Azərbaycan mġLLĠ elmlər akademġyasi a. A. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
91 idi. Bununla bağlı öz münasibətini bildirən Zaqafqaziya diyarı Baş rəisi Gürcüstan- İmeretiya mülki qubernatoruna məktubunda yazırdı ki, «Gürcüstanın alman koloniyalarında separatizmin kəsilməsi çox böyük əhəmiyyətə malikdir və bu istiqamətdə atılan addımlardan biri «1829-cu il xüsusi kilsə nizamnaməsinin icrasının dayandırılması və onun əvəzinə 1832-ci ildə qəbul olunmuş Rusiya yevangelist-lüteran kilsəsinin ümumi Nizamnaməsinin qəbul edilməsidir». Bununla yanaşı, məktubda göstərilir ki, məskunlaşdıqları vaxt Gürcüstan kolonist icmalarına dini məsələlərdə edilən və 1829-cu il Nizamnaməsində əks olunan bir sıra güzəştlər «əlavə qaydalar kimi yeni Nizamnaməyə daxil edilmişdir». 290 «Ümumi lüteran kilsə Nizamnaməsinin qəbul edilməsi separatistlər tərəfindən dəstəklənmədi və onlar öz dini təlimlərinə sadiq olduqlarını nümayiş etdirdilər». 291 Qeyd edək ki, hələ kilsə Nizamnaməsinin qəbuluna qədər, 1840-cı ilin dekabr raportunda nəzarətçi A.Zikelman «sektantların qəti şəkildə kilsəni və bütün kilsə təşkilatlarını rədd etdikləri» haqqında məlumat vermişdir. 1841-ci ildə Cənubi Qafqazın alman koloniyaları üçün yeni kilsə Nizamnaməsinin qəbul olunmasına baxmayaraq, koloniyalarda dini parçalanma davam edirdi və bu məsələ ən yüksək dövlət orqanları səviyyəsində diqqət mərkəzində saxlanılırdı. Bununla bağlı 5 noyabr 1842-ci il tarixdə Gürcüstan-İmeretiya mülki qubernatoru Gürcüstandakı alman koloniyalarının nəzarətçisi A.Zikelmana göndərdiyi sərəncamda «regionda yaşayan bütün sektaçıların siyahısının təqdim olunması» əmr edilirdi. 292 A.Zikelmanın 15 dekabr 1842-ci il tarixdə Qubernatora təqdim etdiyi raportdan görünür ki, Tiflis koloniyasında 32 nəfər (7 ailə), Marienfelddə 33 nəfər (5 ailə), Aleksanderdorfda 59 nəfər (10 ailə), Yekaterinenfelddə 65 nəfər (13 ailə) və Yelizavettalda 135 nəfər (28 ailə) separatist və peppleanist yaşayır. 293 Gördüyümüz kimi, yeni Nizamnamə qəbul edildikdən sonra da koloniyalarda separatçıların sayı nəzərəçarpacaq dərəcədə azalmamışdır: adı çəkilən 5 koloniyada onların sayı 327 nəfər təşkil edirdi. Separatistlərin «Müqəddəs Ruh» adlandırdığı Leybele vəfat etdikdən sonra onu Yekaterinenfelddə yaşayan, arabaçı arvadı Varvara Şpon əvəz etdi. Bütün «İncil»i əzbərdən bilən bu qadını kolonistlər «Bebele» adlandırırdılar və separatçılar arasında böyük nüfuza malik idi. Şpon özünü günahsız sayır və ona müraciət edən bütün kolonistlərin günahlarını bağışlamaqla özünü peyğəmbərlik səviyyəsinə qaldırırdı. Kolonistlərin fikrincə, V.Şpon Allahla birbaşa təmasda olmağa qadirdir və bu görüşlər zamanı ona Tanrıdan ilahi vəhlər gəlir. Şponun sözlərinə görə ona birinci vəh 1842-ci ilin əvvəllərində gəlmiş və bu zaman Allah ona separatistlərin tezliklə «hökumət tərəfindən təqib olunacağını, onların evlərindən qovulacağını və başqa yerə köçməyə məcbur ediləcəkləri» haqqında xəbər vermişdi. 294 «İncildəki 90-cı psalma əsaslanaraq separatçılar tezliklə xiliadanın, yəni İsa Məsihin 1000 illik çarlığının bərqərar olacağına inanır, hətta bu çarlığın 1846-cı ildən başlayacağını söyləyirdilər. 