367
sehrində” adlı məruzələrlə çıxış etmişlər. Sonda alimin ailəsi adından
oğlu Vüsal Arzumanlı institut rəhbərliyinə atasının xatirəsini əziz
tutduqları üçün minnətdarlıq bildirmişdir.
13 mart – Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda “Azərbaycan
ədəbiyyatında İslam həmrəyliyi və tolerantlıq” mövzusunda konfrans
keçirilmişdir. Konfransı giriş sözü ilə akademik İsa Həbibbəyli aç-
mışdır. Nizamişünaslıq şöbəsinin müdiri, f.ü.e.d. Nüşabə Araslı “Ni-
zami Gəncəvinin yaradıcılığında dini tolerantlıq problemi”, Qədim
dövr Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri, f.ü.e.d. İmamverdi Hə-
midov “Şuubiyyə ədəbi-fikir cərəyanı və İslamda xalqların bərabərliyi
ideyası”, Orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri, f.ü.e.d.
Fəridə Əzizova “İslam sivilizasiyasında tolerantlıq və humanitar də-
yərlər problemi”, f.ü.e.d. Məhəmmədhəsən Qənbərli “Məhəmməd
Peyğəmbərin hədislərində ümumbəşəri dəyərlər”, f.ü.e.d. Baloğlan
Şəfizadə ““Hüseyn Cavidin “Peyğəmbər” dramında Məhəmməd Pey-
ğəmbərin obrazı” adlı məruzələrlə çıxış etmişlər.
17-18 mart – AMEA Nəsirəddin Tusi adına Şamaxı Astrofizika
Rəsədxanasında Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu və Alimlər Evinin
təşkilatçılığı ilə “Novruz təqvimi: lirikada və astrofizikada” mövzu-
sunda ikinci “Fizika və lirika” konfransı keçirilmişdir.
Tədbiri giriş sözü ilə açan AMEA-nın vitse-prezidenti, aka-
demik İsa Həbibbəyli xalqımızın ən əziz bayramı olan Novruzun eti-
mologiyası, onun Azərbaycan ədəbiyyatında yeri və elmi paralelləri
barədə əhatəli məruzə ilə çıxış edib. Novruz bayramının dünyanın bir
sıra ölkələrində müxtəlif adlarla qeyd olunduğunu, lakin eyni məqsəd
daşıdığını bildirən akademik İsa Həbibbəyli bu bayramın 2009-cu ildə
YUNESKO tərəfindən Bəşəriyyətin Qeyri-maddi mədəni irs üzrə
Reprezentativ siyahısına daxil edilməsinin xüsusi əhəmiyyət kəsb
etdiyini bildirib. Novruzun Hələ Nuh peyğəmbərin zamanından – tor-
pağın oyanışından başladığını diqqətə çatdıran akademik İsa Həbib-
bəyli bununla bağlı hələ də xalqımızın yaddaşında yaşayan əfsanə və
rəvayətlərin elmi səciyyəsindən söz açmışdır.
AMEA Fizika-Riyaziyyat və Texnika Elmləri Bölməsinin aka-
demik-katibi, AMEA-nın müxbir üzvü Nazim Məmmədov çıxış edə-
rək, konfransın işində ədəbiyyatşünaslarla yanaşı, texniki və təbiət
elmlərinin nümayəndələrinin birgə iştirakının səmərəli və əhəmiyyətli
olduğunu bildirib.
Nəsirəddin Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının di-
rektoru, müxbir üzv Namiq Cəlilov “Novruz mərasimləri və astro-
368
fizika elmi” adlı məruzəsində ədəbiyyatla fizikanın bir-birini tamam-
ladığını və zənginləşdirdiyini diqqətə çatdırıb.
AMEA Humanitar Elmlər Bölməsinin akademik-katibi, akade-
mik Teymur Kərimli, Folklor İnstitutunun direktoru, müxbir üzv Mux-
tar İmanov, Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun şöbə müdiri, filo-
logiya elmləri doktoru, professor Tahirə Məmməd məruzə ilə çıxış
ediblər. AMEA Rəyasət Heyətinin Elm və təhsil idarəsinin rəisi, tex-
nika elmləri doktoru, professor Əminağa Sadıqov, Alimlər Evinin di-
rektoru, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Nuridə Quliyeva, fizika üzrə fəlsəfə
doktoru Nazilə Soltanova, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, yazıçı Sadıq
Qarayev çıxış edərək mövzu ilə bağlı fikir və mülahizələrini bölüşüb-
lər.
