21
Mikropresipitasiya reaksiyası (MPR)
MPR-in keyfiyyət analizi
►
Müayinə üçün plazma və ya inaktivləşdirilmiş zərdabdan istifadə
edilir. Sifilisli xəstənin plazmasına, qan zərdabına və ya likvora
kardiolipin antigeni emulsiyası (xolesterin - kardiolipin - lesitin
kompleksi) əlavə etdikdə aqqlütinasiya baş verir, ağ rəngli lopa
şəklində dibə çökən presipitat (antigen-anticism kompleksi)
yaranır.
►
MPR üçün dəstlərə kardiolipin antigeninin spirtli məhlulu daxil
olur (xolesterin 0,98%, kardiolipin 0,03%, lesitin 0,27%, təmiz
etil spirtində).
►
MPR, makrotitrləmə üçün bakterioloji planşetin yumru dibli
oyuqlarında və ya 0,8-1,0 sm qalınlıqlı üzvi şüşədən (pleksiqlas)
hazırlanmış, yastı dibli cilalanmış oyuqları olan planşetlərdə
yerinə yetirilir.
►
Planşetin nişanlanmış oyuqlarına tədqiq olunan zərdab və ya
plazma ilə antigen suspenziyası əlavə edilir.
►
Reaksiya, planşeti əllə, ya da orbital rotator vasitəsilə
çalxalamaqla məhlulun qarışdırılması nəticəsində baş verir.
Anticisimlər olmadıqda müayinə olunan nümunədə reaksiya
mühiti dəyişmir.
Müayinənin aparılmasına hazırlıq
►
İş gününün əvvəlində müayinəni aparmaq üçün kardiolipin
antigeninin emulsiyası hazırlanır. Bu vaxt kardiolipin antigeninin
şəffaflığına fikir verilir. Çöküntü olduqda emulsiyanı termostatda
37°C-yə qədər qızdırırlar.
►
Bakterioloji sınaq şüşəsinə 2 ml təzə hazırlanmış fizioloji məhlul
əlavə edilir, sonra quru pipetka vasitəsi ilə eyni miqdarda MPR
üçün kardiolipin antigeni əlavə olunaraq tez qarışdırılır.
►
Qarışdırıldıqda məhlul qeyri-şəffaf olub, ağ lopalar əmələ gətirir.
Daha kiçik lopaların formalaşması üçün antigeni sınaq şüşəsinin
divarı ilə deyil, birbaşa fizioloji məhlulun üzərinə əlavə etmək
lazımdır.
►
Antigenli sınaq şüşəsini “yetişdirmək” üçün otaq temperaturunda
30 dəqiqə ərzində saxlayırlar, bundan sonra 10-15 dəqiqə
sentrifuqada fırlatmaqla çöküntü üzərində şəffaf maye alır və onu
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
22
sınaq şüşəsindən kənar edirlər. Alınmış çöküntüyə 7 ml 10%-li
xolin-xlorid məhlulu əlavə olunur.
Müayinə prosedurası
►
Pipetkalı dozator vasitəsilə sınaq şüşəsindən azacıq zərdab və ya
qan plazması götürülür və 3 damcı planşetin uyğun oyuğuna
əlavə edilir.
►
Hər bir nümunə üçün fərdi ucluqdan istifadə edilir.
►
Fərdi ucluq istifadədən sonra dezinfeksiya məhlullu qaba
qoyulur.
►
Planşetin oyuqlarına bioloji materiallar yerləşdirildikdən sonra,
hər bir oyuğa 1 damcı kardiolipin antigeninin
resuspenziyalaşdırılmış işçi emulsiyası əlavə edilir.
►
Planşet horizontal çalxalayıcının platformasına yerləşdirilir və 8-
10 dəq müddətində qarışdırılır.
►
10 dəqiqədən sonra bütün oyuqlara 3 damcı fizioloji məhlul əlavə
edilir və rəvan hərəkətlərlə reaksiya mühiti qarışdırılır, bu vaxt
məhlulun qonşu oyuğa keçməsinə imkan verilməməlidir.
►
Sonra planşeti 3-5 dəq sakit vəziyyətdə saxlayır, bunun ardınca
nəticələrin qeydiyyatına başlayırlar.
