Azərbaycan respublikasi məDƏNİYYƏt naziRLİYİ

289 
 
 17. Milli Dirçəliş günü 
 
“Dirçəliş oyanışdı, yenidən yaranmaq, dünyaya təzədən gəlməkdi. Sözün hər 
mənasında dirçəliş mübarizə aparmaq və özünü təsdiq etməkdi. Elə bizim xalqın da 
Milli Dirçəliş günü onun özünü təsdiqi idi. XX əsr xalqımızın yaddaşında dövlətçilik, 
müstəqillik, ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizə əsri kimi qalacaqdır!” 
                                                            
Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyev 
 
1988-ci 
ilin 
ilk 
günlərində 
Ermənistanın 
Azərbaycana 
qarĢı  açıq  təcavüzü  baĢlandı. 
Moskvanın,  xüsusən  də  SSRĠ-nin  o  vaxtkı 
rəhbərliyinin  buna  biganə  münasibətini  görən 
ermənilər  planlı  Ģəkildə,  Ermənistan  hökumətinin 
tapĢırığı  və  göstəriĢilə  Ermənistanda  yaĢayan  200 
mindən 
çox 
azərbaycanlını 
öz 
ata-baba 
yurdlarından  kütləvi  surətdə  qovdular.  Ermənilər 
azərbaycanlıları 
təkcə 
öz 
ev-eĢiklərindən 
qovmayırdılar,  həm  də  onları  cismən  öldürür,  diri-diri  yandırırdılar.  Elə  həmin  ilin 
fevral  ayında  Azərbaycanın  Dağlıq  Qarabağ  bölgəsində  ixtiĢaĢlar  törətdilər. 
Onlar  Azərbaycanın  tarixi  torpağı  olan  Dağlıq  Qarabağı  Azərbaycandan  qoparıb 
Ermənistana  birləĢdirməsi  haqqında  məsələ  qaldırdılar.  Belə  bir  vaxtda  Azərbaycan 
xalqı  ayağa  qalxdı.  Xalq  öz  etirazını  sakit  Ģəkildə  rəhbərliyə  bildirdi.  Ġlk  zamanlar 
Azərbaycan  vətəndaĢları  Moskvaya,  yerli  hakimiyyət  baĢçılarına  inanırdılar.  Onların 
Ģüarları, gəzdirdikləri portret və bayraqlar bunu sübut edirdi. 1988-ci ilin noyabrın 17-
də Bakının əsas meydanı sayılan Azadlıq meydanında Sovet dövlətinin xalqımıza qarĢı 
apardığı  antiazərbaycan  siyasətinə  etiraz  əlaməti  olaraq  Azərbaycan  ictimaiyyətinin 
sonu bilinməyən mitinqi baĢlandı. O, vaxt bütün xalq bir yumruq kimi düyünlənmiĢdi. 
Bu, əsl xalq hərəkatı, milli azadlıq hərəkatı idi.  Dekabrın əvvəllərində sovet qoĢunları 
tərəfindən  ümumxalq  mitinqi  dağıdıldı.  Azərbaycanda  bu  hadisələr  milli  azadlıq 
hərəkatı  kimi  qiymətləndirilir  və  Vətənizmin  istiqlaliyyət  qazanmasında  əsas  amil 
sayılır.  ―Milli  dirçəliĢ‖  deyəndə  buna  yalnız  siyasi  aspektdən  yanaĢmaq  olmaz,  çünki 
milli  dirçəliĢ  yalnız  ictimai  baxımdan  yox,  həm  də  mədəni-mənəvi  əxlaqi  dəyərlərin 
xalqın özünün təməl prinsipləri üzərində inkiĢaf edən ənənələrinin təcəssümüdür, onun 
yaĢadılmasıdır və onun yaĢaması məhz Milli dirçəliĢin təməlidir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

290 
 
19. Ümumdünya fəlsəfə günü.  
  
 
 
 
 
 
 
 
 
Ümumdünya  Fəlsəfə  günü  YUNESKO-nun  reqlamentinə  əsasən  2002-ci  ildən 
baĢlayaraq  noyabr  ayının  3-cü  cümə  axĢamı  günü  qeyd  olunur.  Ümumdünya  fəlsəfə 
gününün  yaranmasının  əsas  ideyası  dünyada  baĢ  verən  qlobal  ictimai-mədəni 
dəyiĢiklikləri  müzakirə  etmək  üçün  platforma  tapmaq,  insanları  fəlsəfi  irsə 
yaxınlaĢdırmaq,  məiĢət  təfəkkürünün  aləmini  yeni  ideyalar  üçün  açmaq  və  bu  gün 
cəmiyyət 
qarĢısında  duran  çağırıĢlarla  bağlı  olan  ictimai  müzakirələri 
stimullaĢdırmaqdan ibarətdir. Mütəfəkkirlərin çoxu qeyd edirdilər ki, fəlsəfənin məğzi 
təəcüblənməkdədir.  Və  doğurdan  da,  fəlsəfə  insan  varlıqlarının  özləri  və  yaĢadıqları 
dünya  ilə  maraqlanmağa  olan  təbii  istəkdən  doğulur.  Müdrikliyə  olan  sevgi  qismində 
çixiĢ  edərək,  fəlsəfə  bizi  düĢüncələr  haqqında  düĢünmək,  müxtəlif  fundmental 
həqiqətləri  dərindən  öyrənmək  və  Ģəxsi  nəticələri  çıxarmağı  öyrədir.  Əsrlər  ərzində 
fəlsəfə müxtəlif konsepsiyalar və ideyalar əmələ gətirmiĢ və kritik, müstəqil və yaradıcı 
düĢünməyin  təməlini  qoymuĢdur.  Fəlsəfə günü  YUNESKO-nun  70-dən  çox  ölkəsində 
qeyd olunur. Hər il fərqli mövzulara həsr olunmuĢ bu gündə mütəfəkkirlərin, alimlərin, 
müəllimlərin,  tələbə  və  Ģagirdlərin,  mədəniyyət  və  təhsil  nümayəndələrinin  iĢtiraki  ilə 
müxtəlif  tədbirlər  keçirilir:  fəlsəfi  diskussiyalar,  dəyirmi  masalar,  konfranslar, 
seminarlar, sərgilər və təqdimatlar və s. 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

