Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı
Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014
Yüklə 2,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014
- Büdcə xərclərinin ÜDM-də payının kvadratı
- Pik nöqtəsi
- WGI ( sadə orta)
- Büdcə xərclərinin ÜDM-də payının kvadratı
Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014
28 Tədqiqat işi müxtəlif yanaşmaları nəzərdən keçirsə də, istinad etdiyi əsas mənbə Barro (1990) və Barro-Sala-i-Martin (1995)-dir. Metodologiya geniş yayılmış modelə əsaslanır 1 . Model qurularkən aşağıdakı hipotezlər irəli sürülür:
Adambaşına ÜDM-in artım tempi ilə büdcə xərcləri arasında mənfi əlaqə;
Adambaşına ÜDM-in artım tempi ilə vergilər arasında müsbət əlaqə və s. Model 25 illik verilənlər əsasında (1981-2005) qurulmuşdur. İlkin nəticələrə görə, vergi və dövlət xərclərinin ÜDM-də payı adambaşına ÜDM-in artımına mənfi təsir edir. Başqa sözlə, izahedici dəyişənlərin 1% artması adambaşına ÜDM-i müvafiq olaraq 0.06% və 0.47% azaldacaq. Tədqiqat işində ölkələr adambaşına ÜDM həcminə görə 2 qrupa bölünmüş və modelə yenidən baxılmışdır:
adambaşına ÜDM-i 3000$-dan az olan ölkələr;
adambaşına ÜDM-i 3000$-dan yuxarı olan ölkələr. I qrup ölkələrdə vergi və dövlət xərclərinin ÜDM-də payının artması adambaşına ÜDM-in artımına mənfi təsir edir. Başqa sözlə, izahedici dəyişənlərin 1% artması adambaşına ÜDM-u müvafiq olaraq 0.04 və 0.75% azaldacaq. II qrup ölkələrdə vergi və dövlət xərclərinin ÜDM-də payının artması adambaşına ÜDM-in artımına müsbət təsir edir. Daha konkret desək, izahedici dəyişənlərin 1% artması adambaşına ÜDM-i müvafiq olaraq 0.009% və 0.001% artıracaq. Ümumilikdə, tədqiqat işinin yekun nəticəsi büdcə xərcləri ilə ÜDM arasında mənfi əlaqənin olması fikrini təsdiqləməmişdir. Tədqiqatın nəticəsinə görə, büdcə xərclərinin effektivliyindən asılı olaraq, büdcə xərcləri və ÜDM arasında əlaqə müsbət və ya mənfi ola bilər.
1.
Barro, R. (1989). “A Cross - Country Study of Growth, Saving and Government,” NBER Working Paper No. 2855 2.
Republican House Majority Leader Tells Why Big Government Failed, Why Freedom Works, and How We Will Rebuild America, “,Washington, D.C.; Regnery Publishing Inc. .
1 Panel verilənlər əsasında fixed effect modeldən istifadə etməklə aşağıdakı modelə baxılır: =∝ + +
Burada, X – izahedici dəyişənlər çoxluğudur: büdcə xərcləri (ÜDM-də payı), vergilər (ÜDM-də payı), adambaşına ilkin ÜDM, investisiya (ÜDM-də payı), işçi qüvvəsinin artımı. Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014
29 3.
Rahn, R. and Fox, H. (1996). “What Is the Optimum Size of Government,” Vernon K. Krieble Foundation 4.
Scully, G. (1998). “Measuring the Burden of High Taxes,” National Center for Policy Analysis Policy Report No. 215 5.
Scully, G. (2003). “Optimal taxation, economic growth and income inequality,” Public Choice 115: 299–312 Ə lavə 1. İnkişaf etməkdə olan ölkələr üzrə (23 ölkə) dövlətin optimal miqyası və instusional mühitin təsiri Asılı dəyişən: ÜDM-in artım tempi 23 ölkə üzrə 1 2 3 4 5 Büdcə xərclərinin ÜDM-də payı 0.44
-1.75 0.08
0.34 -1.03
0.3 0.3
-1.06 0.28
0.42 -1.6
0.1 0.35
-1.27 0.2
Büdcə xərclərinin ÜDM-də payının kvadratı -0.01
(-2.7) 0.006
-0.01 (-2.9)
0.004 -0.01
(-1.9) 0.04
-0.01 (-2.6)
0.009 -0.01
(-2.3) 0.02
Pik nöqtəsi 22%
17% 18%
21% 18%
WGI (dövlətin effektivliyi)
0.53 -0.3 0.76
1.92 -1.08
0.27
WGI ( sadə orta)
1.32 -0.74 0.45
Ölkə üzrə dummy c+, c- İllər üzrə dummy y+, y - c+, y+
c+, y- c+, y+
c+, y+ c+, y+
lavə 2. İnkişaf etməkdə olan ölkələr üzrə (23 ölkə) dövlətin optimal miqyası və instusional mühitin təsiri Asılı dəyişən: ÜDM-in artım tempi 23 ölkə üzrə 1 2 3 4
ÜDM-də payı 0.44
-1.75 0.08
0.45 -1.79
0.07 0.46
-1.8 0.07
0.47 -1.83
0.06 Büdcə xərclərinin ÜDM-də payının kvadratı -0.01
(-2.76) 0.006
-0.01 (-2.79)
0.005 -0.01
(-2.79) 0.005
-0.01 (-2.8)
0 Pik nöqtəsi 22%
22% 23%
24% Ölkə üzrə dummy c+, c- İllər üzrə dummy y+, y- c+, y+
c+, y+ c+, y+
c+, y+ Yüklə 2,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|