Mikropresipitasiya reaksiyasının nəticələrinin qiymətləndirilməsi
Nəticə
Təsviri
Kəskin
müsbət (4+)
Presipitatın iri lopaları ağ rəngli olub oyuğun həcmi
boyu bərabər yayılır və ya oyuğun periferiyasında
yerləşir, reaksiya mühiti isə praktiki olaraq şəffaf olur.
Müsbət
Lopalar orta ölçüdə olub, oyuğun bütün həcmi boyu
yayılır, reaksiya mühiti ağımtıl çalarlı olur.
Zəif müsbət
(2+ və 1+)
Kiçik lopacıqlar oyuğun bütün həcmi boyu yayılır,
reaksiya mühiti ağımtıl çalarlı olur.
Şübhəli (=)
Çox kiçik lopaların mövcudluğu presipitatın
olmasına şübhə yaradır, çalxaladıqda bəzi antigen
hissəcikləri parlaq çalarlı olur. Belə bir nəticə
alındıqda təkrar müayinə aparılması məsləhət görülür.
Mənfi
Presipitat yoxdur, reaksiya mühiti qeyri-şəffafdır,
planşeti çalxaladıqda kardiolipin antigeni
hissəcikləri qatışır və oyuğun mərkəzində ağ parlaq
çalarlılıq formalaşır.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
23
MPR-in yarı-kəmiyyət analizi
Skrininqdə müsbət nəticə vermiş bioloji materialların bütün
nümunələri MPR-in yarı-kəmiyyət variantında analiz edilməlidir.
Anticisimlərin kəmiyyət müayinəsi patoloji prosesin retrospektiv
dinamik qiymətləndirilməsi, aparılan spesifik müalicənin
effektivliyini dəyərləndirilməsi məqsədilə aparılır. Seroloji
diaqnostika hər bir pasiyentdə eyni metodla aparılmalıdır, həm də
yaxşı olar ki, eyni laboratoriyada yerinə yetirilsin. İki müxtəlif testin
kəmiyyət nəticələri müqayisə oluna bilməz, məs: RPR titri bir qayda
olaraq VDRL titrindən yüksək olur.
Müayinə prosedurası
►
Planşetin oyuqlarında bioloji materialın ardıcıl olaraq ikiqat
durulaşdırılması aparılır. Reagentlərin hazırlanması standart
metodika üzrə yerinə yetirilir, onlar 30 dəqiqə müddətində otaq
temperaturunda isidilir.
►
Planşetin oyuqlarına 3 damcı (90 mkl) təzə hazırlanmış fizioloji
məhlul əlavə edilir.
►
Birinci və ikinci oyuqlara 3 damcı (90 mkl) müayinə olunan
bioloji material nümunəsi əlavə edilir. Çoxsaylı pipetləmə
vasitəsilə ikinci oyuğun möhtəviyyatı qarışdırılır, sonra 1:2
nisbətində durulaşdırılmış qarışıqdan 3 damcı (90 mkl) 3-cü
oyuğa əlavə olunur.
►
Bu
əməliyyat cərgənin bütün oyuqlarında aparılır,
durulaşdırmanın sonunda axırıncı oyuqdan 3 damcı (90 mkl)
artıq qalmış material kənar edilir. Beləliklə, təmiz bioloji
materialdan 1:2, 1:4, . . . . və 1:128 (8 dəfə durulaşma) və ya
1:512 (10 dəfə durulaşma) durulaşma sırası alınır.
►
Hər bir oyuğa 1 damcı (30 mkl) yaxşı resuspenziya edilmiş
kardiolipin antigeninin emulsiyası əlavə edilir. Horizontal
istiqamətdə 5-8 dəqiqə müddətində çalxalanır. Prosedura
bitdikdən sonra bütün oyuqlara 3 damcı (90 mkl) fizioloji məhlul
əlavə edilir və 5 dəqiqədən sonra nəticələr müəyyən edilir.
Nəticələrin qiymətləndirilməsi
Qeydiyyat standart metodika üzrə aparılır. Anticisimlərin titri
kimi presipitat aşkar edilmiş son durulaşma hesab olunur.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
Dostları ilə paylaş: |