Çıxışlardan sonra akademik İsa Həbibbəyli rəhbərlik etdiyi
institut əməkdaşları arasında “Fizika və lirika” mövzusunda ən yaxşı
tərcümə müsabiqəsinin qalibi olmuş Leyli Əliyevaya xatirə hədiyyəsi
və xüsusi mükafat təqdim edib.
AMEA-nın Ədəbiyyat, Fizika, Folklor, Əlyazmalar, Riyaziyyat
və Mexanika, Fəlsəfə, Botanika institutları, Şamaxı Astrofizika Rəsəd-
xanası, Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzi və digər elmi-tədqiqat
müəssisələrinin əməkdaşlarının qatıldığı konfrans iki gün davam edib.
Konfransda AMEA-nın vitse-prezidenti, akademik İbrahim Qu-
liyev də iştirak edib.
Tədbir Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasında səma cisimlərinin
müşahidə olunması, Novruz tonqalı və bədii proqramla davam etdi-
rilib.
7 aprel – Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda görkəmli Azər-
baycan şairi və ictimai xadim Molla Pənah Vaqifin anadan olmasının
300 illiyinə həsr olunmuş “Molla Pənah Vaqif və Azərbaycan realiz-
mi” mövzusunda Elmi sessiya keçirilmişdir. Elmi sessiyanı giriş sözü
ilə akademik İsa Həbibbəyli açmışdır. Sessiyada Erkən yeni dövr
Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri, f.ü.e.d. Mahirə Quliyeva
“Vaqif yaradıcılığı Aşıq ədəbiyyatı ilə klassik poeziyanın qovşa-
ğında”, XX əsr (sovet dövrü) Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri,
f.üe.d., prof. Şirindil Alışanlı “Molla Pənah Vaqif və Səməd Vurğun”,
İnstitutun elmi katibi f.ü.f.d, dos. Aygün Bağırlı “Azərbaycan ədəbiy-
yatında Molla Pənah Vaqifin bədii obrazı”, Erkən yeni dövr Azər-
baycan ədəbiyyatı şöbəsinin kiçik elmi işçisi Şəfəq Tağıyeva “Vaqif
lirikasında klassik ənənələrin təzahür formaları” adlı məruzələrlə çıxış
etmişlər.
369
10 aprel – Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda ədəbiyyatşünas
alim və şair Atif Zeynallının 90 illiyinə həsr olunmuş Elmi sessiya
keçirilmişdir. Sessiyanı giriş sözü ilə akademik İsa Həbibbəyli
açmışdır. Sessiyada XX əsr (sovet dövrü) Azərbaycan ədəbiyyatı
şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, f.ü.f.d. Safura Quliyeva “Atif Zeynallının
poeziyası”, Ədəbi tənqid şöbəsinin müdiri, f.ü.e.d. Vaqif Yusifli “Atif
Zeynallının ədəbiyyatşünaslıq fəaliyyəti” adlı məruzələrlə çıxış et-
mişlər. Tədbirin sonunda alimin ailəsi adından oğlu, Memarlıq və İn-
cəsənət İnstitutunun direktor müavini, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə dok-
toru Xəzər Zeynalov sessiyanın keçirilməsində əməyi olan hər kəsə
minnətdarlığını bildirmişdir.
11 aprel – 2016-cı ilin ədəbi yekunlarına həsr olunmuş “Ədəbi-
proses-2016” mövzusunda elmi-yaradıcılıq müşavirəsi keçirilmişdir.
Müşavirəni giriş sözü ilə Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru, akademik
İsa Həbibbəyli açmış, f.ü.f.d. Elnarə Akimova “İlin ədəbi mənzərəsi”,
f.ü.e.d. Cavanşir Yusifli “Poeziya”, f.ü.f.d. Aynur Xəlilova “Povest”,
f.ü.e.d. Vaqif Yusifli “Bölgələrdə ədəbi həyat”, f.ü.f.d. Nərmin Ca-
hangirova “Hekayələr”, f.ü.f.d. Nərgiz Cabbarlı “Roman”, f.ü.f.d. Ay-
nurə Mustafayeva “Dramaturgiya”, Dünya ədəbiyyatı və kompara-
tivistika şöbəsinin əməkdaşı Mərcan Sofiyeva “Bədii tərcümə”, f.ü.f.d.
