Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki biznes universiteti
Yüklə 2,83 Kb. Pdf görüntüsü
|
53 söhbət rəqiblərin bazar fəaliyyətlərinin məqsədlərindən, yüksək mənfəət götürülməsindən, bazar fəaliyyəti göstəri- cilərinin yaxşılaşdırılmasından, liderliyin təmin edilməsin- dən və ya satışdan sonra servis sahəsində liderlikdən ge- dir. Bu üstün rəqiblərin sonradan siyahısının dəqiqləşdiril- məsi onlar tərəfindən istifadə edilir, bazar strategiyasının oxşarlığı meyyarı üzrə davam etdirilir - deyək ki, keyfiy- yət və qiymət üzrə. Adətən sahədə bir strateji qrupa mən- sub olan, daha doğrusu, eyni və ya oxşar strategiyaları tət- biq edən rəqibləri seçmək olar. Aydındır ki, keyfiyyət üzrə oxşar məhsullar buraxan, yaxın qiymətlərlə realizə edən kompaniyalar güclü rəqabət aparırlar. Sözsüz ki, bü günkü bazarda rəqibə istiqamətlənmək – şirkətlərin fəaliyyətlərinin əhəmiyyətli cəhətidir, lakin onlar bu istiqamətdə hərəkət edərək həddini aşmama- lıdırlar. Böyük ehtimal ki, şirkətlər təlabatları artmaqda olan istehlakçılar və digər yeni rəqiblər tərəfindən sarsıdıla bi- lərlər, nəinki, sahədə olan rəqiblər tərəfindən. Təcrübə göstərir ki, eyni diqqətlə istehlakçıların və rəqiblərin hərə- kətlərinə nəzarət edən şirkətlər daha düzgün bazar istiqa- məti seçmiş olurlar. 2.2. Əmtəənin rəqabət qabiliyyətliyinin elmi şərhi İstənilən kommersiya fəaliyyətinin məqsədi mən- fəət götürməkdir. Müəssisənin fəaliyyət dövrü ərzində 54 mənfəətin əldə edilməsinə isə müxtəlif yollarla nail olu- nur. Hazırki dövrdə marketinq müəssisənin bazarda mü- vəffəqiyyətlə fəaliyyət göstərməsi imkanını əldən vermək üçün və hər bir hadisəyə reaksiya verməyə şərait yaradan açar rolunu oynayır. Ümumiyyətlə, marketinqin bütün məqsəd və vəzifələrinin sadalamasının bizcə mənası yox- dur. Lakin bu işdə aşağıdakıları göstərmək məqsədə uyğun olardı: marketinqin əsas vəzifələrindən biri əmtəənin rəqa- bətə dözümlülüyünə dəstək verilməsi və müdafıəsidir; istehlakçıların öyrənilməsi və ya yeni tələbin yaradılması- dır; əmtəənin tələb olunan xassələrinin formalaşdırıl- masıdır; əmtəənin bazar mövqeyinin və həyat dövrünün nəzarət altında saxlanılmasıdır. Elə buna görə də əmtəənin və firmanın rəqabətə dözümlülüyü haqqında məsələyə birbaşa marketinqə də aid olan məsələ kimi baxılmasını istərdik. Başlanğıc üçün rəqabətə dözümlülüyün və ya rə- qabətqabiliyyətliyinin nə demək olduğunu aydınlaşdırmaq lazımdır. Rəqabətqabiliyyətliliyi - mövcud bazara təqdim edilən, uyğun ən yaxşı analoji obyektlərlə müqaisədə konkret təlabatın ödənilməsi dərəcəsini xarakterizə edən obyektin (əmtəənin) xassəsidir. Başqa sözlə desək, rəqa- bətqabiliyyətliliyi və ya rəqabətə dözümlülük – müəyyən bir dəqiq bazar şəraitində analoji obyektlərlə (əmtəələrlə) müqaisədə rəqabətə tab gətirmək bacarığıdır. Əmtəələrlə əlaqədar rəqabətqabiliyyətliliyi və ya rəqabətə dözümlülük anlayışı heç kimdə şübhə yaratmır. Belə ki, tərifinin birinci hissəsində təlabatı ödəyə bilən obyektdən (əşyadan- əmtəədən) danışılır. Təlabat isə yal- 55 nız əmtəə, iş və ya xidmətlə ödənilir. Əmtəənin