49
müsabiqənin təşkilatçısı, müsabiqə komissiyası və müsabiqəyə dair digər məsələlər
ətraflı şəkildə əks olunmuşdur.
Məlumdur ki, ərazisində xüsusi iqtisadi zona yaradan hər bir ölkənin müəyyən
məqsədləri olur. “Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının
Qanununun 2-ci maddəsinə əsasən xüsusi iqtisadi zonanın yaradılmasının məqsədi
xüsusi hüquqi rejimin və müasir texnologiyaların tətbiqi əsasında rəqabətqabiliyyətli
yeni istehsal və xidmət sahələrinin təşkili yolu ilə Azərbaycan Respublikasında
sahibkarlığın və bütövlükdə iqtisadiyyatın inkişafını sürətləndirməkdir. Həmin Qanunun
4-cü maddəsinə müvafiq olaraq xüsusi iqtisadi zonada Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyi ilə qadağan edilməyən, yüksək rəqabətqabiliyyətli məhsulların istehsalı
və xidmətlərin göstərilməsi ilə bağlı sahibkarlıq fəaliyyəti həyata keçirilir. Xüsusi
iqtisadi zonada sahibkarlıq fəaliyyətinin 3 növü qadağan edilir:
1.
Qanunvericiliyə
əsasən mülki dövriyyəsi qadağan edilmiş və ya
məhdudlaşdırılmış əşyaların istehsalı, saxlanılması və satışı, yerin təkindən faydalı
qazıntıların çıxarılması, habelə qiymətli metalların, neftin, neft məhsullarının və təbii
qazın hasilatı və emalı;
2.
Teleradio yayımı fəaliyyəti;
3.
Spirtli içkilərin və tütün məmulatlarının istehsalı.
“Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun 5-ci
maddəsinə və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Xüsusi iqtisadi zonalar
haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun tətbiq edilməsi barədə” Fərmanının
5.1-ci bəndinə müvafiq olaraq xüsusi iqtisadi zonanın yaradılması haqqında qərar
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən qəbul edilir. Qərarda xüsusi iqtisadi
zonanın yaradılması ilə bağlı aşağıdakılar müəyyən edilir:
-
məqsəd;
-
təyinat;
-
fəaliyyət müddəti;
-
maliyyələşdirilmə mənbələri.
Səlahiyyətli orqanın xüsusi iqtisadi zonanın yaradılması haqqında təklifinə
aşağıdakı sənədlər əlavə edilir:
50
-
xüsusi iqtisadi zonanın yaradılmasının iqtisadi əsaslandırılması;
-
xüsusi iqtisadi zonanın müvafiq ərazisinin iqtisadi, sosial və ekoloji şəraitinin
təhlili, maddi və əmək resursları, kommunikasiyalar və digər infrastrukturla təminatı
imkanları barədə məlumat;
-
yaradılması təklif olunan xüsusi iqtisadi zonanın Əsasnaməsinin təklifi;
-
xüsusi iqtisadi zonada həyata keçiriləcək sahibkarlıq fəaliyyətinin növləri və
onların xüsusiyyətləri;
-
xüsusi iqtisadi zonanın ərazi sərhədlərinin dəqiq təsviri və ərazi planı,
yaradılması təklif olunan xüsusi iqtisadi zonada yerləşən torpaqların tərkibi haqqında
məlumat, torpaq sahələrinin mülkiyyətçilərinin və torpaq istifadəçilərinin siyahısı;
-
xüsusi iqtisadi zonanın yaradılması ilə əlaqədar tədbirlər planı.
Qanunun 6-cı maddəsinə görə xüsusi iqtisadi zonanın ərazisi onun fəaliyyəti üçün
zəruri olan infrastrukturun (yol, elektrik enerjisi, qaz, su təminatı və sair) işçi
qüvvəsinin
və
digər
amillərin
mövcudluğu, ərazinin inkişaf perspektivi
qiymətləndirilməklə müəyyən edilir. Qanunun 7-ci maddəsinə əsasən xüsusi iqtisadi
zonanın maliyyələşdirilməsi xüsusi iqtisadi zonanın fəaliyyətindən əldə edilən gəlirlər,
habelə qanunvericiliklə qadağan olunmayan digər mənbələr hesabına həyata keçirilir.
