Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı
Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014
Yüklə 2,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014
- Müsbət
- Mənfi
Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014
40 Faizlərin düşməsi Zərər
Mənfəət Faizlərin artması Mənfəət
Zərər
Bu metodun əsas üstünlüyü onun əsasında hesablanmanınn çox sadə olmasıdır. Çatışmazlıqlar isə aşağıdakılardır:
Faiz dərəcələrinin dəyişməsi nəticəsində tələb və ya öhdəliklərin dəyişməsini nəzərə almayan statik modeldir. Belə ki, faiz dərəcələri dəyişdikdə, borcalanların ödəmə davranışı dəyişə bilər – borc vaxtında əvvəl qaytarıla, yaxud gecikdirilə bilər;
hesablamaları aparmaq olmur;
Belə ki, verilmiş müddətdə bütün mövqelərin eyni zamanda dəyişməsi və ya yenidənqiymətləndirilməsi fərziyyəsinə əsaslanır;
Durasiya qəpi Müddət fərqi üzrə mövqelərin həssaslığını və dəyişməsini nəzərə almaq məqsədi ilə durasiya qəpindən istifadə edilir. Durasiya qəpinin hesablanması zamanı ilk növbədə tələb və öhdəliklər üzrə durasiya hesablanmalıdır. Durasiya bazarda faiz dərəcələrinin 1% bəndi dəyişməsi nəticəsində portfel üzrə tələb və öhdəliklərin dəyərinin dəyişməsini göstərir (Koch & Scott, 2006) və aşağıdakı düstur vasitəsi ilə həm tələb, həm də öhdəliklər üzrə ayrılıqda hesablanır: D =
( )(∆ ) (3) D - effektiv durasiya 1;
V - faiz dərəcələri 1% bəndi artdıqda, portfelin dəyəri; V - portfelin cari dəyəri; ∆y – faiz dərəcələrinin dəyişməsi.
Durasiyanın böyük (kiçik) olması faiz dəyişikliyinə daha yüksək (az) həssaslığı göstərir.
1 Durasiyanı ölçmək üçün 3 metod mövcuddur: Macaulay, modified və effektiv durasiya. Hesablamalar effektiv durasiya ilə aparılmışdır. Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014
41 Durasiya qəpi aktivlərin durasiyası ilə öhdəliklərin durasiyası arasında fərqi göstərir. Bu metod əsasında bazarda faiz dəyişmələrinin kapitala təsiri müəyyən edilir. Bunun üçün kapitalın iqtisadi dəyərinə (KİD) baxılır:
= D −
ö D ö (4) ∆ İ = − D ə [
]a (5) D ə – durasiya qəpi; D – aktivlər üzrə durasiya; D ö
ö – öhdəliklərin dəyəri; a – aktivlərin dəyəri; KİD – kapitalın iqtisadi dəyəri; y – faiz dərəcəsi; (4) düsturundan göründüyü kimi, durasiya qəpi hesablanan zaman aktiv və öhdəliklər üzrə durasiya ilə yanaşı bankın həm aktivlərinin, həm də öhdəliklərinin dəyərindən istifadə olunur. Qeyd edək ki, düstur 3 vasitəsi ilə hesablanmış effektiv durasiya faiz dərəcələrinin dəyişməsi nəticəsində təkcə diskont faiz dərəcəsinin deyil, həmçinin faiz dərəcələrinin dəyişməsi ilə gözlənilən pul axınlarının da dəyişməsini nəzərə almağa imkan verir. Durasiya qəpi müəyyənləşdikdən sonra, faiz dərəclərinin artıb-azalmasının bankın kapitalına necə təsir etdiyini müəyyənləşdirmək mümkündür (düstur 5). Əgər durasiya qəpi müsbət olarsa, bu o deməkdir ki, aktivlər öhdəliklərlə müqayisədə faiz dərəcələrinin dəyişməsinə daha həssasdır. Əksinə, mənfi olarsa, öhdəliklər aktivlərlə müqayisədə faiz dərəcələrinin dəyişməsinə daha həssasdır.
Durasiya qəpi Faiz dərəcələrinin dəyişməsi Aktivlər dəyərinin dəyişməsi müqayisə Öhdəliklər dəyərinin dəyişməsi Nəticədə Kapital
Müsbət Artım
Azalma > Azalma
Azalma Müsbət Azalma
Artım > Artım
Artım Mənfi Artım
Azalma < Azalma
Artım Mənfi Azalma
Artım < Artım
Azalma Mənbə: Florentina-Olivia Bãlu, Carmen Obreja, Interest Rate Risk Management using Duration Gap Methodology, 2008 Cədvəl 2 və 3-ə nəzər saldıqda, qəp təhlilinin və durasiya qəpi üzrə aparılan təhlillərin bankın kapitalına təsirlərinin fərqli olduğu görünür. Belə ki, qəp təhlili mövqelər üzrə faiz dərəcələrinə həssaslığı nəzərə almır. Durasiya qəpi isə bunu nəzərə almağa imkan verir. Məsələn, faiz dərəcələri azaldıqda, durasiya qəpi müsbətdirsə, kapital artacaq, sadə qəp müsbətdirsə kapital azalacaqdır. Bu onunla Yüklə 2,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|