Azərbaycan respublikasi məDƏNİYYƏt naziRLİYİ

36 
 
Tariximizin qan yaddaşı 
26.Xocalı faciəsi (1992) 
 
Ümumi itkilər 
613  nəfər  Xocalı  sakini  qətlə  yetirildi,  8  ailə  tamamilə 
məhv  edildi,  25  uşaq  hər  iki  valideynini,  130  uşaq 
valideynlərindən birini itirdi, 1275 xocalılı əsir, 
150 xocalılı itkin düşdü. 
 
 
Xocalı  soyqırımı-1992-ci  il  fevralın  25-dən  26-na  keçən 
gecə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Rusiyanın 366-
cı  motoatıcı  alayının  iĢtirakı  ilə  Xocalı  Ģəhərini  iĢğal 
edərkən, etnik azərbaycanlılara qarĢı baĢ vermiĢ soyqırımdır. 
Bu  faciə  Dağlıq  Qarabağ  münaqiĢəsi  zamanı  baĢ  vermiĢ  ən 
dəhĢətli 
hadisələrdən 
biridir.  Bu  soyqırım  zamanı 
Azərbaycan  xalqı  yüzlərlə  Ģəhid  vermiĢdir.  1992-ci  il 
fevralın  25-dən  26-na  keçən  gecə  Ermənistan  silahlı 
qüvvələri SSRĠ dövründən Xankəndi Ģəhərində yerləĢən 366-cı motoatıcı alayın zirehli 
texnikası və hərbi heyətinin köməkliyi ilə Xocalı Ģəhərini iĢğal etdi. Hücumdan əvvəl, 
fevralın 25-i axĢam Ģəhər toplardan və ağır artileriyadan Ģiddətli atəĢə tutuldu. Nəticədə, 
fevralın  26-ı  səhər  saat  5  radələrində  Xocalı  tam  alova  büründü.  Mühasirəyə  alınan 
Ģəhərdə qalmıĢ təqribən 2500 nəfər xocalılı Ağdam rayonunun mərkəzinə çatmaq ümidi 
ilə Ģəhəri  tərk  etdi. Amma  bir  günün içində  yer  üzündən silinən  Ģəhəri  tərk edən 2500 
Xocalı  sakinindən  613-ü  düĢmən  gülləsinə  tuĢ  gəlib  qətliamın  qurbanı  oldu.  Bu 
soyqırım  nəticəsində  63-ü  uĢaq,  106-ı  qadın,  70-i  qoca  və  qarı  olmaqla  –  613  nəfər 
Xocalı sakini qətlə yetirildi, 8 ailə tamamilə məhv edildi, 25 uĢaq hər iki valideynini, 
130  uĢaq  valideynlərindən  birini  itirdi.  DüĢmən  gülləsinə  tuĢ  gəlib  yaralanan  487 
nəfərdən 76-sı uĢaq idi. 1275 xocalılı əsir, 150 xocalılı itkin düĢdü. Dövlətin və əhalinin 
əmlakına  1  aprel  1992-ci  il  tarixinə  olan  qiymətlərlə  5  mlrd.  rubl  dəyərində  ziyan 
vuruldu. 1994-cü ildən ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin təĢəbbüsü ilə Azərbaycan 
hökuməti  və  parlamenti  erməni  millətçilərinin  azərbaycanlılara  qarĢı  törətdikləri 
cinayətlər,  o  cümlədən  Xocalı  soyqırımı  haqqında  həqiqətləri  bütün  miqyası  və 
dəhĢətləri  ilə  dünya  dövlətlərinə  və  beynəlxalq  ictimaiyyətə  çatdırmaq,  bunların 
soyqırımı  siyasəti  kimi  tanınmasına  nail  olmaq  üçün  ardıcıl  tədbirlər  görmüĢdür. 
Məqsəd  Xocalı  faciəsinə  beynəlxalq  hüquqi,  siyasi  qiymət  verilməsinə,  onun 
təĢkilatçılarının,  ideoloqlarının  və  icraçılarının  dünya  ictimaiyyətinin  gözündə  ifĢasına 
və  cəzalandırılmasına  nail  olmaq  idi.  Bu,  bir  tərəfdən  Xocalı  müdafiəçilərinin  və 
Ģəhidlərinin ruhu qarĢısında bizim insanlıq və vətəndaĢlıq borcumuz idi. 
 