Lalə Həsənova “Rusdilli Azərbaycan ədəbiyyatı”, f.ü.f.d. Qürbət Mir-
zəzadə “Tənqid”, f.ü.f.d. Maral Yaqubova “Ədəbiyyat nəzəriyyəsi”,
f.ü.e.d. Salidə Şərifova “Elmi tədqiqatlar”, f.ü.f.d. Aygün Bağırlı
“Uşaq şeiri”, f.ü.f.d. Günay Qarayeva “Uşaq nəsri və dramaturgiyası”,
f.ü.f.d. Pərvanə Məmmədli “Cənubda ədəbi proses”, f.ü.e.d. Vüqar
Əhməd “Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda ədəbi proses”, f.ü.e.d.
Asif Rüstəmli “Publisistika”, f.ü.e.d. Nizami Tağısoy “Ədəbi əlaqələr”
(Azərbaycan – Türk xalqları ədəbiyyatı), f.ü.f.d. Xanım Zairova “Ədə-
bi əlaqələr” (Azərbaycan – Qərb ədəbiyyatı) adlı məruzələrlə çıxış
etmişlər. Müzakirə saatında AMEA Folklor İnstitutunun direktoru,
AMEA-nın müxbir üzvü Muxtar İmanov, “Ədəbiyyat qəzeti”nin baş
redaktoru Azər Turan, f.ü.e.d. Rüstəm Kamal, f.ü.e.d. Əlizadə Əsgərli,
f.ü.e.d. Yaşar Qasımbəyli və başqaları çıxış edərək müşavirə və mə-
ruzələr haqqında fikirlər söyləmişlər.
370
B Ə L Ə D Ç İ
İsa Həbibbəyli. Molla Pənah olan şair ..............................
Azərbaycan ədəbiyyatı
Zaman Əsgərli. Əlyar Səfərlinin ədəbiyyatşünaslıq
fəaliyyəti ...................................................................................
Almaz Ülvi. Təzkirələr işığında və ya ilk təzkirəçilər
haqqında qeydlər .......................................................................
Aslan Salmanov. “Vaqif” dramının tarixçəsi
(tekstoloji
gəzişmələr) ................................................................................
Nizami Muradoğlu. Çağdaş şeirdə yas mərasiminin
inikası ........................................................................................
Rauf Sadıxov. Hacı Axund Molla Ruhulla: həyatı və
publisist fəaliyyətinə bir nəzər ..................................................
Вафа Гаджиева. Коран и «Сокровищница тайн»
Низами Гянджеви ...................................................................
Təranə Abdullayeva. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin
hekayələri ..................................................................................
Aygün Orucova. Eynəli bəy Sultanovun “Azərbaycan
qızı” pyesi barədə bəzi qeydlər .................................................
Yasemin Meydan. Azərbaycan tarixi romanlarında Şah
İsmayıl obrazı ...........................................................................
Güllü Seyidli. Orta əsrlər Azərbaycan şeirində hərb
mövzusu ....................................................................................
Gülnar Qasımlı. Müstəqillik dövrü poemalarında tarixi
və ictimai-siyasi hadisələrin bədii dərki ...................................
Nigar Aslanova. Bədii nəsrdə tarixi yaddaş problemi və
onun elmi-nəzəri dərki ..............................................................
Səbinə Əhmədova. Hüseyn Nadim Naxçıvaninin yaradı-
cılığında Həzrət Fatimə (s.ə) obrazı ..........................................
Şəhrizad Nuhova. Sabir Azərinin “Dalanda” romanında
mənəvi-əxlaqi problemlər …………………………………….
Pərvin Nurəliyeva. Anarın “Ağ liman” povesti şəhər
nəsrinin nümunəsi kimi .............................................................
3
15
30
42
52
61
71
81
91
99
104
113
124
133
142
151
371
Ədəbiyyat nəzəriyyəsi
Paşa Kərimov. XVII əsr anadilli Azərbaycan ədəbiyya-
tında təkbeyt janrı .....................................................................
Yaşar Qasımbəyli. Əməkçi insana və dövr dəyərlərinə
yeni estetik baxış .......................................................................
Sevinc Kazımova. Lirik obrazın psixoloji portretinin
təhlili və sosial münasibətlərin təsvirində dramatizm ...............
Sevil Həsənova. Hüseyn Cavid yaradıcılığı və sovet
mətbuatının nəzəri-metodoloji prinsipləri ................................
