Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı

Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014 

 

35 

 

X

6

:  Nağd vəsaitlər / Satışlar  

X

7

:  Qeyri-maddi aktivlər / Cəmi aktivlər   

X

8

:  Vergi və faiz xərclərindən əvvəlki gəlir / Satışlar  

X

9

:  Vergi,  faiz,  maddi  və  qeyri  maddi  aktivlər  üçün  amortizasiya 

çıxılmalarından əvvəlki gəlir / Cəmi aktivlər 

X

10

: Xalis gəlirlər /Cəmi aktivlər. 

           

X

11

: Xalis gəlirlər / Satışlar  

         X

12

: Kreditor borclar / Satışlar  

         X

13

: Debitor borclar  / Öhdəliklər  

Edmister  yanaşması  təsnifat  zamanı  defolt  olmuş  müəssisələr  üçün  Z-in  qiymətini 

0, əks halda isə 1 qəbul edir.  

 Əldə  ediləcək  təsnifatın  müəyyən  faizlə  xətalı  olması  bu  təsnifatın  banka  kredit 

almaq üçün müraciət etmiş müəssisənin növbəti bir neçə il ərzində müflis olmasının 

və  ya  fəaliyyətdə  olmasının  proqnozlaşdırılmasını  şübhə  altında  qoya  bilər.  Bəhs 

mövcud olan xətanın proqnozlaşdırma üçün yol verilən olub-olmamasını daha dəqiq 

necə  müəyyən  etmək  olar?  Məhz  bu  sualın  cavablandırılması  əsas  məsələlərdən 

biridir.  Ədəbiyyatlarda  bu  cür  suallar  “Cohen’s  Kappa”  testi  vasitəsi  ilə 

cavablandırılır  (Sprcic  Milos  Danijela,  2013).  Təklif  olunan  Kappa  testi  aşağıdakı 

kimidir (Sprcic Milos Danijela, 2013):  

=

∑

∑

∑

                       (4.1) 

Burada,  k-kappa  testinin  qiyməti,  ∑

-  hər  iki  təsnifata  uyğun  müşahidə 

tezliklərinin  cəmi,  ∑

-  hər  iki  təsnifata  uyğun  gözlənilən  tezliklərin  cəmi,  N- 

müşahidə sayıdır. 

Nəticə  

Məqalədə kredit risklərinin proqnozlaşdırılması üçün böyük əhəmiyyətə malik olan 

Z-kəmiyyəti  yanaşmasına  üstünlük  verilir.  Altmanın  və  Edmisterin  yanaşmaları 

mühüm  praktik  əhəmiyyətə  malikdir.  Bu  yanaşmaların  tətbiqi  banklara  kredit 

risklərini  vaxtında  və  düzgün  qiymətləndirməyə  imkan  verir.  Yanaşma  həmçinin 

bank  sektorunun  əsas  tənzimləyicisi  olan  mərkəzi  banklar  üçün  də  faydalıdır.  Belə 

ki,  bu  yanaşmaların  tətbiqi  əsasında  real  sektorun  sahələri  üzrə  alınan  nəticələr 

maliyyə sabitliyinin idarə olunması siyasətində istifadə oluna bilər.    

 

---

Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014 

 

36 

 

Ə

dəbiyyat 

1.

 

Aasen, M. R. (2011). Applying  Altman’s Z-Score to the  Financial Crisis An 

Empirical Study of Financial Distress on Oslo Stock Exchange. 

2.

 

Altman, D. E. (1999). corporate credit scoring models. 

3.

 

Altman, E. (1977). “Zeta Analysis. A new model to identify bankruptcy risk 

of corporation”. Journal of banking and finance 1(1977)29-54 . 

4.

 

Altman,  E.  I.  (Sep.,  1968).  Financial  Ratios,  Discriminant  Analysis  and  the 

Prediction of Corporate Bankruptcy. The Journal of Finance (Vol. 23, No. 4), 

pp. 589-609. 

5.

 

Altman,  E.  I.  (2000).  PREDICTING  FINANCIAL  DISTRESS  OF 

COMPANIES:REVISITING THE Z-SCORE AND ZETA® MODELS. 

6.

