Azərbaycan respublikasi təhsil nazirliyi sumqayit döVLƏt universiteti
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mifoloji m ətnlər
- Yunan, Alman-Skandinav v ə Slavyan xalqlarının mifologiyası
Mifologiya 32
19.
“Avesta”nın əsas məzmunu onun hansı hissəsində öz ifadəsini tapmışdır? 20.
Türk-
Turan hökmdarı Alp ər Tunqanın Əfrasiyab adlandırılması fars mifologiyasında nə ilə bağlıdır? 21.
nin türkl ərə qarşı birtərəfli mövqeyini izah edin. 22.
ər Tunqa haqqında “Divani-lüğət-it türk” əsərində verilən ağılar haqqında məlumat verin. 23.
24.
“Avesta”da t əqvim mifləri haqqında hansı biliklər mövcuddur? Novruz bayramı ilə bağlı fikirlərinizi izah edin. 25.
ədəbiyyatında mifik qəhrəman haqqında nə bilirsiniz? Bu bar ədə məlumat verin.
1.
Əskər R. İqlimdən iqlimə, təqvimdən təqvimə. Bakı, İşıq, 1987. 2.
X əlilov P. Türk xalqlarının və Şərqi Slavyanların ədəbiyyatı. I kitab. Bakı, Maarif, 1994. 3.
Süleymanov O. Az-Ya (t ərcümə edəni N.Səfərov). Bakı, Az ərnəşr, 1993. 4.
Şükürov A. Mifologiya. III kitab. (İran xalqlarının mifologiyası). Bakı, Elm, 1995. 5.
Şükürov A. Mifologiya. IV kitab. (Qədim Hind mifologiyası). Bakı, Elm, 1996. 6.
Bakı, Elm, 1996.
ətnlər
1. Dünya xalqlarının əfsanələri. Bakı, Gənclik, 1990. 2.
ə ya Bharata övladlarının böyük vuruşları haqqında dastan. Bakı, Gənclik, 1988. 3.
ədim Şərq ədəbiyyatı. Bakı, “Azərbaycan Ensiklopediyası” NPB, 1999.
Avtandil Ağbaba 33
Yunan, Alman-Skandinav v ə Slavyan xalqlarının mifologiyası
1. Yunan mifologiyasının mənbələri. 2.
teonu. 3.
Yunan mifologiyasında qəhrəmanlar. 4.
Alman- Skandinav mifologiyasının qaynaqları və tədqi- qat çıları.
5.
Allahlar panteonu. Mifik q əhrəmanlar. 6.
Alman-Skandinav q əhrəmanlıq eposunda hun hökmdarı Atilla obrazı. 7.
Slavyan xalqlarının mifologiyasının əsas mənbələri. 8.
Slavyanların Allahlar panteonu. 9.
Slavyan xalqlarının mifologiyasında kultlar.