 
 
 

---

37 
 
Yubilyar yazıçı və şairlər 
12.Şair Əbdülbaqi Fövzinin (Yusifzadə) anadan olmasının 115 illiyi (1901-1956) 
Yusifzadə Əbdülbaqi Nəsir oğlu -(12.02.1901 – 07.01.1956) — şair, 1938-ci 
ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü 
1901-ci  il  fevralın  12-də  Azərbaycanın ġamaxı  qəzasında (indiki  ġamaxı  Ģəhərində) 
dəmirçi ailəsində doğulmuĢdur. Ġbtidai təhsilini ġamaxıda rus-tatar məktəbində almıĢdır 
(1911-1916). 1918-ci ildə ailəliklə Gəncəyə köçmüĢlər. Burada əvvəlcə tütün fabrikində 
iĢləmiĢ,  sonra  Gəncə  müəllimlər  seminariyasına  daxil  olmuĢdur  (1919).  Əksinqilabi 
qiyam  nəticəsində  seminariya  müvəqqəti  bağlanmıĢdır  (1920).  1921-ci  ildə  Ģagird 
komitəsinin sədri olmuĢdur. Gəncə qəza icraiyyə komitəsində müxtəlif vəzifələrdə, həm 
də  savadsızlığın  ləğvi  sahəsində  çalıĢmıĢdır  (1921-1924).  Təhsilini  davam  etdirmək 
üçün  Bakıya  göndərilmiĢdir.  Əvvəlcə  fəhlə  fakültəsində  oxumuĢ,  sonra  pedaqoji 
texnikuma  dəyiĢilmiĢdir  (1924-1928).  Eyni  zamanda  ,  yazıçı  S.S.Axundovun  müdirlik 
etdiyi 19 nömrəli 1 dərəcəli orta məktəbdə müəllim iĢləmiĢdir. 1926-cı ildə "Gənc qızıl 
qələmlər"  cəmiyyətinin  üzvü  olmuĢdur.  Azərbaycan  Proletar  Yazıçıları  Birliyi  1928-ci 
ildə onu Moskvaya, V. Bryusov adına ali ədəbiyyat kurslarına göndərmiĢdir. Əvvəcə 1 
Moskva  Dövlət  Universitetinin  ədəbiyyat  fakültəsində,  sonra  Dövlət  Redaksiya-
NəĢriyyat  institutunda  təhsil  almıĢ,  orada    kursu  bitirmiĢdir  (1928-1933).  AzərnəĢrdə 
bədii  ədəbiyyat  Ģöbəsində  redaktor  iĢləmiĢdir  (1933-1941).  Azərbaycan  Radio 
VeriliĢləri  Komitəsində  "Son  xəbərlər"  redaksiyasında  məsul  redaktor,  sədr  müavini, 
uĢaq Ģöbəsində məsul redaktor, ədəbi-dram Ģöbəsinin məsul redaktoru, sonra redaktoru 
iĢləmiĢdir. 
Ədəbi 
fəaliyyətə 
1920-1922-ci 
illərdən 
baĢlamıĢdır. 
"Gəncə 
seminariyasında"  adlı  ilk  tənqidi  məqaləsi  "Dilxor"  təxəllüsü  ilə  "Əxbar"  qəzetinin 
1920-ci  il  payız  nömrələrində  çap  olunmuĢdur.  1922-ci  ildə  "Yeni  Gəncə"  qəzetində 
"Eynək"  Ģerini  "Salik"  təxəllüsü  ilə  dərc  etdirmiĢdir.  Ġstər  "Yeni  fikir"  qəzeti,  "Qızıl 
Ģəfəq"  və  "Dan  ulduzu"  jurnallarında  (Tiflis  dövri  mətbuatı),  istərsə  də  "Komsomol", 
"Pioner",  "Maarif  iĢçisi",  "Ġnqilab  və  mədəniyyət"  jurnallarında,  "Kommunist",  "Yeni 
yol", "Gənc iĢçi" qəzetlərində Ģeir və hekayələrini ġahid, xüsusən ġirvani təxəllüsləri ilə 
çap etdirmiĢdir. Onun Simferopolda Krım tatarlarının dilində çap edilən "Ġleri" ("Ġrəli") 
jurnalında,  "Yeni  dünya",  "YaĢ  qüvvət"  ("Gənc  qüvvə")  qəzetlərində  də  yazıları  çap 
olunmuĢdur.  "Tamara"  adlı  ilk  pyesi  Bakı  və  Gəncədə  1923-1924-cü  illərdə  fəhlə 
klubunda tamaĢaya qoyulmuĢdur. Bakıya köçdükdən sonra əsərlərini Fövzi təxəllüsü ilə 
dərc  etdirmiĢdir.  Əsas  janrı  poeziya  olsa  da,  hekayə  və  pyeslər  də  yazmıĢdır. 
V.Mayakovski,  M.Lermontov,  A.  Qaydar  və  b.  sənətkarlardan  tərcümələr  etmiĢdir. 
Xidmətlərinə görə üç medalla təltif olunmuĢdur. 1956-cı il yanvarın 7-də Bakıda vəfat 
etmiĢdir. 
 
Əsərləri: ―Qadın intiqamı‖, ―Üfüqlər qızaranda‖, ―Həyatdan səslər‖, ―Qaçay‖ və s. 
 
  
 
 
 

---