65
III FƏSİL.
TƏBİİ PROSESLƏRİN POZULMASININ CANLI
ALƏMİN SAĞLAMLIĞINA MƏNFİ TƏSİRİ
1.
Ətraf mühitin mühafizəsi;
2.
Ətraf mühitin planlaşdırılması və idarə olunması;
3.
Ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsində indi-
katorlar, nöqsanlar və risklər;
4.
Təbii proseslərin pozulmasının canlı aləmin
sağlamlığına mənfi təsiri;
5.
Ətraf mühitin mühafizəsinin iqtisadi qiymətlən-
dirilməsi.
1. Ətraf mühitin mühafizəsi
Ekoloji problemlərin qlobal xarakter daşıması
bu problemin həlli üçün ətraf mühitin qorunması is-
tiqamətində tədbirlər sisteminin (iqtisadi, texniki, el-
mi, hüquqi, tərbiyəvi) həyata keçirilməsində geniş
beynəlxalq əməkdaşlığı tələb edir.
Ətraf mühitin mü-
hafizəsi üzrə əməkdaşlıq hələ 100 il əvvəl yaranmışdır.
BMT bu məsələyə daim diqqət yetirir.1962-ci ildə
BMT-nin XVII Baş Məclisində “ekoloji inkişaf və tə-
biətin mühafizəsi” adlı xüsusi qətnamə qəbul olundu.
Bu qətnamədə qeyd edilir ki təbiətin mühafizəsi BMT–
yə üzv olan bütün dövlətlərin bilavasitə vəzifəsidir və
təbii ehtiyatların qorunub saxlanılması üzrə tədbirlər iq-
tisadi inkişafla birgə eyni zamanda aparılmalıdır. Suyun
kompleks
istifadəsi və mühafizəsi, torpağın qorunub
saxlanması, bərpası və münbitliyinin artırılması, meşə-
66
lərin və heyvanat aləminin mühafizəsi BMT-in ərzaq və
kənd təsərrüfatı məsələləri üzrə təşkilatının diqqət mər-
kəzindədir.
Ümumdünya səhiyyə təşkilatı sağlamlığın
ətraf
mühitin vəziyyətindən asılılığı ideyasını öyrənir. Məlum
olduğu kimi “ətraf təbii mühit” təbii və antropogen
amillərin məcmusunu təşkil edir. Təbii amillər ərazinin
iqlim, geoloji və bioloji xüsusiyyətlərini
insana təsirini
səciyyələndirir. V.P.Protosova görə (2000)məişət-mən-
zil şəraiti, geyim, qidalanma, su ilə təmin olunma xid-
mət sferi strukturunun inkişaf dərəcəsi, istirahətlə təmin
olunma və ondan istifadə etmək
vasitəsilə insana təsir
göstərir. İnsan həyata qədəm qoyduğu vaxtdan daima
həyat uğrunda təbiətin əlverişsiz şəraiti ilə təbii fəlakət
amillərinə qarşı mübarizə aparmaqla qarşılaşmışlar. Ət-
raf
mühit fiziki, kimyəvi, iqlim, bioloji və digər para-
metrləri ilə bioloji növlərin təkamülü baxımından nisbə-
tən mühafizəkardır.
Ətraf mühitin ekoloji tarazlığın mühafizəsi sahə-
sində ekoloji təhlükəsizliyin
təmin edilməsindən, təbii
ekoloji sistemlərə təsərrüfat və başqa fəaliyyətin zərərli
təsirinin qarşısının alınmasından,
bioloji müxtəlifliyin
qorunub saxlanılmasından, ətraf mühit və təbiətdən isti-
fadənin səmərəli təşkilindən ibarətdir.
Ətraf mühitin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması, təbii
ehtiyatların səmərəli istifadəsi və bərpası, ətraf mühitin
mühafizəsi sahəsində qanunçuluğun və hüquq qaydaları-
nın möhkəmləndirilməsi məqsədilə
cəmiyyətlə təbiətin
qarşılıqlı əlaqəsinin tənzimlənməsi “Ətraf Mühitin Müha-
fizəsi” haqqında qanunla həyata keçirilir (4 avqust 1999).
