10
―Ətraf mühitin mühafizəsi üzrə Milli Fəaliyyət Planı‖,
―Ekoloji cəhətdən dayanaqlı sosial - iqtisadi inkişafa dair Milli Proqram‖
və digər qəbul edilmiş proqramlar haqqında məlumatlandırırıq. Onları Dünya Mühafizə
İttifaqına biomüxtəlifliyin sürətlə azalma səbəbləri ilə tanış edirik:
• Ətraf mühitin çirklənməsi
• Qlobal iqlim dəyişikləri
• Səhralaşma
• Əhalinin artımı ilə əlaqədar istehlakın çoxalması
• Tələsik təbii ehtiyatlardan istifadə
Şifahi təbliğat formalarının kitabxanada geniş yayılmış fоrmalarından biri olan
―Sual-cavab gеcələri‖ və disskusiyaların gənc oxucularda təbiət və biomüxtəliflik, onun
qorunması haqqında biliklərinin genişləndirilməsində əvəzsiz rolu var. Qoyulan sualların
əhatəli şəkildə işıqlandırılmasının təmin edilməsi üçün bu sahə üzrə mütəxəssislər cəlb
olunan sual-cavab gecəsində, təbiətdə biomüxtəlifliyin məhv olmasının qarşısının alnması
yolları haqqında danışılır, “Təbiət canlılara nə üçün lazımdır ”,“Təbiəti qorumaq nədir”.
“Hazırda təbiəti hansı rəngdə görürük”, və s. suallar ətrfında müzakirələr edilir.
Biomüxtəliflik qlobal əhəmiyyətli bir mövzu olduğu üçün ―Sual-cavab‖ gecələrinin təşkili
prosesi zamanı ilk öncə sual-cavab gеcəsinin keçiriləcəyi yеr və vaхt göstərilən еlan
hazırlanır. Vеrilən suallara daha məzmunlu cavab vеrmək üçün sual-cavab gеcələrində
əyani, illüstrasiyalardan istifadə edə, həmçinin bəzi məsələlərin geniş daha aydın izahını
tapmaq üçün iştirakçıları“Azərbaycanda ev heyvanlarının biomüxtəlifliyi”,“Xəzər
dənizinin və sahilyanı ərazilərin ekologiyası”,tövsiyyə xarakterli ədəbiyyatlarla tanış
edirik. Bu məsələlərin gеniş izahı vеrilmiş ədəbiyyatı dinləyicilərə tövsiyə еtmək çох
faydalıdır. Cavabların gеcədə iştirak еdənləri nə dərəcədə qanе еtdiyini öyrənməklə, gələn
sual-cavab gеcəsini bu işdə hansı mövzuya həsr еtmək lazım gəldiyini öyrənməklə tədbiri
yekunlaşdırırıq.
Konkret mövzuya, tarixi günlərə həsr edilən divar qəzetlərinin təşkilinin də
kitabxanalarda uşaqların əyani məlumatlandırılmasında böyük əhəmiyyəti vardır.
Kitabxanada Biomüxtəliflik günü və onun qorunması haqqında hazırlanan divar
qəzetlərində keçən əsrdən nəşr olunmağa başlayan, mətbuatımızın əsasını qoyan ―Əkinçi‖
qəzetinin səhifələrindən də istifadə edə bilərik. Çünki təbiəti sevmək onun qorunması
keçən əsrdə də aktual mövzulardan biri olub. Təbliğat məqsədi ilə ilk nəşrlərimizdən olan
Əkinçi qəzetinin nömrələrində bu sahəyə geniş yer ayrılırdı. Şəkillərin və illiüstrasiyaların
maraqlı olmasının da divar qəzetinin tərtibində cəlbedici rolu var. Onlar təbliğatın təsirli
vasitəsi olub qəzeti bəzəyir və daha canlı edir. Öz inandırıcılığı və təsir gücü etibarı ilə
şəkillər bir çox hallarda qəzet materiallarının başqa növlərindən üstün olur.
