46
yaradılması və idarə edilməsi ilə bağlı hüquqi və iqtisadi münasibətləri tənzimləyir,
həmin zonalarda sahibkarlıq fəaliyyətinin təşkili qaydalarını müəyyənləşdirir.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti 2009-cu il 3 iyun tarixində “Xüsusi iqtisadi
zonalar haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə” 101
nömrəli Fərman imzaladı. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti 2009-cu il 16
iyun tarixində ““Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında” Azərbaycan Respublikası
Qanununun tətbiq edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2009-cu il 3
iyun tarixli, 101 nömrəli Fərmanının icrasını təmin etmək haqqında” 138s nömrəli
Sərəncam qəbul etdi.
“Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun 1-ci
maddəsində əsas anlayışlar öz əksini tapıb. Həmin Qanunun 1.0.1-ci maddəsinə əsasən
xüsusi iqtisadi zona - sahibkarlıq fəaliyyətinin həyata keçirilməsi üçün xüsusi hüquqi
rejimin tətbiq edildiyi Azərbaycan Respublikası ərazisinin məhdud hissəsidir. Bu
zonaların ərazisində xüsusi hüquqi rejim tətbiq edilir. Bu Qanunun 1-ci maddəsində
qeyd olunan əsas anlayışlardan biri də xüsusi hüquqi rejimdir. Qanunun 1.0.2-ci
maddəsinə müvafiq olaraq xüsusi hüquqi rejim sahibkarlıq fəaliyyətinin güzəştli
şərtlərlə həyata keçirilməsi üçün xüsusi iqtisadi zona ərazisində onun rezidentlərinə
tətbiq edilən rejimdir. “Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının
Qanununun 1.0.4-cü maddəsinə görə xüsusi iqtisadi zonanın rezidentləri Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericiliyinə müvafiq olaraq dövlət qeydiyyatına alınmış, xüsusi
iqtisadi zona ərazisində sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmaq üçün bu Qanunla
müəyyən edilmiş qaydada xüsusi iqtisadi zonanın qeydiyyat şəhadətnaməsini almış
hüquqi və fiziki şəxslərdir. Qanunun 13-cü maddəsində xüsusi iqtisadi zonanın
rezidentlərinin fəaliyyəti, 14-cü maddəsində xüsusi iqtisadi zonanın rezidentləri
tərəfindən sahibkarlıq fəaliyyətinin həyata keçirilməsi, 20-ci maddəsində isə xüsusi
iqtisadi zonanın rezidentlərinə dövlət təminatları öz əksini tapıb. Azərbaycan
Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2009-cu il 18 dekabr tarixli, 193 nömrəli Qərarı ilə
“Xüsusi iqtisadi zonanın rezidentlərinin qeydiyyatının və reyestrinin aparılması
Qaydası”, “Xüsusi iqtisadi zonanın qeydiyyat şəhadətnaməsinin forması” və “Hüquqi və
fiziki şəxslərin xüsusi iqtisadi zonanın administrasiyasında qeydiyyatdan keçmək üçün
47
təqdim etdikləri ərizənin nümunəvi formasının və ərizəyə əlavə edilən sənədlərin
siyahısı” təsdiq edildi. “Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının
Qanununun 13.1-ci maddəsində diqqəti cəlb edən məsələlərdən biri odur ki, səhmləri və
ya payları 100 % dövlətə məxsus olan hüquqi şəxslər xüsusi iqtisadi zonanın rezidenti
kimi qeydiyyatdan keçə bilməzlər. Qanunun 14.2-ci maddəsində isə qeyd olunub ki,
xüsusi iqtisadi zonanın rezidentləri xüsusi iqtisadi zonadan kənarda yalnız müstəqil
balansa malik olan filiallarını və nümayəndəliklərini aça bilərlər. Həmin filial və
nümayəndəliklərə xüsusi iqtisadi zonanın xüsusi rejimi tətbiq edilmir. Azərbaycan
Respublikası Nazirlər Kabineti “Xüsusi iqtisadi zonanın ərazisində ayrıca hüquqi şəxs
yaratmadan filiallar, nümayəndəliklər vasitəsilə təsərrüfat fəaliyyəti ilə məşğul olan
rezidentlərin fəaliyyəti barədə balansın tərtib edilmə Qaydası və forması”nın təsdiq
edilməsi haqqında 2010-cu il 25 yanvar tarixli, 16 nömrəli Qərar qəbul etdi.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Azərbaycan Respublikasında xüsusi
iqtisadi zonaların yaradılması haqqında” Fərmanının 2-ci hissəsinə müvafiq olaraq
ölkədə xüsusi iqtisadi zonaların yaradılması və fəaliyyəti ilə əlaqədar dövlət siyasəti
Azərbaycan Respublikasının İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilir.
“Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun 1.0.5-ci
maddəsinə əsasən xüsusi iqtisadi zonanın yaradılması və fəaliyyəti sahəsində
səlahiyyətli orqan (bundan sonra - səlahiyyətli orqan) Azərbaycan Respublikasında
xüsusi iqtisadi zonaların yaradılması və fəaliyyəti ilə əlaqədar dövlət siyasətini həyata
keçirən müvafiq icra hakimiyyəti orqanıdır. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin
“Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun tətbiq
edilməsi barədə” Fərmanının 5.4-cü bəndinə görə həmin Qanunun 1.0.5-ci maddəsində
nəzərdə tutulmuş “müvafiq icra hakimiyyəti orqanı”nın səlahiyyətlərini Azərbaycan
Respublikasının İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyi həyata keçirir. Səlahiyyətli orqanın
funksiyaları Qanunun 10-cu maddəsində qeyd olunub.
“Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun
1.0.6-cı maddəsinə müvafiq olaraq xüsusi iqtisadi zonanın administrasiyası xüsusi
iqtisadi zonanın fəaliyyət müddətində onun ərazisində yaradılan səlahiyyətli orqanın
yerli
qurumudur.
Qanunun
11-ci
maddəsində
xüsusi
iqtisadi
zonanın
48
administrasiyasının funksiyaları öz əksini tapıb. Həmin Qanunun 1.0.7-ci maddəsinə
əsasən xüsusi iqtisadi zonanın operatoru (bundan sonra - operator) idarəetmə sazişi
çərçivəsində xüsusi iqtisadi zonanın idarə olunması və inkişaf etdirilməsinə cavabdehlik
daşıyan, bu sahədə böyük təcrübəyə malik olan şirkətdir. Operatorun hüquq və
vəzifələri Qanunun 12-ci maddəsində sadalanıb. Qeyd olunan Qanunun 1.0.8-ci
maddəsinə görə idarəetmə sazişi xüsusi iqtisadi zonanın idarə olunması və inkişaf
etdirilməsi üçün səlahiyyətli orqanla operator arasında imzalanan sazişdir. Qanunun 5-ci
maddəsi xüsusi iqtisadi zonanın ərazisində torpaq sahələrinin ayrılması və onlardan
istifadə adlanır. Bu maddəyə müvafiq olaraq xüsusi iqtisadi zonanın ərazisində dövlət
mülkiyətində olan torpaq sahələri üzərində dövlət idarəetməni xüsusi iqtisadi zonanın
fəaliyyəti müddətində xüsusi iqtisadi zonanın administrasiyası tərəfindən həyata
keçirilir. Xüsusi iqtisadi zonada dövlət mülkiyyətində olan torpaq sahəsinin icarə
müqaviləsi xüsusi iqtisadi zonanın administrasiyası ilə operator arasında və ya
operatorun təklifi əsasında xüsusi iqtisadi zonanın administrasiyası ilə onun rezidenti
arasında bağlanılır. Operator icarəyə götürülmüş torpaq sahəsini rezidentlərə subicarəyə
verir. İcarə müqaviləsinin nümunəvi forması səlahiyyətli orqan tərəfindən müəyyən
edilir. Xüsusi iqtisadi zonanın ərazisində torpaqlar xüsusi iqtisadi zonanın rezidentlərinə
tərəflərin razılığı ilə müəyyən edilən müddətə icarəyə verilir. Xüsusi iqtisadi zonanın
rezidentlərinə icarəyə verilmiş dövlət mülkiyyətində olan torpaq sahələrinin rezidentlər
tərəfindən digər şəxslərə subicarəyə verilməsinə xüsusi iqtisadi zona rejiminin qüvvədə
olduğu müddətdə yol verilmir. Qanunun 9-cu maddəsinə müvafiq olaraq xüsusi iqtisadi
zonanın idarə olunması və inkişaf etdirilməsi xüsusi iqtisadi zonanın administrasiyası və
müsabiqə yolu ilə seçilmiş operator tərəfindən həyata keçirilir. Müsabiqənin keçirilməsi
qaydaları Azərbaycan Respublikasının Prezidenti (“Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında”
Azərbaycan Respublikasının Qanununun tətbiq edilməsi barədə” Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin Fərmanının 5.1-ci bəndi) tərəfindən müəyyən edilir.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2010-cu il 20 aprel tarixli, 257 nömrəli Fərmanı
ilə “Xüsusi iqtisadi zonanın operatorunun seçilməsi üzrə müsabiqənin keçirilməsi
Qaydaları” təsdiq edildi. Həmin Qaydalarda müsabiqənin təşkilinin məqsədi,
Dostları ilə paylaş: |