Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏt pedaqoji universiteti
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Təcrübə 1. Etil spirtinin natriumla qarşılıqlı təsiri.
- Təcrübə 2. Etil spirtindən ayrılan hidrogenin miqdarca təyin edilməsi.
- Şəkil 48.
- Təcrübə 3. Mis (II) qliseratın alınması
- Təcrübə 4. Qliserinin yanması
159 karbohidrogenlərə məxsus xarakterik xassə vardırmı? Sualı benzolun quruluşunun izahı ilə cavablandırın. c) Benzolun xlorla birləşmə reaksiyası (təcrübə sorucu şkafda aparılmalıdır). Böyük konusşəkilli kolbanı havanı sıxışdırıb çıxartmaqla xlorla doldurun. Kolbaya təxminən 2 ml benzol tökün və ağzını rezin tıxacla bağlayın. Adi işıqda reaksiya getmədiyini müşahidə etdikdən sonra kolbanı güclü işıqlanan elektrik lampasının qarşısına qoyun. Nə müşahidə edilir? Hansı maddə alınır? Kolbanı bir neçə dəfə silkələyin və yarım saatdan sonra onun daxili divarlarını örtən maddəni nəzərdən keçirin. Kolbanın ağzını açın, maddənin iyini müəyyən edin və onu başı aşağı içərisində su olan kristallizatora daxil edin. Nə müşahidə edilir? Hadisəni izah edin və reaksiya tənliyini yazın. 3.11. Oksigenli üzvi birləşmələrin öyrədilməsi zamanı kimya eksperimenti. 1-ci iş. Spirt, aldehid və karbon turşuları. Ləvazimat və reaktivlər: sınaq şüşələri, metal ştativ, spirt lampası, kibrit, ucu əridilərək dartılıb nazikləşdirilmiş şüşə boru, tıxac, şüşə lövhə, büret, kolbalar, iki deşiyi olan tıxac, , düzbucaq şəkilli şüşə boru, ölçü silindri, şüşə çubuq, çini kasa, su hamamı, etil spirti, natrium metalı, qliserin, mis(II) sulfatın duru məhlulu, natrium- hidroksid və qatı sulfat turşuları məhlulları, mis(II) sulfat kristalhidratı, çay qumu, mis(II) oksid tozu, 2%-li ammonium-hidroksid, gümüş-nitrat və formalin məhlulu. Təcrübə 1. Etil spirtinin natriumla qarşılıqlı təsiri. Sınaq şüşəsinə 2-3 ml susuz spirt töküb, içərisinə 1-2 kiçik parça təmizlənmiş natrium saldıqdan sonra, ağzını ucu dartılıb nazikləşdirilmiş şüşə borusu olan tıxacla bağlayın. Sınaq şüşəsindən havanın çıxmasını gözlədikdən sonra ayrılan hidrogeni yandırın. Natriumun hamısı reaksiyaya daxil olmayıbsa, bir qədər də spirt əlavə edin. Reaksiya başa çatdıqdan sonra sınaq şüşəsində qalan natrium-etilatdan bir qədər şüşə 160 lövhə üzərinə qoyub, ehtiyatla buxarlandırın. Soyuduqdan sonra quru natrium-etilata 1-2 damcı fenolftalein məhlulu əlavə edin. Nə müşahidə olunur? Sonra fenolftaleinli natrium etilatın üzərinə az miqdarda su əlavə edin. Nə müşahidə olunur? Baş verən hadisələri izah edin və reaksiyaların tənliklərini yazın. Təcrübə 2. Etil spirtindən ayrılan hidrogenin miqdarca təyin edilməsi. Təcrübəni aparmaq üçün 48-cı şəkildəki cihazı yığmalı. Birinci kolbaya büret vasitəsilə 3 ml təmiz etil spirti töküb ağzını içərisindən hündür soyuducu rolunu ifadə edən şüşə boru keçirilmiş tıxacla bağlayın. Spirt buxarlarının yaxşı mayeləşməsi üçün borunun şaquli hissəsini yaş kağıza bükməli. Su ilə dolu ikinci kolbanın ağzına iki deşiyi olan tıxac taxmalı. Tıxacın bir deşiyiniə düzbucaq şəkilli şüşə boru keçirib, birinci kolbadan çıxan soyuducu boru ilə birləşdirin. Tıxacın ikinci deşiyinə isə bir ucu 3-cü kolbaya salınmış qazaparan boru keçirin. Cihaz hazır olduqdan sonra birinci kolbanı ştativin pəncəsindən açıb əyərək, içərisinə 2-3 q səthi təmizlənmiş və xırdalanmış natrium parçlarını salın. Kolbanın ağzını örtərək, şaqulu vəziyyətdə yerinə bərkidin. Reaksiyanın gedişini müşahidə edin və birinci kolbanı zəif qızdırın. Üçüncü kolbaya suyun gəlməsi dayandıqda, reaksiyanı başa çatmış hesab etmək olar. Birinci kolbanın soyumasını gözləyin. Ayrılan qazın sıxılması nəticəsində 3-cü kolbada yığılmış suyun bir hissəsi 2-ci kolbaya qayıdır. Bundan sonra 3-cü kolbadakı suyun həcmini menzurka ilə ölçün. Həmin su etil spirtindən ayrılan hidrogenin həcminə uyğundur. Prosesin gedişini izah edin, hesablama nəticəsində etil spirtindən ayrılan hidrogenin həcminə görə onun molekul formulu barədə nəticə çıxarın. Şəkil 48. Sirkə aldehidinin alınması. 161 Şəkil 48. Etil spirtindən ayrılan hidrogenin miqdarca təyini. Təcrübə 3. Qliserinin natriumla reaksiyası. Sınaq şüşəsinə 2-3 ml qliserin töküb, içərisinə kiçik natrium parçası salın və ağzını sivri ucu olan şüşə borulu tıxacla bağlayın və şaquli vəziyyətdə ştaivin pəncəsinə bərkidin. Reaksiyanın başlaması üçün əvvəlcə sınaq şüşəsini zəif qızdırın və çıxan hidrogeni yandırın. Şiddətli reaksiya nəticəsində qliserinin qaralmasını, bəzən də yanmasını müşahidə edin. Təcrübə 3. Mis (II) qliseratın alınması. Sınaq şüşəsinə 2-3 damcı durulaşdırılmış mis(II) sulfat məhlulu, bir o qədər də natrium-hidroksid məhlulu töküb, alınan çöküntünün rənginə diqqət etdikdən sonra, sonuncu həll olanadək damcı-damcı qliserin əlavə edin. Nə müşahidə edilir? Bu reaksiya nə üşün xarakterikdir? Cavabınızı əsaslandırın. Təcrübənin dəqiq nəticə verməsi üçün qələvini artıq miqdarda götürmək məqsədəuyğundur. Təcrübə 4. Qliserinin yanması. Əvvəlcədən susuz mis (II) sulfat kristalları ilə qurudulmuş bir qədər qliserini çini kasaya tökərək, ştativin halqası üzərində yerləşdirdikdən sonra çöplə yandırın. Qliserinin yanması alovunun rənginə diqqət edin və nəticə çıxarın. Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|