin heyranıdır, Sinə ən Ģiddətli bir sevdanın atəĢdanıdır. qəzəlini okuyu verdim. Bu qəzəlin hər beyti ixtiyarın yüzündə qə- rib iĢmizazlar, müəssir humrətlər vücudə gətiriyor idi. Bu təəs- sürdən cəsarət-yab olaraq: Sinəm zəmin-i eĢq, sərim asümanıdır, Ahım anın səhab-i savaiq-əfĢanıdır. qəzəlini okumaya baĢlayınca artıq biçarə adam sabr edəməyərək, tanımadığı halda bu Ģair-i mətinin fəzlini təbcil ilə irticalən bir qitə söyləyi verdi və bizi tərəddüd-i vicdanımızdan xilas etdi. Qitə Ģu idi: Ey müluk-i süxanın gövhər-i tacı Naci, Bəzm-i elm ü ədəbin nur-i siracı Naci. Qeybdən qütb-i zamanı soruverdim nagah, GuĢimə hatif-i qeybi dedi Naci, Naci. Kəndinin rəvayətinə, həm də buna inzimam edən əxlaqına nəzərən, sərməst-i hava olan bu Ģair, gələnəyində də bir meypə- Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 275 rəst-i hülya-əndiĢ, hələ əksər-i əvanın səyahətlə keçirməklə KaĢğar cəhətində bulunduğu zamanlar mastabe-yi əsrarıyunda əsir-i nəĢe- yi həĢiĢ imiĢ. Ġsfahan Ģəhrinə, Halh, Saman qəsəbələrinə düĢtügü vəqit büsbütün təhi-dəst qaldığından ora əazımından birinə bir qəsidə təqdimiylə nail-i əltraf-i firavan olmuĢ. Ən son səyahətində Ġstanbulda bulunduğu zaman kəndisini büsbütün eyĢ ü iĢrətə vur- muĢ. Qaraqulaq xanında isticar etmiĢ olduğu oda kərrat ilə bəzi əshab-i xeyir tərəfindən döĢədilərək, müntəzimən icarə dəxi verilmiĢ isə də biçarə iĢrətdən bir türlü baĢını alamayaraq, əsar-i xüsusiyyəsini əldə etmək istəyən bir takım ovbaĢ və ərazilin hiylə və hüdalarına qapılmıĢ, əĢar-i mövcudəsi ömr-i güzəĢtəsi gibi mağsub-i dəst-i nisyan olmuĢdur. Səksən yaĢını mütəcaviz olduğu halda Məktəb-i Tibbiyyə xəstəxanasında edilən hüsn-i tədavi, illət- i müzminəsinə inzimam edən da-i Ģəyhuhatə kargər olmadığından orada irtihal-i dar-i naim eyləmiĢdir. Rəmzi-yi mərhum, müsanna tarixləri, müəssir mərsiyələri, bəliğ qəzəlləriylə qədim məktəb-i ədəbin bir müqtədir Ģairi sayılır. Hətta bəzi əsərlərinin məmləkəti Ģivəsinə məxsus «imalə»ciklər bilə bulunur. Fəqət əsla «zihaf» yokdur. Ġrtihalindən sonra bir sahib-i xeyir, müntəzəm bir divanını nəĢr eyləmək istəmiĢsə də, biçarənin əĢarı ötəkinin-bərikinin əlində qalmıĢ olduğundan beĢ-altı parçadan baĢqa bir Ģey bulamamıĢ, təĢəkkür olunur ki, bunları məhvdən qurtararaq, dərc və nəĢr eyləmiĢdir». Nuri ġeyda, Rəmzi Babanın əĢarından mazbutu olan bir kaç parçayı və risalə Ģəklidə basılan mənzumələrini «Məlumat» qə- zetəsiylə nəĢr eyləmiĢdir. Orada diyor ki: «Balaya yazmıĢ olduğum əsərlər, ġeyx Rəmzinin asar-i müntəxəbəsindən deyildir. Zira o biçarənin hiç bir əsəri sahibləri, daha doğrusu qasibləri əlindən nəz olunmaq ehtimali yokdur ki, hepsini bir araya toplayıb da, içindən adilləri atılsın da, iyiləri intixab oluna bilsin. Mərhumu yakından tanıyanlarda bir az əsər-i insaf var isə biçarənin ruhunu Ģad etmək için «Divan»ını təlfiq və təb etdirmələrini bənim gibi hər xeyirxah təmənni eylər zənn Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|