30
idarəetmə sahələrinə cəlb oluna bilər. Birinci addım qlobal böhran sona çatdıqda Aztelekomun
(yerüstü telefon xətt operatoru) nüfuzlu beynəlxalq investora satılması, Azərbaycanda müstəqil
enerji istehsalçılarının (MEĠ) tətbiqinin sürətləndirilməsi və su sahəsində idarəetmə
müqavilələrinin nəzərdən keçirilməsi ola bilərdi. Lakin, daha səmərəli iĢtirak üçün hər bir
sektorun institusional mexanizmlərinin və struktur stimullarının dəqiqləĢdirilməsi tələb olunur.
36.
Yuxarıdakıları nəzərə alaraq hesabatda tövsiyə olunur:
Tövsiyə 5: Qlobal böhran müddətində dövlət müəssisələrinin səmərəliliyini
artırmaq üçün orta müddətli tarif siyasətindən istifadə edilməsi imkanlarının
nəzərdən keçirilməsi və böhran aradan qalxdıqca səmərəliliyi artırmaq,
əməliyyat risklərini azaltmaq və fiskal fəza yaratmaq üçün özəl sektorun daha
geniş iştirakına səy göstərilməsi (xüsusilə Aztelekomun özəlləşdirilməsi, bir
müstəqil enerji istehsalçısının tətbiqi və yolların istismarına özəl sektorun cəlb
edilməsi).
37.
Üçüncü vəzifə müvafiq institutların formalaĢdırılması yolu ilə maliyyə
dayanıqlığının, səmərəliliyin və özəl sektorun iĢtirakının təmin edilməsi üçün Ģəraitin
yaradılmasıdır. Birinci addım kimi, Tarif ġurasının tam müstəqil olmasına ehtiyac duyulur.
Lakin, məqsədəuyğun tənzimləyici orqan tələb edir ki, Hökumət bazar strukturu və özəl sektorun
rolu ilə bağlı qərar qəbul etsin. Bazar strukturu ilə tənzimləmə arasında əlaqənin yaxĢı nümunəsi,
Azərbaycanın energetika sektorunun qarĢısında duran müxtəlif strateji seçim variantları ola bilər.
Birinci növbədə Azərenerji milli iqtisadiyyata xidmət edən Ģirkətə çevrilməyə çalıĢmalı və onun
fəaliyyəti üçün mülkiyyət və idarəetmə modellərindən biri seçilməlidir ki, burada Azərenerjinin
rolu, müstəqil enerji istehsalçılarının potensial rolu, habelə paylama Ģəbəkələrinin mülkiyyət və
idarəetmə formaları müəyyən olunsun. Tənzimləyici orqan bundan sonra modelin ətrafında təĢkil
olunmalıdır. Alternativ olaraq ölkə elektrik enerjisi sahəsində mövcud olan regional imkanlardan
faydalana bilər. Lakin, bu halda Azərenerji daha çox alıcı Ģirkət funksiyalarını yerinə yetirməli
olacaq və bu halda onun paylama Ģəbəkələrini idarə etmək vəzifəsindən azad edilməsi onun daha
səmərəli fəaliyyət göstərməsinə imkan verər. Hər bir halda hökumətin, özəl sektorun və
tənzimləyici orqanın xüsusi rolu fərqlidir. Lakin, bazarın strukturu barədə konkret qərar olmadan
hökumət investorları çıxılmaz vəziyyətdə qoyur və tənzimləyici orqanın inkiĢafını ləngidir.
Azərbaycanın digər kommunal sektorları (rabitə, qaz və müəyyən dərəcədə su və irriqasiya) daha
birmənalı vəziyyətdə olsalar da, strateji istiqamətlər və bazarın strukturu barədə qərarların
qəbulu
eyni dərəcədə vacibdir. Dəmir yolları sahəsində Hökumət restrukturizasiyanı davam etdirmək və
dəmir yollarını kommersiya qurumuna çevirmək niyyətindədir. Eyni zamanda, törəmə
qurumların yaradılması da nəzərdə tutulur (infrastruktur, yük daĢımaları, sərniĢin daĢımaları və
sair).
38.
Yuxarıdakıları nəzərə alaraq bu hesabatda tövsiyə olunur:
Tövsiyə 6: Kommunal xidmətlər sektorlarının (xüsusilə də elektrik enerjisi və
su) bazar strukturu barədə strateji qərarları qəbul etmək, və tənzimləmə və özəl
sektorun dəvət edilməsi mexanizmlərini işləyib hazırlamaq.
III.
Özəl sektorun mühiti
39.
Özəl investisiyalar təkcə infrastruktur xidmətlərindən və zaman baxımından
uzlaĢdırılmıĢ makroiqtisadi siyasətlərdən deyil, həm də özəl sektor üçün açıq və rəqabətə
