22
1898
8929459
(ilk 6 ay)
1899
24058308
1905
13306615
1900
322440028
Cədvəl 10
Bakıda neft və neft məhsullarının istehsalı və ixracı
il
xam neft
msqvhsalı
kerosin
istahsalı
sürtkü
yağı
istehsalı
qalıq
xam
neft
digər
məhsull
ar
cəmi
xam neft
istehsalının
çəmi faizlə
milyon püd hesabı ilə
1891
275
74
5.7
103,3
11,4
0,5
194.9
79,9
1892
286
78,6
5,6
116,6
11.5
0.3
212,6
74,3
1893
325
65,9
5,8
143,5
12
9.7
247,9
76,3
1894
297
71.2
6,4
193,6
16,4
0.7
286,3
97,1
1895
377
81
6,7
180,4
15,1
1,1
264,3
75,4
1696
386
86,5
8.9
185
25,5
1
306,9
79,5
1897
421
90,4
9.1
221,7
23,7
1.2
346,1
82,2
1898
466
94,7
10,5
242,4
43.8
1.4
292,9
80,8
1889
525
103,2
11.5
24,9
24,5
1.5
285,6
73,4
1900
601
123,9
13,6
284,4
30
2.2
443,1
73.7
1901
672
128,7
13,8
309,3
35,1
1.2
488.1
72.6
1902
636
120,2
14,6
342,5
34,1
2,2
513,8
80,8
1903
596,6
146,5
16,6
303,9
26,4
0,9
484,3
82,8
1904
614.6
15,5
15,5
302,6
18,7
1.4
491,8
80.0
il
ixraçın
cəmi
dəniz
yolu ilə
dəmir
yolu ilə
dənizlə
(faiz nisbəti)
dəmir yolu
(faiz nisbəti)
milyon pud hesabı ilə
1889
157,6
110,2
47,4
70
30
1890
176,9
118,6
57,3
67.6
32,4
1891
194,4
132,6
61,8
68,3
31,7
1892
212,9
145,1
67.8
68,2
31,8
1093
248,1
174,7
73,4
70,4
29,6
1894
288.4
222,6
65,8
77.2
22.4
1895
284,3
216,1
68,2
76
24
1896
306,8
244,8
62
79,7
20,3
1897
346.1
266,8
79.3
77.1
22.8
1898
393
309,3
83,5
78,8
21,2
1899
385,3
301,7
83,6
78,3
21.7
1900
443,1
352,9
88,8
79,6
20,4
1901
488,1
383,8
101,9
78.6
20,85
1902
513,4
409,4
101,2
79,7
19.7
1903
494
386,3
105
78,2
21,2
1904
491,8
379,8
108,9
77.2
22,1
Birinçi altı ay
1905
224, 8
190,9
32.5
84.4
14.4
Bakıda xam neftin qiyməti müxtəlif idi. Quyudan çıxarılandan sonra müəyyən olunmuş qiymətə Qara
şəhərə nəql üçün hər puda 1/4 qəpik artırılırdı. Bu qiymət neftin yolda sızması və buxarlanmaya görə daha 1/4
qəpik artırılırdı, beləliklə mədənlərdə xam neftin qiyməti kobud şəkildə ifadə olunsa, Qara şəhərdəki qiymətdən
yarım dəfə ucuz idi.
Bakıda lampa neftinin iki qiyməti var idi, biri daxili istehlakçılar üçün — çənlərlə, çəlləklərlə satılırdı,
ikinci isə xarici istehlakçılar üçün — sisternlə satılırdı. Daxili istehlakçılar üçün qiymətlər müəyyən dərəcədə
sabit idi. Güclü rəqabətin olmaması və tələbatın durmadan artmasına baxmayaraq daxili bazardakı qiymətlər
ixrac qiymətləri kimi tez-tez dəyişirdi. Digər tərəfdən ixrac qiymətləri Bakının neft bazarını tənzimləyir, tez-tez,
xüsusilə bazar qiymətləri qalxanda, daxili istehsal üçün istifadə olunan neftin də qiyməti onunla birlikdə artırdı.
