Azərbaycan Respublikası Milli Elmlər Akademiyası Fəlsəfə, Sosiologiya və h üquq İnstitutu

-Xarici  İşiər üzrə  Komitənin məruzəsini  və  Beynəlxalq Ticarət 
üzrə Komitənin rəyini (A7-0123/2010) nəzərə alaraq,
A.  8  dekabr  2009-cu  ildə  keçirilmiş  Xarici  İşlər  Nazirləri 
Şurasının  iclasında  Avropa  Birliyi,  o  cümlədən  texniki  yardım 
proqramları  vasitələri  daxil  olmaqla,  bütün  Cənubi  Qavkazda 
stabilliyə,  əməkdaşlığa,  çiçəklənməyə  və  effektiv  idarəetməyə 
özünün kömək etmək niyyətinin təsdiq edilməsini nəzərə alaraq,
B. 
2 0 0 8 -C İ 
ilin  avqustunda  Gürcüstanda  müharibənin  nəticəsi 
kimi, atəşkəs sazişinin  əldə edilməsinə dair AB  uğurlu müdaxiləsini 
və,  onun  tam  həyata  keçirilməsinin  təmin  edilməsi  məqsədilə, 
sonrakı  qarşılıqlı  fəaliyyətdə  böyük  ehtiyac  olmasını,  Avropa 
Birliyinin  öz  Monitorinq  Missiyalarının  fəaliyyət  göstərməsi 
vasitəsilə  regionda  vacib  təhlükəsizlik  aktora  çevrilməsini, 
müharibədən  sonra  əsas  yardım  proqramının  başlanmasına  və 
müharibənin  gedişatı  və  səbəbləri  haqqında  faktların  müəyyən 
edilməsi üzrə missiyasının fəaliyyətə başlamasını nəzərə alaraq,
C. 2009  ildə  Avropa  Təhlükəsizlik  və  Əmədaşlıq  Təşkilatının 
Minsk  Qrupunun  rəhbərliyi  altında  Dağlıq  Qarabağ  münaqişəsinin 
nizamlanmasına  dair  apanlan  danışıqların  intensivləşməsini  nəzərə 
alaraq,
D. Cənubi  Qavkazın  münaqişəli  zonalarından  güc  işlətmə 
qüvvəsinə  öz  yerlərini  tərk  etmiş  şəxslərin  öz  evlərinə  qayıtması 
hüququnun  hələm  də  inkar  edilməsini  nəzərə  alaraq;  Uç  dövlətin 
onların qaçqınları  və  məcburi  köçkünlərinin yerli  inteqrasiyası  üzrə 
proqramlarının  həyata keçirilməsinə başlamasını,  lakin onların  uğur 
əldə edilməsinə  maneə yaradan,  əvvəlki  kimi,  çoxsaylı  çətinliklərlə 
qarşılaşmasını  nəzərə  alaraq;  qaçqınların  və  məcburi  köçkünlərin 
münaqişələrdə  hakimiyyət  orqanları  tərəfindən  siyasi  alət  kimi 
istifadə edilməmələrini nəzərə alaraq,
E. 2009-cu  ilin  oktyabr ayında Ermənistan  və Türkiyə arasında 
diplomatik  münasibətlərin  qurulması  və  inkişaf etdirilməsinə  dair 
protokolların 
imzalanmasını  və  onların  ümumi  sərhədinin 
açılmasının çox üınidverici addım olmasını, lakin ratifikasiyanın baş 
tutmadığını nəzərə alaraq,
F.  dondurulmuş  münaqişələrin  Cənubi  Qavkazın  iqtisadi  və 
sosial  inkişafına  və  yaşayış  səviyyəsinin  yaxşılaşdırılmasına  və 
həmdə Avropa Gonşuluq  Siyasəti Şərq Patmyorluq proqramının tam 
inkişafına maneə yaratmasını nəzərə alaraq; münaqişələrin sülh yolla