1843-cü ildə separatçılar 92 arasında xəbər yayılır ki, Allah Şpon qarının dili ilə «separatistlərin Müqəddəs torpağa köçməsini tələb edir» 295 . Separatçıların Yerusəlimə yürüşü haqqında məlumat hakimiyyət orqanlarını narahat olmağa vadar etdi, belə ki, rəsmi məlumatlara görə qul alveri ilə məşğul olan kürd dəstələri separatçıların səfər zamanı ələ keçirilməsini planlaşdırmışdılar. Qafqazın Baş rəisi general Neyqard V.Şponu Tiflisə çağıraraq Yerusəlimə yürüş zamanı onları gözləyən təhlükə haqqında məlumat verərək bu niyyətdən əl çəkməyi tələb etdi, lakin separatçıların fanatik şəkildə öz məqsədlərinə çatmaq arzusunu görərək onları evlərinə — koloniyaya buraxdı. 296 Bununla yanaşı, kollegiya məsləhətçisi Kotsebuya qəti şəkildə separatçıların Yerusəlimə yürüşünün qarşısını almaq tapşırığı verilmişdi. V.Şponun vəhinə görə bütün Cənubi Qafqaz separatçıları Tpoitsa günü — 1843-cü il 30 may tarixində Yekaterinenfeld koloniyasında toplaşmalı idi. Hələ 1843-cü ilin mayın əvvəllərində separatçıların nümayəndə qrupu Qafqazın Baş rəisinin qəbuluna gələrək onların Gürcüstanı tərk etmələrinə maneçilik törətməməyi xahiş etdilər. Ancaq separatçılara qəti şəkildə bildirildi ki, dövlət borclarını ödəmədən onların Gürcüstanı tərk etməsi mümkün deyil. May ayı ərzində separatçıların nümayəndələri ilə Qafqazın Baş komandanı arasında danışıqlar davam etsə də, onlar nəticəsiz qaldı: son danışıqlar zamanı - 24 may 1843-cü il tarixdə separatçılar xəzinə borclarının əvəzi kimi bütün əmlaklarını, təsərrüfatlarını dövlətə verməyə hazır olduqlarını bildirdilər. 297 Separatçıların Fələstinə yürüşünün qarşısının alınmasında Qafqazın Baş Komandanı israrlı idi, çünki separatçılara bu məsələdə edilən istənilən güzəşt və yaxud hakimiyyət orqanlarının səriştəsizliyi qonşu gürcü və azərbaycanlı əhalisini çar hökumətinə qarşı tabesizliyə təhrik edə bilərdi. Buna görə separatçıların yürüşünün qarşısını almaq üçün polkovnik M.N.Kotsebunun başçılığı ilə 119 nəfərlik kazak dəstəsi Yekaterinenfeld koloniyasına göndərildi 298 . 1843-cü ilin may ayının ikinci yarısında V.Şponun ətrafında Yekaterinenfeld, Marienfeld, Yelizavettal, Aleksandersdorf və Tiflis koloniyalarından 40 separatçı ailəsi və yaxud 368 nəfər toplaşdı. 299 Polkovnik Kotsebuya separatçılara qarşı «qan tökəcək tədbirlərə əl atmamaq», «hər hansı təhqiredici sözlər işlətməmək» əmr edilmişdi. 300 . Əgər separatçılar zor tətbiq edərək koloniyanı tərk etməyə cəhd etsələr, onların ən fəallarının həbs edilərək məhkəməyə verilməsi nəzərdə tutulurdu. Qonşu gürcü kəndi Kveşidə cəmləşən kazak dəstəsi mayın 28-də Yekaterinenfelddə qərarlaşdı. Kazak dəstələrinin koloniya ətrafında cəmləşməsi separatçıların starşinaları arasında müəyyən narahatçılığa və fikir ayrılığına səbəb oldu. Qeyd edək ki, Cənubi Qafqaz separatçılarının «Yerusəlimə yürüş» hərəkatına 12 starşina — Pammer, Kutler, Herzinqer, Kozer, Kauter, Şpon, Bruker, Venneqel, Fixtner, Almendiqner, Kuşer və Mayer başçılıq edirdilər. 301 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|