291 
 
20. Beynəlxalq Uşaq Hüquqlarıının Müdafiəsi günü 
 
                                      “Uşaqlar - bizim sabahkı hakimlərimizdir, bizim                 
                                              dünyagörüşümüzün, əməllərimizin tənqidçiləridir”. 
                                                                                                         Rus yazıçısı 
M. Qorki 
UĢaqların  hüquqlarının  müdafiəsi  ilə  bağlı  BMT 
baĢ  Məclisi  1989-cu  il  noyabr  ayının  20-də 
Konvensiya 
qəbul 
edib. 
Azərbaycan 
bu 
konvensiyanı  1992-ci  il  iyul  tarixli  236  saylı 
qərarına  əsasən  ratifikasiya  edib.  Bu  bayram 
Azərbaycanda da hər il qeyd edilir. Konvensiyanın 
prinsipi  əsasən  uĢaq  Ģəxsiyyətidir.  Konvensiya  bu 
iĢə  qoĢulmuĢ ölkələri uĢaqlara, öz vətəninin sosial-
iqtisadi  həyatında  daha  yaxından  iĢtirak  etmək 
üçün Ģərait yaratmağa çağırır. Burada əsas məqsəd 
uĢaqların  xoĢbəxt  böyümələri,  həmçinin  onların 
rifahı  naminə  göstərilən  hüquq  və  azadlıqlardan 
istifadəni  təmin  etmək,  uĢaqlar  arasında  ayrı-
seçkiliyə yol verməməkdir. UĢaqlar irqindən, dinindən, dərisinin rəngindən, cinsindən, 
mənĢəyindən,  əmlak  vəziyyətlərindən  asılı  olmayaraq  öz  hüquqlarından  istifadə 
etməlidirlər.  Konvensiyada  bu  hüquqlar  müəyyən  formada  qruplaĢdırılmayıb.  Lakin 
Ģərti olaraq bu hüquqları dörd qrupa bölmək olar. Bunlar – yaşamaq, inkişaf, müdafiə 
və  iştirak  hüququ  qrupudur.  Bu  hüquqlar  qrupu  dövlətləri  uĢaqlara  gücləri  çatdığı 
qədər  cəmiyyətin  həyatında  yaxından  iĢtirak  etmək  üçün  Ģərait  yaratmağa,  onların 
Ģəxsiyyət  olaraq  yetiĢməsini  təmin  etməyə  çağırır.  Konvensiyanın  bu  qədər  mühüm  
əhəmiyyət  kəsb  etməsi  bir  də  onunla  izah  olunur  ki,  o,  özündə  gələcəyi  əks  etdirir. 
UĢaqlara məhəbbətlə yanaĢan cəmiyyət onların qabiliyyətlərini tam aça bilməyə Ģərait 
yaratmaqla  onların  azadlıqlarının  təmin  edilməsini  dəstəkləyir.  Ġntelektual,  mədəni, 
əxlaqi  və  mənəvi  qabiliyyətlərini  inkiĢaf  etdirmək  üçün  uĢağa  hər  bir  Ģərait  yaradılır. 
Burada da hər bir ölkənin gələcək taleyi indiki uĢaqların  əlindədir prinsipinə əsaslanır. 
Ölkəmiz isə bu konvensiyaya 1992-ci il iyulun 21-də üzv olmuĢdur. Sonralar isə həmin 
sənədin  müvafiq  protokollarına  qoĢulub  və  bu  konvensiyadan  irəli  gələn  hər  bir 
məsələnin  həllinə  çalıĢılır.  Məlumdur  ki,  uĢaq  hüquqları  konvensiyasının  yerinə 
yetirilməsinə  beynəlxalq  miqyasda  BirləĢmiĢ  Millətlər  TəĢkilatının  UĢaq  fondları  – 
YUNĠSEF  nəzarəti  yerinə  yetirir.  Bu  təĢkilatın  respublikadakı  nümayəndəliyi  təhsil, 
səhiyyə, sahəsində aparılan islahatların təĢkilində yardım edir.  
 
 
 
 
 
 

---