rəqa- bətqabiliyyətliliyinin və rəqabətə dözümlülüyünün real qiymətləndirildiyini sübuta yetirmək üçün bu və ya digər əmtəənin rəqabətə dözümlülüyünü qiymətləndirməyə im- kan verən bir neçə göstəriciləri və parametri sadalamaq olar. Məhz həmin və bu kimi göstəricilərin və para- metrlərin köməyi sayəsində, bir o qədər dəqiq olmasada bu və ya digər əmtəənin rəqabətqabiliyyətliliyini qiymət- ləndirmək olar. Başlanğıc üçün hansı göstəricilərdən istifadə edildiyi barədə bir neçə söz söyləyək. Məhsulların rəqabətqa- biliyyətliyini müəyyənləşdirən parametrlərin üç əsas qrup- ları mövcuddur: əmtəənin istehlak xassələrini əks etdirən texniki parametrlər; əmtəənin mütləq normalara və stan- dartlara uyğunluğunu xarakterizə edən normativ gös- təricilər və nəhayət, mövcud əmtəənin istismarı və ya istehlakı ilə bağlı olan və bir çox hallarda istehlak qiyməti adlandırılan xərclərin miqdarını özündə əks etdirən iqti- sadi parametrlər. Məlumdur ki, əmtəənin və ya digər obyektin rəqa- bətqabiliyyətliliyi nisbi anlayışıdır, daha doğrusu onun haqqında, yalnız, başqa əmtəə və ya obyektlə müqaisədə danışmaq olar. Odur ki, əmtəənin rəqabətqabiliyyətliliyi göstəricilərini hesablayan zaman adətən müqaisə obyekti kimi ya uyğun analoji əmtəəni (birbaşa metod) və ya təla- batı olan əmtəənin nümunəsini (dolayı metod) götürürlər. Sonra bu göstəricilər vahid inteqrallaşdırılmış göstəricidə toplanırlar - cəmləşirlər. Həmin vahid inteqral göstərici mənaca özündə əmtəələrin əldə edilməsi və istifadəsi ilə 56 əlaqədar məsrəflər vahidinə düşən istehlakçı səmərəliliyi- nin fərqlərini özündə əks etdirir. Başqa sözlə, əmtəənin başqa əmtəəyə nisbətən rəqabətə dözümlülüyünü rəqəmlə- rin köməyi ilə xarakterizə edə bilərik. Məhsul və xidmətlərin rəqabətqabiliyyətliklərini və rəqabətə dözümlülüyünü öyrəndikdə müəyyən göstəricilər və atributlar təyin edilməlidir ki, onların əsasında müqa- yisə aparmaq mümkün olsun. Atributlar anlayışı özünə yalnız əmtəənin xassələrini və onun göstəricilərini daxil etmir. Məsələn, pivənin markası onların dad xarakteristi- kaları ilə yanaşı, həmçinin, istifadə yerlərin (restoran, ka- fe, piknik) və istehlakçılarını (kişi, qadın, idmançı və s.) açıqlayır. Atributların tam siyahısının tərtib edilməsi olduqca çətin və mürəkkəb olsada bu məsələnin həllində Kelli ramkası - cədvəl kimi tanınan sistemdən istifadə etmək mümkündür. Bu sistem nəzərdə tutur ki, öncə raspon- dentlərə təqdim edilən markaların marka adlarını özündə əks etdirən bir dəst xüsusi kart verilsin. Həmin xüsusi kart dəstinin içindən raspondent üçün məlum olmayan markaların kartları çıxarılır. Qalan kartlardan şərti olaraq üç kart seçilir. Raspondentdən ona daha tanış olan iki kartı seçməyi və onların biri birinə nə ilə (yəni hansı əlamətlərinə görə) oxşar olduqlarına və üçüncü markadan nə ilə seçildiklərinin şərh edilməsi xahiş olunur. Sonra aşkar edilmiş atributların əsasında qalan markalar ardıcıl düzülür. Lazımsız artıq atributlar kənar edildikdən sonra, növbəti vəzifə, onların tərkibindən istehlakçı nöqteyi Yüklə 2,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|