176
həll  edilməsi  Avropa  Birliyi  Qonşuluğunun  stabilliyi  üçün  vacib 
əhəmiyyət  kəsb  etməsini  nəzərə  alaraq;  uyğunsuzluqlann  aradan 
qaldınlmasına, dialoqa köməklik edilməsinə və regional əməkdaş-lı­
ğa və inkişaf imkanlarına yardım edilə bilməsi  üçün sonrakı səylərin 
elə bir yolla edilməsini nəzərə alaraq;
G. Avropa  Birliyinin  Cənubi  Qavkaz  ölkələri  ilə  müna­
sibətlərində  suverenlik  və  ərazi  bütövlüyü  prinsiplərinə  hörmətlə 
yanaşmasını nəzərə alaraq;
H. ikitərəfli  münasibətlərin  dərinləşməsi  və  həmdə  çoxtərəfli 
əməkdaşlığın  yaradılması  üçün  Şərq  Partnyorluq  proqramı 
tərəfindən yeni imkanların yaradılmasını nəzərə alaraq;
I.  Şərq  Partnyorluğu  proqramının  islahatların  sürətləndirilməsi, 
hüquq normalarının bir birinə uyğunlaşdırılması,  iqtisadi  inteqrasiya 
olunmasına yönəlməsini  və  bir-birindən  asılılıq,  differensiyasiya  və 
birgə  mülkiyyət  prinsipləri  əsasında  partnyor  olan  ölkələrin 
dövlətçiliyinin  konsolidasiya  olunmasına  və  ərazi  bütövlüyünə  real 
dəstək  verməsinə  gətirməsinə  və  Avropa  Parlamentinin  razılığını 
tələb  edənassosiasiya  haqqında  yeni  sazişlərə  dair  danışıqların 
aparılmasını nəzərdə tutmasını nəzərə alaraq,
J. 
AB Şərq Tərəfdaşlığı proqramının Ermənistan, Azərbaycan və 
Gürcüstan  daxil  olmaqla,  bu  dövlətləri  AB-nə  daha  da yaxınlaşdır­
maq  məqsədilə,  Avropa  Parlamenti  və  AB-nin  altı  Şərq  Partnyoru 
arasında parlamentarası dialoqun gücləndirilməsinin vacib çoxtərəfli 
mexanizmi  kirni  rəsmi  təşkil  olunmasını  Avropa  Parlamenti 
tərəfindən nəzərə alaraq,
K. 
Cənubi  Qavkaz  regionunda  olan  vəziyyətin  А В  bu  regionda 
daha  aktiv  siyasət  aparmağa  çağırmasını  nəzərə  alaraq  və  Şərq 
Tərəfdaşlığı  proqramının  başlanmasınınvə  Lissabon  Sazişinin 
qüvvəyə  minməsinin  Cənubi  Qavkaza  aid  AB-nin  strateqiyasının 
tərtib edilməsi üçün yaxşı  imkan yaratmasını nəzərə alaraq,
1.Yenidən  təsdiqləyir  ki,  AB  regionda  əsas  vəzifəsi  bu 
dövlətlərin  avropa  siyasətinə  inteqrasiya  olunmasının  gücləndiril­
məsi  məqsədilə Ermənistanın,  Azərbaycanın  və  Gürcüstanın  açiq, 
sülhsevər,  stabil  və  demokratik  dövlətlər  olma  istiqamətində 
inkişaflarını,  xoş qonşuluq  münasibətləri  qurmağa hazır olmaqlarını 
və  Cənubi  Qavkazı  möhkəm  sülh,  stabil  və  çiçəklənən  regiona 
çevirmək  qabiliyyətinə  malik  olmaqlarını  həvəsləndirmək;  hesab 
edir  ki,  region  dövlətlər  ilə  müvafiq  olaraq  vabu  ölkələrlə  ikitərəfli
177

