Azərbaycan Respublikası Milli Elmlər Akademiyası Fəlsəfə, Sosiologiya və h üquq İnstitutu

aparılmasına və əməkdaşlığına kömək etmək və elmi  və texnolo­
giyaları genişləndirmək və inkişaf etdirmək;
Üzv-dövlətlər  bu  məqsədlərin  həyata  keçirilməsi  üçün,  xü­
susən aşağıdakı prinsiplərə müvafiq  olaraq,  fəaliyyət göstərməli­
dirlər:
•  Bütün  üzv-dövlətlər  BMT  Nizamnaməsinin  məqsədləri 
və prinsiplərinə əməl edilməsi öhdəliyini öz üzərinə götürürlər;
•  Üzv-dövlətlər  hüquq  və  öhdəliklərdə  suveren,  müstəqil 
və bərabərdir;
•  Bütün  üzv-dövlətlər  öz  mübahisələrini  dinc  yolla  həll 
edəcəklər  və  öz  münasibətlərində  gücdən  istifadə  etməkdən  və 
ya gücdən istifadə etmək hədə-qorxu gəlməsindən çəkinəcəklər;
•  Bütün  üzv-dövlətlər  öz  üzərinə  digər  üzv-dövlətlərin 
milli  suverenliyinə,  müstəqilliyinə  və  ərazi  bütövlüyünə  hörmət 
etmək  öhdəliyini  götürürlər  və  digər  dövlətlərin  daxili  işlərinə 
müdaxilə etməkdən çəkinməlidirlər;
•  üzv-dövlətlər milli  və beynəlxalq səviyyədə effektiv  ida­
rəetməni, demokratiyanı, insan hüquqları və əsas azadlıqlarım və 
qanunun aliliyini dəstəkləmələri və təşviq etməlidirlər.
İKT əsas orqanları aşağıdakılardır:
-  islam Zirv3  Görüşü  (Sammiti).  O,  üzv  ölkələrin  dövlət 
və  hökumət  başçılarının  keçirdiyi  rəsmi  görüşdən  ibarətdir  və 
İKT-nın  ali  orqanıdır.  O,  siyasi  qərarların  müzakirə  olunması, 
qəbul  edilməsi  və ya məqsədlərin  həyata keçirilməsinə aid  bütün 
məsələlər  üzrə  məsləhətlər  vermək  və  üzv-dövlətlər  və  umma 
üçün  maraq  doğuran  digər  məsələləri  araşdırmaq  üçün  üç  ildə 
bir dəfə çağırılır. (Nizamnamənin  IV fəsli).
-  Xarici  İşbr  Nazirbri Şurasının giirüşhri  (konfransla­
rı).  İldə  bir dəfə  keçirilən  Xarici  İşlər Nazirbri  Şurasının  görüş­
ləri  (konfransları)  Təşkilatın  ümumi  siyasətinin  həyata  keçiril­
46
məsi  üçün vasitələri araşdırır, xusüsən:
a. 
Təşkilatm ümumi  siyasəti  və məqsədlərinin həyata keçiril­
məsində  ümumi  maraq  doğuran  məsələlər  üzrə  qətnamələrin  və 
qərarların qəbul edilməsi;
b. 
Xarici  İşlər Nazirləri  Şurasının  əvvəlki  Sammitlərində  qə­
bul  olunmuş  qətnamə  və  qərarların  həyata  keçirilməsi  gedişa- 
tırun nəzərdən keçirilməsi  və s. (Nizamnamənin V fəsli).
Yuxanda  göstərilən  iki  orqanın  qərarlarının  həyata  keçiril­
məsi  vəzifəsi  İKT-nın  icraedici  orqanı  olan-Baş  Katibliyin  üzə­
rinə qoyulub.
Hal -  hazıra kimi  İKT-nin  üzv ölkələrin  dövlət və hökumət 
başçılarının  10  adi  və  bir  fövqəladə  Zirvə Görüşü  keçirilmişdir. 
