Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Aqrar Elm Mərkəzi

 
 
 
77 
 
olaraq: Kuban 19/İCB-149VVBF (İBSP), Vikiont /3/ AİCBA-177VVBF (İBSP), Tadmor EİCBO-
66 (İBON-MRA), Alpha/Durra/İCBH97-00 (İBYT-VV), Barqul ya İCBO01-015 (İBYT-MRA) və 
digərlərini göstərmək olar (cədvəl 2). Bu sortnümunələr, stsndart Cəlilabad 19 sortundan 4.0  -11.0 
s/ha yüksək məhsul vermişdir. 
      Beləliklə,  Abşeron  YTT-də  İCARDA  mənşəli  arpa  sortnümunələrinin  2006-2009-cu  illərdə 
öyrənilməsi nəticəsində müəyyən olmuşdur ki, arpanın seleksiya işlərinin sürətləndirilməsi məqsədi 
ilə introduksiya olunmuş seleksiya materialının tədqiqi perspektivlidir. 
 
 
ƏDƏBİYYAT 
 
1.Мамедов  З.А.,  Алиев  Э.Б.,  Талаи  Дж.М.    Роль  и  перспективы  международного 
сотрудничества  в  развитии  селекции  ячменя  в  Азербайджан//  АзНИИЗ,  Сб.  научн.  трудов, 
ХХII том, Баку, 2010, с. 89-92. 
2.Məmmədov Z.A.,  Musayev Ə.C., Əhmədov  B.M., Təlai C.M., Cahangirov  A.A.  Arpa bitkisinin 
yeni Qüdrətli- 48 sortu. Az ETƏİ, Elmi Əsərləri Məcmuəsi, Bakı, 2010, s.81-85. 
3.Новрузлу  Г.А.  Солеустойчивые  образцы  ячменя,  как  исходный  материал  для  селекции  в 
условиях  Ширванской  зоны  Азербайджана//  Автореф.дисс.  на  соиск.учен.степень  канд.с/х 
наук. 06.01.05- Селекция и семеноводство., Баку, 1993, 21 с. 
4.Оруджев Г.Г. Исходный материал для селекции ячменя в условиях богары Азербайджана// 
Автореф.дисс.на  соиск.учен.степень  канд.  с/х  наук.  06.01.05-  Селекция  и  семеноводство, 
Баку, 2003, 26 с. 
5.Həşimova  H.C.,  Musayev  Ə.C.  İntroduksiya  olunmuş  arpa  sortnümunələrinin  Yuxarı  Qarabağın 
suvarma zonasında tədqiqi // Az ETƏİ, Elmi Əsərləri Məcmuəsi, XXIII cild, Bakı, 2012, s.70-73. 
6.Musayev  Ə.C.,  Məmədov  Z.A.,  Əliyev  E.B.,  Qəribov  Z.Ə.  Arpa  bitkisinin  seleksiyasında 
İCARDA mənşəli başlanğıc materialın əhəmiyyəti // Az ETƏİ, Elmi Əsərləri Məcmuəsi, XXII cild, 
Bakı, 2010, s.77-81. 
7.Hacıməmmədov İ.M., Vəliyeva S.R., Qəribova S.A. Azot gübrəsinin mənimsənilmə faizinə təsir 
edən amillər // Az ETƏİ, Elmi Əsərləri Məcmuəsi, XXIII cild, Bakı, 2012, 252-258. 
8.Методические  указания  по  изучению  мировой  коллекции  ячменя  и  овса  (Издание  третье, 
переработанное). Л., 1981, 32 с. 
9.Musayev  Ə.C.,  Hüseynov  H.S.,  Məmədov  Z.A.    Dənli-taxıl  bitkilərinin  seleksiyası  sahəsində 
tədqiqat işlərinə dair, tarla təcrübələrinin metodikası. Bakı, 2008, 87 s. 
10.Родина  Н.А.,  Ефремова  З.Г.    Методические  рекомендации    по  селекции  ячменя  на 
устойчивость к болезням и их применение в НИИСХ Северо- востока. М., 1986, 48 с. 
 
Г.А.Новрузлу, Дж.А.Байрамова, З.А.Гарибов 
 
ОЦЕНКА ИНТРОДУЦИРОВАННОГО ИЗ ИКАРДА ЗАРОДЫШЕВОЙ ПЛАЗМЫ ПО 
РАЗЛИЧНЫM ХОЗЯЙСТВЕННО-ЦЕННЫM ПРИЗНАКАM ЯЧМЕНЯ  УСЛОВИЯХ 
АПШЕРОНА 
 
Научно-Исследовательский Институт Земледелия 
      
Исследование проведено в 2006-2009 гг в Апшеронском  ПЭХ  Аз НИИ Земледелия.  
В результате исследований были выделены ряд сортообразцов ячменя: Alpha/Durra/İCBH97-
00-  İBYT-V,  Tadmor  EİCBO-066  İBON-MRA,  Assala  04CHECK  Sİ  İBYT-MRA, 
Vikiont/3/AİCBA-177VVBF-  İBSP,  Barqul  ya  icb01-015  İBYT-  MRA  ,  Arizona  590  icb97-55  
İBYT-MRA , Kuban 19 /İCB-149VVBF - İBSP, Saida/3/ALİCB01-093 İBYT, Wmorale- CHECK 
Sİ İBYT-Hİ и др., которые превышали стандарт по урожайности 4,0-11 ц/га. 
      