Ülvi Babayev. Kamal Abdullanın “Yarımçıq əlyazma”
romanında poststruktural funksiya ............................................
Nərmin Əliyeva. Məhəmmədhüseyn Şəhriyar yaradıcı-
lığında söz və şeir sənətinin bədii ifadəsi .................................
Nazxanım Həsənova. Səməd Vurğunun epik irsində
tarixi poema ..............................................................................
Gülnarə Məmmədova. Çağdaş Azərbaycan şeirinin
vəzn sistemi ...............................................................................
Sevinc Ayazqızı (Heydərova). 1960-1970-ci illər
ədəbiyyatımızda ümumi nəzəri məsələlər və yaradıcılıq
metodu problemi (1960-1970-ci illər “Ədəbiyyat və
incəsənət” qəzetinin materialları əsasında) .............................
Səidə Sadıqova. Əkrəm Cəfər rübai janrı və Füzuli
rübailərinin vəzni haqqında ......................................................
Nərmin Hacıyeva. XV-XVI əsrlər klassik şeirimizdə
folklor elementləri .....................................................................
Ədəbi tənqid
Salidə Şərifova. Yaşar Qarayevin elmi irsinə baxış .........
Vüqar Əhməd. Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda
ədəbi proses ...............................................................................
Elnarə Akimova. Rəsul Rza poeziyasında insan poetik
həssaslıq hədəfi kimi .................................................................
Nurlanə Məmmədova. Məsud Əlioğlunun ədəbi-tənqidi
yaradıcılığında tarixi və bədii həqiqətin dərki ..........................
159
171
182
191
198
205
213
221
230
239
247
256
266
285
293
372
Ədəbi əlaqələr
Cavidə Məmmədova. Tomas Sternz Eliotun ədəbi-nəzəri
görüşləri və “Bəhərsiz torpaq” poeması ...................................
İman Cəfərov. Azərbaycan mollanəsrəddinşünaslığının
yeni mərhələsi və dünya ədəbiyyatı problemi ..........................
Ağahüseyn Şükürov. Qazax xalqının təkrarsız söz ustadı
Гюльнара Гасанова. Нравственные уроки Льва
Николаевича Толстого ............................................................
Lamiyə Rəhimova. Vaqif və Nədim poeziyasında kəsiş-
mə nöqtələri ..............................................................................
İlahə Quliyeva. Böyük Britaniya və Azərbaycan
ədəbiyyatı məsələləri yeni tədqiqat əsərlərində ........................
Mətbuat tarixi
Qərənfil Quliyeva. Mətbuatşünaslıq tariximizdən (Əziz
Şərifin tədqiqatları əsasında) ....................................................
Əlyar Səfərli .................................................................
Xronika .............................................................................
301
308
323
329
337
347
353
361
363
373
ƏDƏBİYYAT MƏCMUƏSİ
LITERATURE COLLECTION
ЛИТЕРАТУРНЫЙ СБОРНИК
AMEA Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun Elmi Əsərləri
The Scientific works of the Institute of Literature named after Nizami of ANAS
Научные Труды Института Литературы имени Низами НАНА
Nəşriyyat redaktoru: Töhfə Talıbova
Publishing editor: Tohfa Talibova
Редактор издательства: Тохфа Талыбова
Texniki redaktor: Rəşid Kərimli
Make up editor: Rashid Karimli
Технический редактор: Рашид Керимли
Korrektor: İradə Orucova
Proofreader: Irada Orujova
Корректор: Ирада Оруджева
www.literature.az
direclit@yahoo.com
Çapa imzalanıb: 20.04.2017. Formatı: 70x100 1/16
Approved to the print: 20.04.2017. Format: 70x100 1/16
Подписано к печати: 20.04.2017. Формат: 70х100 1/16
Tirajı 300 nüsxə. Həcmi: 23 ç.v.
Edition 300 copy. Size: 23 p.p.
Тираж 300 экземпляров. Том: 23 п.л.
====================================
Jurnal “GOLD” nəşriyyatının sifarişi ilə
“Elm və təhsil” nəşriyyatında çap olunub.
The journal has been published by the order of “GOLD”
publishing in the “Elm ve tehsil” publishing house.
e-mail: nurlan1959@gmail.com
Tel: 497-16-32; 050-311-41-89
Ünvan: Bakı, İçərişəhər, 3-cü Maqomayev döngəsi 8/4.
Dostları ilə paylaş: |