Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki biznes universiteti İslam İbrahimov

ətraf mühitin keyfiy-
yət normativi olan çirkləndiricilərin yol verilə bilən 
qatılıq limitidir (YVQL)
. Hava və su mühitinin keyfiy-
yətinə nəzarət üçün bu əsas göstəricidir. 
YVQL – zərərli maddələrin ətraf mühitdə canlı or-
qanizmlərə, o cümlədən insanlara mənfi təsir göstərmə-
yən maksimum qatılığıdır. 
Havada zərərli qarışıqların kəmiyyəti işçi zonası 
ilə yaşayış məntəqələri üçün ayrı-ayrılıqda normalaşdı-
rılır. YVQL-nin kəmiyyəti işçi zonalarına nisbətən yaşa-
yış məntəqələri üçün əhəmiyyətli dərəcədə aşağıdır, 

---

85
çünki çirkləndirici maddənin təsiri işçi zonasında iş gü-
nünün uzunluğu ilə məhdudlaşır. Məsələn, yaşayış mən-
təqələri üçün havada kükürd-iki oksidin YVQL-i 0,5 
mq/m
3
, işçi zonasında isə 10 mq/m
3
, azot iki-oksidin 
YVQL-i isə uyğun olaraq 0,085 mq/m
3
qəbul edilir. 
Havaya atılan hər bir çirkləndirici maddə üçün 
YVQL-nin iki kəmiyyəti müəyyən edilmişdir. – YVQL 
b.m. və YVQL o.g. 
YVQL b.m. – yaşayış məntəqələrinin havasında 
yol verilə bilən qatılıq limitinin birdəfəlik maksimum 
qatılığı, 1m
3
havada maddənin mq-ı ilə (mq/m
3
) ifadə 
olunur. 
YVQL o.g. – yaşayış məntəqələrinin havasında 
çirkləndirici maddələrin yol verilə bilən orta günlük qa-
tılığı, mq/m
3 
ilə ifadə olunur. 
Su hövzələri
insanlar tərəfindən müxtəlif tələbat-
ları (içməli su, balıq yetişdirmək, kənd təsərrüfatı, səna-
ye üçün və s.) ödəmək üçün istifadə edilir. Sudan istifa-
dənin hər bir kateqoriyasına müxtəlif tələbatlar irəli sü-
rülür. Belə ki, içməli su təsərrüfatı üçün iy, dad, rəng, 
bulanıqlıq və s. əsas əhəmiyyət kəsb etdiyindən onun 
üçün neft üzrə YVQLs-i 0,3 mq/l təşkil edir. Lakin