Xüsusi iqtisadi zonaların fəaliyyətinə dövlət nəzarət edir. Dövlət nəzarəti “Xüsusi
iqtisadi zonalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun 16-cı maddəsində
öz əksini tapıb. Qeyd olunan maddəyə müvafiq olaraq xüsusi iqtisadi zonada icra və
yerli özünüidarəetmə (bələdiyyə) orqanları öz səlahiyyətlərini xüsusi iqtisadi zona
haqqında qanunvericiliyin tələbləri nəzərə almaqla həyata keçirirlər. Xüsusi iqtisadi
zonanın rezidentlərinin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin yoxlanılması Azərbaycan
Respublikasının Vergilər Nazirliyi (“Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında” Azərbaycan
Respublikasının Qanununun tətbiq edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin Fərmanının 5.6-cı bəndi) tərəfindən qanunvericiliklə müəyyən edilmiş
qaydada həyata keçirilir. Xüsusi iqtisadi zonada fəaliyyət göstərən kredit təşkilatlarının
fəaliyyətinə nəzarət Azərbaycan Respublikasının bank qanunvericiliyinə uyğun olaraq
həyata keçirilir.
51
“Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda
xüsusi iqtisadi zonanın 2 əsas rejimi qeyd olunub:
1)
Gömrük rejimi (Qanunun 17-ci maddəsi);
2)
Vergi rejimi (Qanunun 18-ci maddəsi).
Xüsusi iqtisadi zonanın rejimlərindən biri gömrük rejimidir. Azərbaycan
Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2009-cu il 25 dekabr tarixli, 199 nömrəli Qərarı ilə
“Xüsusi iqtisadi zonanın sərhədlərində gömrük nəzarətinin, gömrük məntəqələrinin
fəaliyyətinin, malların gömrük rəsmiləşdirilməsinin, nəqliyyat vasitələrinin və fiziki
şəxslərin sərhəddən buraxılma rejiminin sadələşdirilmiş Qaydaları” təsdiq edildi.
Hazırda qüvvədə olan Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsinin 3-cü və
“Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun 1.0.3-cü
maddələrinə müvafiq olaraq Azərbaycan Respublikasının ərazisi vahid gömrük
ərazisidir. Gömrük ərazisi Azərbaycan Respublikasının quru ərazisindən, daxili
sulardan, Xəzər dənizinin (gölünün) Azərbaycan Respublikasına mənsub olan
bölməsindən (o cümlədən orada yerləşən adalar, süni adalar, qurğular və tikililər) və
onların üzərindəki hava məkanından ibarət olan ərazidir. “Xüsusi iqtisadi zonalar
haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun 17-ci maddəsinə əsasən xüsusi
iqtisadi zonanın rezidentlərinə qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş qaydada güzəştli
gömrük rejimi tətbiq olunur. Xüsusi iqtisadi zonada istehsal və ya emal olunmuş malları
Azərbaycan Respublikasının qalan ərazisinə ixrac edən xüsusi iqtisadi zonanın
rezidentlərinə güzəştli gömrük rejimi tətbiq edilmir. Güzəştli gömrük rejimi zamanı
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə idxalı və ixracı qadağan edilməmiş
bütün malların xüsusi iqtisadi zonaya aşağıdakı daxil olma və çıxma qaydaları tətbiq
olunur:
1.
mallar (aksizli mallardan başqa) Azərbaycan Respublikasının gömrük ərazisi
xaricindən xüsusi iqtisadi zonaya idxal edilərkən idxal rüsumu və əlavə dəyər vergisi
tutulmur;
2.
Azərbaycan Respublikasının gömrük ərazisi xaricindən xüsusi iqtisadi zonaya
idxal olunmuş mallar xüsusi iqtisadi zonadan Azərbaycan Respublikasının gömrük
ərazisi xaricinə ixrac olunarkən gömrük rüsumları və vergilər tutulmur;
Dostları ilə paylaş: |