86
Cədvəl 1.
Yaşayış məntəqələrinin havasında bəzi
maddələrin YVQL-i (mq/m
3
)
Çirklənmənin miqdarı onun mənbəyindən olan
məsafədən, küləyin istiqamətindən, hava şəraitindən
asılı olaraq dəyişir
.
Azot oksidlərinin
atmosferə atılmasının
təqribən
95%-i (illik) qazıntı yanacaqlarının yandırılması nəticə-
sində yaranır. Ümumi tullantıların 40%-ə qədəri motor-
lu nəqliyyatın, 30%-i istilik və elektrik stansiyalarının,
20%-i müxtəlif sənaye proseslərində yandırılan yana-
caqların hesabına yaranır.
Azot oksidləri atmosferdə fotokimyəvi reaksiyalar-
da iştirak edərək fotokimyəvi turşular yaradırlar.
Onlar
isə orqanizmlərdə fizioloji prosesləri pozur və müəyyən
patologiyalara (allergiya, xərçəng xəstəliyi) gətirib çı-
xarırlar.
Azot iki-oksidi daha təhlükəlidir. O, insanlarda iy
duyma və gecələr görmə (gözün qaranlığa uyğunlaşma)
qabiliyyətini azaldır.
Suyun xlorlaşdırılması
və ftorlaşdırılması,
plast-
massların yandırılması, elektrokimyəvi metallurgiya mü-
əssisələri, üçüncü üzvi maddələrin (həlledicilər, təmizlə-
s/n
Çirkləndirici maddələr
YVQL o.g.
YVQL b.m.
1.
Azot iki-oksid
0,085
0,085
2.
Kükürd iki-oksid
0,05
0,05
3.
Bərk maddələr (toz)
0,15
0,5
4.
Karbon
oksidi
3,0
5,0
5.
Ammonyak
0,04
0,2
6.
Xlor-hidrogen
0,2
0,2
7.
Sink
0,05
87
yici vasitələr, xlor – ftorkarbonları) geniş istehsalı bu
cür çirkləndiricilərin havada qatılığının artmasına səbəb
olur. Qazşəkilli xlor nəfəs orqanlarını qıcıqlandırır, ağ
ciyərin şişməsinə səbəb olur və onları dağıdır. Su və qi-
da məhsulları vasitəsilə heyvan və insan orqanizmlərinə
daxil olan ftorlu birləşmələr – böyrəklərin və bağır-
saqların funksiyalarının pozulması, dişlərdə və digər sü-
müklərdə dəyişmələr kimi xəstəliklər yaradır.
Planetin üzərində atmosferə
il ərzində insan fəa-
liyyəti nəticəsində 200 mln.ton (20-dən artıq kimyəvi
element) qatışıqlar daxil olur.
Dostları ilə paylaş: 