23
Cədvəl 11
Mədənlərdə xam neftin qiyməti
1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899
1900 1901 1902 1003 1904 1905
yanvar 4
1,4
2,3
2,1
4,5
7,1
8,9
9,4
12,9
16,6
11,42 4,6
7,78
16,16 14,063
fevral
4
1,3
2,2
2
4,7
7,4
8,9
6,7
12,9
16,7 10,36 4,7
6,88
16,66 13,444
mart
43,5 1,2
1,4
2,3
4,3
7,5
7,6
8,9
12,8
17
10,4
5,35
7,71
15,88 14,302
aprel
3,6
1
1,2
2,6
5
7,7
7,6
8,8
12,9
17,9
7,37
9,42
8,76
14,54 15.033
may
3
0,7
0,6
2,6
6,9
7,1
8,5
6,5
12,1
17,8
7,88
7,54
9,6
15,11 17.026
iyun
2,7
0,7
0,5
2,3
7,2
8,1
7,2
9
12,9
17,7
9,4
7,64
7,25
14,21 20,584
iyul
2,5
1
0,6
3,2
7,1
8,2
7,6
10,1 12
17
7,5
7,03
7,6
12,72 20.713
avqust 2,2
0,0
1
3,8
8
8,1
7,5
10,2 13,25 16,6
7,53
7,44
8
13,67 -
sentyabr 2
1,2
1,6
3,7
9
7,7
7,6
11,1 13,75 14,5
5,73 7,14
8,54
15,17 -
oktyabr 1,5
1,1
1,6
3,7
8
6,2
7,9
11,1 16,1
12,5
7,36
7,98
9,41
15,23 -
noyabr 1,5
1,3
1,8
4
6,6
6,2
7,6
11
17
12,5
6,74
7,87
12,21 13,91 -
dekabr 1,5
1,5
1,5
4,5
7
8,6
8,5
12,1 15,5
11,5
5,45
6,94
16,99 13,74
qiymət
orta hes.
2,7
1,1
1,4
9,1
6,8
7,8
7,7
8,8
13,7
15,7
8,11 6,72
9,04 14,67 -
Cədvəl 12
Neft qalıqlarının qiyməti
1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1003 1904 1905
hər pudun qiyməti qəpiklə
yanvar
4,6
2,5 2,6
3,1
5,3
7,8
8
9,2
12,6
15,2
13,66 5,5
7,03 14,21 14,875
fevral
4
2,5 2,6
2,9
5,5
7,4
8,9
9,3
12,4
15,4
13,46 6,3
7,26 14,02 4.825
mart
3,6
2
2
3,2
5,6
7,4
8,2
9,2
12,6
16,4
13,05 6,2
7,98 15,62 15.839
aprel
4
1,3 1,7
3,6
6
8
8
9,6
12,6
17,6
9,VZ 9,68
8,53 16,66 17.529
may
4
1,1 1,3
3,8
5,9
8
8
9,1
12,5
18
9,25
8,37
6,75 15,66 17,5
iyun
4
1
1,2
3,7
5,3
8,2
8
10,1
12,9
18,8
9,61
9,28
8
15,12 -
iyul
3
1
1,2
4
5,8
8,6
6,2
11,3 13,9 18,4
8.50
6,61
8.75 13,92 22,M5
avqust
3
1
1,8
4,6
5.8
7,2
8
11,4
14,1
17,0
7,92
8,72
8,49 15,05 -
sentyabr 2,7
1
2,4
4,2
8,5
7,2
8,1
12,2
13,9
17,4
7,82
7,86
6,62 16,42 -
oktyabr 1,5
1
12,6
4,1
6,6
7,3
8,4
12,6
13,6
14,6
6,19
7,87
9,12 16,78 -
noyabr
2
1,2 2,8
4,6
6,6
7,5
8,7
12,7
14,2
13,6
7,44
10,21 13,72 -
-
dekabr
2
2
3,2
6
7
8,6
9
12
14,6
13,6
6,4
7,21
15,75 14,07
-
qiymət
orta hes.
3,3
1,8 2,1
3.8
6,1
7,7
8.2
10,7
15,3
16,4
8,6
7,89
6,74 -
-
"Neft sahəsi" yaradılmasının iqtisadi cəhətdən sərfəli olub — olmayacağını müəyyənləşdirmək üçün XIX
əsrin 70-ci illərində Yollar Nazirliyinin Dəmir Yolları departamenti Şimali Amerikanın neft sərvətlərini
Abşeronun neft sərvətləri ilə müqayisə etmişdi. Bu müqayisə Abşeron yarımadasının böyük perspektivlərə
malik olduğunu göstərdiyinə görə, onu misal göstərməyi lazım bilirik.
Pensilvaniyada qazılmış 14.000 quyudan 3-4 mini işləyirdi. Abşeronda 100-dən az quyu qazılmışdı,
onlardan təqribən 40-ı neft verirdi. Şimali Amerikada neft azı 1.500 fuq dərinlikdən çıxarılırdı. Abşeron
yarmadasında isə işləyən quyuların dərinliyi 360 fut idi. Şimali Amerikada bir neft quyusunun orta gündəlik
məhsuldarlığı 60 pud, Abşeronda 1.000 puodan çox idi. Neftin hər pudu orta hesabla Şimali Amerikada 36,5
qəpiyə, Balaxanı sahəsində isə 3-4 qəpiyə satılırdı.
Dostları ilə paylaş: |