Bundan  əlavə.  İKT-nin  Xarici  İşlər  Nazirlərinin  37  illik,  10 
fövqəladə və 4 növbədənkənar (əlavə) görüşləri keçirilmişdir.
Azərbaycan  İKT-yə  üzv  olduqdan sonra  İKT-in  İKT-yə üzv 
ölkələrinin dövlət və  hökumət  başçılarının  6  zirvə  görüşü (sum­
mit!)  keçirilmişdir.  Bunlar  -   13-15  dekabr  1994-cü  ildə  Ka­
sablanka  şəhəri,  Mərakeş  Krallığında  keçirilmiş  İKT-ir. 
Yeddinci  Zirvə  Görüşü,  və  9-11  dekabr  1997-ci  ildə Tehran  şə­
həri,  İran  İslam  Respublikasında  keçirilmiş  İKT-in  Səkkizinci 
Zirvə Görüşü,  2000-ci  ilin  noyabr ayında  Doha,  Qətər dövlətin­
də  keçirilmiş  İKT-in  Doqquzuncu  Zirvə  Görüşü,  2003-cü  ilin 
oktyabr ayında  Putrajaya,  Malayziyada keçirilmiş  İKT-in  Onun­
cu  7 irvə Görüşü,  2005-ci  ilin  dekabr ayında  Məkkə,  Saudi  Ərə­
bistanda  keçirilmiş  İKT-in  Üçüncü  Fövqəladə  Zirvə  Görüşü, 
2008-ci  ilin  Mart  ayında  Dakar,  Seneqal  Respublikasında  ke­
çirilmiş İKT-in On Birinci Zirv'ə Görüşüdür.
Ermənistan-Azərbaycan.  Dağlıq  Qarabağ  münaqişəsinə  dair 
müddəalar  İKT-yə  üzv  ölkələrinin  dövlət  və  hökumət  başçıla­
rının  zirvə görüşlərində (summitlərində) qəbul olunmuş müxtəlif
47

---

növlü  sənədlərlə,  o  cümlədən  yekun  kommunikelər  və  bəya­
natlarla və  çoxsaylı  qətnamələrlə  əks  olunmaqla  yanaşı  həm  də 
İKT  Xarici  İşlər Nazirləri  Şurasının  sessiyalannda  qəbul  olun­
muş  müxtəlif  növlü  sənədlərdə,  o  cümlədən  yekun  kornmu- 
nikelər  və  bəyanatlarda  və  çoxsaylı  qətnamələrdə  də  öz  əksini 
tapmışdır.
Burada onların siyahısını göstərmək olar:
16-17  Zul  Hiccə  1412H  (17-18  İyun  1992-ci  ildə)  İstanbul, 
Türkiyə  Respublikasında  keçirilmiş  İslam  Konfransı  Təşkilatı 
Xarici  işlər nazirləri Şurasının 5-ci fövqəladə sessiyasımn Yekun 
Kommurtikesinin  15-ci bəndi; 2-4 Rəbi  əs sani  1415H (7-9 Sent­
yabr  1994-ci  ildə)  tslamabad,  Pakistan  İslam  Respublikasında 
keçirilmiş  İslam  Konfransı  Təşkilatı  Xarici  işlər  nazirləri  Şu­
rasının  7-ci  fövqəladə  sessiyasının  Yekun  Kommunikesinin 
“ Ermənistan  və  Azərbaycan  arasında münaqişə”  bölməsinin  64, 
65, 66, 67, 68,  69, 70-ci bəndləri  və “Ermənistan və Azərbaycan 
arasında münaqişə haqqında” adlı  5/7-EX  nömrəli  Qətnamə; 4-8 
Zil  hiccə  qadah  1413H  (25  -  29  Aprel  1993)  Karaçi,  Pakistan 
İslam  Respublikasında  keçirilmiş  İslam  Konfransı  Təşkilatı 
Xarici  İşlər  Nazirləri  Şurasının  21-ci  sessiyasının  Yekun 
Kommunikesinin  44  bəndi  və  “Ermənistan  və  Azərbaycan  ara­
sında  münaqişə  haqqında”  adlı  12/21-P  nömrəli  Qətnamə;  8-10 