---

 
 
 
78 
Ключевые слова: ячмень, сорт, образец, зародышевая плазма, болезни,  yрожайность 
 
G.A.Novruzlu,  J.A. Bayramova, Z.A. Garibov 
 
ASSESSMENT  OF  INTRODUCED  FROM  ICARDA  BARLEY  GERMPLASM  ON 
VARIOUS ECONOMIC- VALUABLE FEATURES IN APSHERON CONDITION 
 
Research Institute of Crop Husbandry 
 
This article deal with results of carried out investigation in 2006-2009 years in Absheron ES 
of AzRICH. 
As  result  of  carried  out  investigation  have  selected  some  varietysamples  of  barley: 
Alpha/Durra/İCBH97-00- İBYT-V, Tadmor EİCBO-066 İBON-MRA, Assala 04CHECK Sİ İBYT-
MRA, Vikiont/3/AİCBA-177VVBF- İBSP, Barqul ya icb01-015 İBYT- MRA , Arizona 590 icb97-
55    İBYT-MRA  ,  Kuban  19  /İCB-149VVBF  -  İBSP,  Saida/3/ALİCB01-093  İBYT,  Wmorale- 
CHECK Sİ İBYT-Hİ et.c. which have superiority on check by 4,0-11 c/ha of productivity. 
 
Key words: barley, variety, sample, germ plasma, disease, productivity 
      
UOT 633.1 
CƏNUBİ MUĞANIN QURAQ DƏMYƏ ŞƏRAİTİNDƏ ARPA  
SELEKSİYASININ BƏZİ NƏTİCƏLƏRİ 
 
Q.A.NOVRUZLU
1
 
K/T  üzrə fəlsəfə doktoru 
S.İ.ŞƏRBƏTOV
2
 
Elmi işçi 
 
1.Elmi – Tədqiqat Əkinçilik İnstitutu, Sovxoz № 2, Bakı, Azərbaycan 
Tel.: [phone]. E-mail: 
[e-mail]
 
2.Cəlilabad BTS, AZ 3930, Cəlilabad r., S.Vurğun küç.,29, Tel.: [phone] 
      
       Respublikamızda  əhalinin  ərzağa  olan  tələbatının  ödənilməsində,  heyvandarlıq  məhsullarının 
böyük  payı  vardır.  Buna  görə  də,  həmin  sahənin  dinamik  inkişafının  təmin  olunması  üçün, 
heyvandarlığın möhkəm yem bazasının yaradılması olduqca zəruridir. 
       Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  heyvandarlığın,  qidalı  yemlərə  olan  tələbatının  ödənilməsində,  arpa 
bitkisinin xüsusi payı vardır. Bir yem bitkisi kimi, arpa respublikamızda geniş yayılmışdır və onun 
əkin  sahəsi  250  min  hektara  yaxındır.  Lakin  buna  baxmayaraq  bu  bitkinin  məhsuldarlığı,  hələ  də 
günün  tələbləri  səviyyəsində  deyil,  orta  məhsuldarlıq  hələ  də  hektardan  2,5-2,6  ton  təşkil  edir. 
Bunun  əsas  səbəblərindən  biri  də,  ölkəmizin  mürəkkəb  təbii-iqlim  şəraitinə  malik  olması,  dəmyə 
şəraitdə  becərilən  arpa  sortlarının  aşağı məhsul  verməsidir.  Buna  görə  də,  seleksiyanın  garşısında 
duran əsas vəzifələrdən biri də, dəmyə şəraitində becərilməsi mümkün olan arpa sortlarının tətbiq 
olunmasıdır. 
       Cənubi Muğanın quraq dəmyə ərazilərindən biri də, Cəlilabad bölgəsidir. Bu bölgə yarım quru 
iqlimə malik olub, havanın orta illik temperaturu 14,3
0
C, ən isti iyul və avqust aylarında  orta aylıq 
temperatur  26-27
0
C,  mütləq  maksimum  temperatur  isə  bu  aylarda  38
0
C-  ə  qədər  yüksələ  bilir. 
Şaxtasız  günlərin  sayı  isə  ortalama  250  günə  yaxındır.  Bu  bölgədə  yağmurların  miqdarı,  çoxillik 
məlumatlara görə 450 – 500 mm arasında dəyişir [1]. Yağan yağmurların əksəriyyəti payız və qış 
aylarına  təsadüf  etdiyinə  görə,  bölgədə  quraq  keçən  aylara  təsadüf  etmək  mümkündür.  Belə  bir 
iqlimə malik olan bölgədə, arpa bitkisindən  yüksək məhsul almaq üçün, seleksiya işləri quraqlığa 
davamlı,  yüksək  məhsul  vermə  qabliyyətinə  malik,  kompleks  təsərrüfat  əlamətlərini  özündə 

---