 

Becker, L. (2013). Basel Committee has work out on interest rate risk charge. 

Risk magazine . 

7.

 

Berry, R. (2008 a). Value-at-Risk: an overview of analytical VaR. Investment 

Analytics and Consulting . 

8.

 

Blacha,  A.  (2009).  Advanced  Scenario  Generation  for  Historical  Value-at-

Risk  Calculations:  Empirical  Analysis  on  Equity  Options.  Quantitative 

Analytics Team ING CMRM TRading. 

9.

 

Grice,  J.  &.  (2001).  Tests  of  the  generalizability  of  Altman’s  bankruptcy 

prediction model., . Journal of Business Research , 54(1), 53-61. 

10.

 

Hendricks,  D.  (1996).  Evaluation  of  Value-at-Risk  Models  Using  Historical 

Data. FRBNY Economic Policy Review , Vol. 2 (No. 1), 39-70. 

11.

 

Holton,  G.  A.  (2002).  History  of  Value  at  Risk:  1922-1988.  Econpapers. 

Working Paper. 

12.

 

Lu, Z., Huang, H., & Gerlach, R. (2010). Estimating Value at Risk: From JP 

Morgan's  Standard-EWMA  to  Skewed-EWMA  Forecasting.  University  of 

Sydney. 

13.

 

Manganelli,  S.,  &  Engle,  R.  F.  (2001).  Value  at  risk  models  in  finance. 

European central bank working series (75). 

 

 

 

---

Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014 

 

37 

 

A.M

Ə

MMƏDO VA

,

 

L.Y

US I FZA DƏ

 

BANK

 

SİSTEMİN DƏ

 

FAİZ

 

RİSK İNİN

 

ÖLÇÜLMƏSİ 

 

Xülasə 

Tədqiqat  işinin  əsas  məqsədi  bank  sistemi  üzrə  faiz  riskinin  ölçülməsidir. 

Tədqiqatda  qəp  təhlili,  durasiya  qəpi  və  Riskə  Məruz  Dəyər  (RMD)  kimi 

metodologiyalara 

baxılmışdır. 

İki 

hipotetik 

bank 

misalında 

faiz 

riski 

qiymətləndirilmiş  və  kapital  adekvatlığı  əmsalında  nəzərə  alınmışdır.  Faiz  riski 

nəzərə alındıqda belə, kapital adekvatlığı əmsalı şərti norma çərçivəsində olmuşdur.   

Açar sözlər: faiz riski, qəp analizi, durasiya qəpi, Riskə Məruz Dəyər, risk-

menecment  

JEL təsnifatı: E43, G11, G12 

 

A.Mammadova, L.Yusifzade 

Measurement of interest rate risk in the banking system 

Abstract 

The main purpose of the research is to estimate interest rate risk for banking system. 

Paper  reviews  gap  analysis,  duration  gap  and  Value  at  Risk  (VaR)  methodologies 

and  measures  interest  rate  risk  for  two  hypothetical  banks.  Capital  adequacy  ratio, 

which  is  re-calculated  based  on  interest  rate  risk  measurement  results,  remains 

within the regulatory norm. 

Key words: interest rate risk, gap analysis, duration gap, Value at Risk, risk 

management   

Jel classification: E43, G11, G12 

Giriş

 

Bank  sisteminin  sabitliyi  və  təhlükəsizliyi  ölkə  iqtisadiyyatının  sağlamlıq 

göstəricilərindən  hesab  olunur.  Burada  əsas  məqsəd  maliyyə  sabitliyinin  inkişaf 

etdirilməsi  və bankın  maliyyə nəticələrinin yaxşılaşdırılmasıdır. Risk sabitliyə təsir 

edən  əsas  amildir.  Riskin  əsas  yaranma  mənbəyi  kimi  insan  amili  və  təbii  yaranan 

riskləri göstərmək olar. Qeyd edək ki, uzunmüddətli dövrdə iqtisadi artım, texnoloji 

innovasiyalar  və  s.  nəticəsində  də  risk  yarana  bilər.  Bank  sistemi  yuxarıda  qeyd 

edilmiş  bütün  risklərdən  tam  müdafiə  oluna  bilməzlər  (Jorion  P.  ,  2000).  Risk 

---