Rəcəb,  1415H  (10-12  Dekabr,  1994)  Kasablanka,  Mərakeş 
Krallığında  keçirilmiş  İslam  Konfransı  Təşkilatı  Xarici  İşlər 
Nazirləri  Şurasının 22-ci  sessiyasının  Yekun  Kommunikesinin  : 
Azerbaijan -  Ermənistan bölməsinin  70,71,72,73-cü bəndləri və, 
bununla yanaşı,  “Ermənistan  və  Azərbaycan  arasında  münaqişə 
haqqında” adlı  11/22-P  nömrəli  və “Azərbaycan  Respublikasına 
iqtisadi  yardım  göstərilməsi  haqqında”  adlı  16/22-E  nömrəli 
Qətnamələr;  17-20  Rəcəb,  I416H  (9-12 Dekabr,  1995) Konakri,
48
Qvineya  Respublikasında  keçirilmiş  İslam  Konfransı  Təşkilatı 
Xarici  İşlər  Nazirləri  Şurasının  23-cü  sessiyasının  Yekun 
Kommunikesinin  B.  Siyasi  məsələlər  fəslin  :  Ermənistan  - 
Azerbaycan  bölməsinin  73-76  bəndləri  və  “Ermənistan  və 
Azərbaycan  arasında  münaqişə  haqqında”  adlı  11/23-P  nömrəli 
və  “Azərbaycan  Respublikasına  iqtisadi  yardım  göstərilməsi 
haqqında”  adlı  17/23-E  nömrəli  Qətnamələr;  28Rəcəb  -   3 
Şaban,  1417H  (9-13  Dekabr,  1996)  Cakarta,  İndoneziya  Res­
publikasında  keçirilmiş  İslam  Konfransı  Təşkilatı  Xarici  İşlər 
Nazirləri  Şurasının  24-cü  sessiyasının  Yekun  Kommunikesinin 
“B.  Siyasi  məsələlər:  Ermənistanın  -   Azərbaycana  qarşı  təca­
vüzü”  fəslin  80-85-ci  bəndləri  və  “Ermənistan  Respublikasının 
Azərbaycan  Respublikasına  qarşı  təcavüzü  haqqında”  adlı 
12/24-P nömrəli  və “Azərbaycan  Respublikasına iqtisadi yardım 
göstərilməsi  haqqında” adlı  18/24-E  nömrəli  Qətnamələr;  17-19 
Zul  Qadah,  1418H  (15-17  Mart,  1998)  Doha,  Qatar  dövlətində 
keçirilmiş  İslam  Konfransı  Təşkilatı  Xarici  İşlər  Nazirləri 
Şurasının  25-ci  sessiyasının  Yekun  Kommunikesinin  “Ermə­
nistanın  -   Azərbaycana  qarşı  təcavüzü”  fəslin  63-cü  bəndi  və 
“Ermənistan  Respublikasının  Azərbaycan  Respublikasına  qarşı 
təcavüzü  haqqında”  adlı  13/25-P  nömrəli  və  “Azərbaycan  Res­
publikasına iqtisadi  yardım  göstərilməsi  haqqında”  adlı  18/25-E 
nömrəli  Qətnamələr;  15-18  Rabi  ul  aval,  1420H  (28  İyun  -   1 
İyul,  1999)  Uaqaduqu,  Burkina  Fasoda  keçirilmiş  İslam  Kon­
fransı Təşkilatı  Xarici  İşlər Nazirləri  Şurasının 26-cı  sessiyasının 
Yekun  Kommunikesinin  “Ermənistanın  -   Azərbaycana  qarşı 
təcavüzü”  fəslin  63-cü  bəndini  və  “Ermənistan  Respublikasının 
Azərbaycan  Respublikasına  qarşı  təcavüzü  haqqında”  adlı 
14/26-P nömrəli və “Azərbaycan  Respublikasına iqtisadi yardım 
göstərilməsi  haqqında”  adlı  19/26-E  nömrəli  və  “Ermənistan
49

---