Oxucularla kutləvi işin ən təsirli və geniş yayılmış formalarından biri olan
söhbətlərdə, kiçik qrup ilə və ayrı-ayrı şəxslərlə fərdi keçirilən söhbətin əsas xüsusiyyəti
mövzunun qarşılıqlı danışıq zamanı aydın, çatdırılmasıdır. Söhbətin müvəffəqiyyəti
mövzunun aktuallığından, kitabxana işçisinin oxucuları həmin mövzuya, kollektiv
müzakirəsinə oxucuları cəlb etmək bacarığından asılıdır. 22 may Beynəlxalq
Biomüxtəliflik günü münasibətilə ―Biomüxtəliflik və dünyanın mədəniyyət rəngləri‖
mövzusunda söhbətə hazırlıq onun məqsədinin müəyyən edilməsindən, materialın seçilib
öyrənilməsindən, əyani materialların toplanmasından ibarətdir. Bu mövzuda söhbətin
11
təşkili üçün ilk əvvəl oxucular Biomüxtəliflik anlayışı haqqında məlumatlandırılır.
Söhbəti qəzet və ya jurnal məqaləsinin oxunuşundan, hər hansı bir sualın qoyuluşundan
başlamaq olar. Mövzunun müzakirəsinə daha çox dinləyici cəlb etmək üçün oxuculara
veriləcək suallar hazırlaya bilərik.
Suallar:
Artıq, hamıya aydın oldu ki, təbiəti dağıtmaq olmaz. Sizin fikrinizcə nadir bitkiləri,
kökü kəsilməkdə olan hevvanları məhv etmək insanlara hansı ziyanı gətirir?
Nəyə görə hətta qoruqlarda, milli parklarda, zooloji parklarda belə nadir bitki və
heyvan növlərini qorumaq mümkün deyil?
Sizin fikrinizcə, bitki və heyvanların sayının gündən-günə azalmasının qarşısını
almaq üçün müxtəlif ölkələr hansı təşəbbüsü həyata keçirməlidirlər?
Bioloji müxtəliflik dedikdə nə başa düşürsünüz ?
Növlərin müxtəlifliyi nə deməkdir?
Qırmızı kitaba düşmüş bitki və heyvan növlərinin qorunmasına insanlar necə kömək
edə bilər?
Bioloji müxtəlifliyi qorumaq insanlara niyə lazımdır?
Növlərin məhv olmasına səbəb nədir?
Bioloji müxtəlifliyin qorunması üçün nə etmək lazımdır?
Söhbəti istiqamətləndirərkən kitabxanaçı mövzunun mahiyyətini əhatə etməli, 22
may Biomüxtəliflik gününü yaranması haqqında danışmalı, aydın, yadda qalan misallar
gətirməli, inandırıcı sübutlar göstərməli, onu kollektivin işi və həyatının konkret
məsələləri ilə sıx bağlamalıdır. Biomüxtəliflik geniş və qlobal mövzu olduğundan müxtəlif
su ekosistemləri, meşə örtuyu, dərman bitkiləri və onların faydaları haqqında,
biomüxtəlifliyin azalmasının qarşısının almaq üçün görülən tədbirlərin, dövlət qoruqları və
s. haqqında, sərgilərin təşkilinin öz rolu vardır. Ümumi sərgi üçün məşhur bioloq Vilsonun
biomüxtəliflik haqqında söylədiyi fikri başlıq kimi istifadə edə bilərik. Mövzu ilə bağlı
seçilmiş ədəbiyyatlardan,
müxtəlif sitatlardan istifadə sərgini daha maraqlı edir.
Başlıq:
Məşhur
bioloq
E.Vilson
biomüxtəlifliyi "
həyatın məğzi"
adlandırmışdır.
Biomüxtəliflik
Yer
üzərində mövcud
olan
genlərdən ekosistemlərə qədər
bütün canlıların əmələ gətirdiyi
müxtəlifliyin məcmusu deməkdir
.