Dünya xalqlarının ən qədim mifologiyasından biri yunanların mifologiyasıdır. Hesiodun “Teoqoniya”, Homerin “İliada” və “Odis- sey”, antik m ətnlər və s. yunan mifologiyasının ilkin mənbələridir. Yunanların mifoloji sistemində yaradılış və törəniş haqqında müxt əlif miflər mövcuddur. Bu miflərin əsas məzmununu kainatın və tanrının xaosdan yaranması təşkil edir. Olimp dağı dünyanın mərkəzi kimi t
əsəvvür olunur. Yunanların Allahlar panteonu çox zəngindir. Torpaq tanrısı Heya Xaosdan yaranandan sonra o da öz növb əsində Göyü - Uranı do ğur. Uran - Göy dünyanın hakimi sayılır. Torpaqla evlənəndən son ra onların altı oğlu və altı qızı, həmçinin üç nəhəng təpəgöz, əlli- başlı və yüzəlli üç nəhəng uşaqları da olur. Uran həmin nəhəngləri Torpaq ilah əsinin dərinliklərinə salır, bununla da onların arasında ədavət başlayır. Yunan mifologiyasında Zevs Kronun oğlu (Uranın nəhəng uşaqlarından biri-titan), allahların və insanların atası, Olimp allahlar ail əsinin başçısı kimi böyük qüdrət və nüfuz sahibidir. Tanrıları və adamları idarə etdiyinə, dünyanı nəzarətdə saxladığına görə Zevs İldırımsaçan Zevs, Qartal Zevs və s. adlarla tanınır. Onun məskəni göydür. Zevs
in oğulları – Herakl, Persey, Sarpedan, Minos, Eok və di- g ərləri məşhur qəhrəmanlar, hökmdar-müdriklər kimi bütün Yuna- Mifologiya 34
nıstanda məşhur olmuşlar. Yunan miflərində cəmiyyətin və insanın formalaşmasında Zevsin mühüm xidmətləri sadalanır. Buna görə də Zevs xüsusi hörm ət və izzət sahibi kimi tanınır. Miladdan öncə 776- cı ildə Zevsin şərəfinə Olimpiya oyunlarının ardıcıl şəkildə keçiril- m əsi Zevsə olan hörmətin nişanəsidir. Yunan xalqının mifoloji sistemində Zevsdən sonra ən məşhur ye ri onun arvadı, bir sıra miflərdə bacısı Hera tutur. Arqos və Samos nikah ilah əsi hesab olunur. Samos eyni zamanda bir adanın adıdır. Arqos v ə Samos nikah allahı kimi tac və örtük embleminə malik idil ər.
Allahlar panteonunda Zevsd ən və Heradan sonra üçüncü yer Poseydona m əxsusdur. At və üçbaşlı əsa onun emblemi sayılır. Su (d əniz) stixiyası Poseydonun adı ilə bağlıdır. Bəzi mifoloji mətnlərdə o, bulaqların, zəlzələlərin hamisi hesab olunur. Olimp allahları içərisində Qades (Pluton) başlıca simalardan biridir. Onun bir başqa adı Aiddir. Aid dəhşətli, qorxunc deməkdir. O, hamıya qorxunc təsir bağışlasa da Herakl ona qalib gəlir. D ənli bitkilər ilahəsi Demetra ən qədim qadın allahları sırasına daxildir. Demetraya çoxlu m əbədlər tikilmişdir. Qızının ölümündən sonra onun ç əkdiyi iztirablar bir sıra miflərdə əks olunmuşdur. Zevsin qızı Afina sənətkarlıq allahı, Afina şəhərinin hamisidir. Bayquş, döyüş papağı və nizə onun emblemidir. O, öz müdrikliyi ilə seçilir. Yunanıstanda Afinanın şərəfinə bir sıra bayramlar keçirilirdi. Poseydon-d əniz, Afrodita-gözəllik, Dionis-şərabçılıq, Hefest- d əmirçilik, Erida-ədavət, Tanata-ölüm allahıdır. Yunan Allahlar pan- teonunda Eros, Apollon, Afina, Pallada, Artemida v ə başqa allahların da xüsusi yeri var. Yunanların mifoloji düşüncəsində Prometeylə bağlı miflər ge- niş yayılmışdır. İnsanların oddan məhrum olması nəticəsində Prome- teyl
ə Zevs arasında rəqabət haqqında miflərdə Prometey mədəni qəh- r əman kimi yunanların mifoloji sistemində mühüm yer tutur. O, kos- mik q əzadan ilk insan cütünün-Devkalion və Pirranın xilasksrı kimi d ə tanınır. Bir sira mifl ərdə Axilles, Odissey, Persey, Tesey, Herakl və başqa qəhrəmanların anadan olması, göstərdikləri şücaətlər haqqında maraqlı əhvalatlar mövcuddur. Xüsusilə Heraklın göstərdiyi on iki q əhrəmanlığa aid mifik sujetlər geniş yayılmışdır. Troya uğrunda döyüşlər, Axillin ölümü, Odisseyin qəhrəmanlığı, Narsisin xudbinliyi Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|