---

siyasətlərinə  əlavə  olaraq  yumşaq  gücü  sərt  yanaşma  ilə  birləşdirən 
strateqiyanın  tərtib  edilməsi  yolu  ilə  AB  bu  məqsədə  nail  olm aq 
üçün daha fəal siyasi rol oynamağa ehtiyac duyur;
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi
7. ATƏT-in  Minsk  Qrupunun  vasitəçilik  səylərini,  M adrid 
Sənədində  əks  olunana  Əsas  Prinsipləri  və  ATƏT-in  M insk 
Qrupunun  Həmsədrlərinin  Akvildə  G8  Zirvə  Görüşündə  10  İyul 
2009-cu  i!  Bəyanatını  tam  dəstəkləyir;  sazişin  əldə  edilməsinə 
maneçilik  törədən  həll  olunmamış  qalan  məsələlərin  aradan 
qaldırılmasına  kömək  etmək  üçün  beynəlxalq  birliyi  cəsarət  v ə 
siyasi  iradə göstərməyə çağın r.
8.  Dağlıq  Qarabağ  müharibəsi  zamanı  və  ya  onunla  bağlı 
doğma  yurdlarından  didərgin  düşmüş  yüz  minlərlə  qaçqın  v ə 
məcburi  köçkuniərin  öz  yerlərini  məcburi  dəyişmiş  şəxslər  kimi 
qalmaqda davam etməsindən  və onların hüquqlarının tanınmasından, 
o  cümlədən  geri  qayıtma  hüququ,  mülkiyyət  hüququ  və  şəxsi 
təhlükəsizlik  hüququ  daxil  olmaqla,  imtina  edilməsindənciddi 
narahat olduğunu bildirir;
bütün  tərəfləri  bu  hüquqların  birmənalı  və  qeyd-şərtsiz 
tanımasına,  beynəlxalq  hüquq  prinsiplərinə  hörmət  olunan  bu 
problemin tez bir zamanda həll  olunmasına və onların tezliklə həyata 
keçirilməsinin zəruri  olmasına çağırır;
9.  Bununla  bağlı Ermenistan  silahlı q ü w əb rin  Azerbaycanın 
bütün  işğal olunmuş ərazilərindən  çıxardılmasını təiəb  edir,  keçid 
dövrdə  təhlükəsizliyin  zəruri  zəmanətinin  təmin  edilməsi  məqsədilə 
BMT  Nizamnaməsinə  uyğun  olaraq  təşkil  olunan  beynəlxalq 
qüvvələrin  yerləşdirilməsi  ilə  müşayiət  olunan  Dağlıq  Qarabağ 
əhalisinin  təhlükəsizliyini  təmin  etmək  və  məcburi  öz  yerlərini 
dəyişmiş  şəxslərə  öz  evlərinə qayıtmağa  icazə  vermək  və gələcəkdə 
evlərinin  itirilməsi  ilə  nəticələnən  münaqişələrin  qarşısını  almaq 
üçün;
məcburi  köçkünlərin  doğma  evlərinə qayıtmasına  icazə  vermək 
və  gələcəkdə  evlərinin  itirilməsi  ilə  nəticələnən  münaqişələrin 
qarşısını  almaq  və  keçid  dövrdə  Dağlıq  Qarabağ  əhalisinin 
təhlükəsizliyini  BMT  Nizamnaməsinə  uyğun  olaraq  təmin  ctınək 
üçün  həmin  ərazilərdə  beynəlxalq  qüvvələrin  yerləşdirilməsiııin
178
vacibliyini  vurğulayır;
10. 
Hesab  edir  ki,  Dağlıq  Qarabağın  ərtafında yerləşən  bütün 
işğal olunmuş  azərbaycan  torpağlarının  Dağlıq  Qarabağın  özünə 
daxil edilməsi müddəası rədd edilməlidir;
 
qeyd edir ki,  onun yekun 
statusu  müəyyən  edilənə  qədər  Dağlıq  Qarabağın  müvəqqəti  statusu 
təklif oluna  bilər  və  bu  erməni  və  azərbaycan  əhalisinin  birgə  dinc 
yaşaması  və əməkdaşlığı  üçün  keçid çərçivə yarada bilər.
179

---