Аzərbаycаn rеspubliкаsinin məRKƏZİ banki
Yüklə 2,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Haşiyə 1. Pul siyasətinin və nəzarət mexanizmlərinin ölkələr arasında kapitalın hərəkətinə təsirləri
Bank sektorunun fəaliyyət göstərdiyi mühit 6 Son qlobal maliyyə böhranı ölkələr arasında böyük həcmdə kapital hərəkətinin iqtisadiyyatlara əhəmiyyətli təsirə malik olduğunu bir daha sübut etdi. Belə ki, əsasən ilkin mərhələdə qabaqcıl ölkələrin iqtisadiyyatlarında yaranmış böhran vəziyyəti kapitalın inkişaf etməkdə olan ölkələrə (İEOÖ) axması ilə nəticələndi. Qlobal maliyyə sisteminin tərkib hissəsi olan bu proseslər maliyyə sisteminin dayanıqlığının təmin olunmasını ön plana çəkdi. BVF-nin hesablamalarına görə, İEOÖ 1 -ə yatırılmış portfel investisiyalarının dəyəri 2 trln. dollar həcmindədir ki, bunun yalnız 84%-ə yaxını inkişaf etmiş 10 ölkə tərəfindən yatırılmışdır. Həmçinin İEOÖ-in banklarına olan tələblərin həcmi 4 trln. dollar təşkil edir ki, bunun da 3.4 trln. dollar həcmində məbləği (ümumidə 71.5%) AB ölkələrinin payına düşür. BVF-nin qiymətləndirmələrinə görə, pul siyasəti işləmədiyi hallarda prudensial siyasət vasitəsilə kapitalın hərəkətinə təsir etmək mümkündür. Belə ki, həyata keçirilən yumşaq pul siyasəti kapitalın hərəkətində risklərin artması ilə nəticələnir ki, bu risklər də prudensial siyasət alətləri vasitəsilə aradan qaldırıla bilər. Kapitalın Hərəkətinin İdarə olunması (KHİ) mexanizminin kapitalın hərəkətinə təsiri. Kapitalın Hərəkətinin İdarə olunması mexanizmi administrativ, vergi və prudensial siyasətlə müqayisədə daha effektiv hesab olunur. Belə olan vəziyyətdə, İEÖ-də həyata keçirilən pul siyasəti və kapitalın hərəkətinə nəzarət mexanizmi İEOÖ-ə yönəlmiş maliyyə axınlarının həcminə əhəmiyyətli təsir edir. İEÖ-də həyata keçirilən pul siyasətinin kapitalın hərəkətinə təsiri. 2009-cu ildən başlayaraq bir çox mərkəzi banklarda pul siyasətinin yumşaldılması İEOÖ-ə kapital hərəkətinə təsir etmişdir. Əsasən ölkə daxilindəki məcmu tələbə istiqamətlənmiş pul siyasəti birbaşa olmasa da dolayı yolla kapitalın hərəkətinə təsir göstərir. Belə ki, həyata keçirilən siyasət qiymətli kağızlar üzrə olan faiz dərəcələrinə təsir etməklə yanaşı, iqtisadi artımı canlandırmaqla İEOÖ-ə kapital axınını sürətləndirmişdir. İEOÖ-də disbalans yaradan amilləri (inflyasiya, məzənnə möhkəmlənməsi və qəfil dayanış) aradan qaldırmaq məqsədilə tətbiq olunan bu mexanizm böyük həcmdə ölkəyə daxil olan maliyyə axınlarını tənzimləmək üçün istifadə oluna bilər. BVF-nin qiymətləndirmələrinə görə, bu mexanizmin tətbiqi daha çox eyni xarakterə malik ölkələr üçün daha effektiv olur.
1
Əsasən G-20-yə daxil olan 15 İEOÖ nəzərdə tutulur. Bank sektorunun fəaliyyət göstərdiyi mühit İnkişaf etmiş ölkələrdə zəif iqtisadi artım və qeyri-müəyyənlik maliyyə və ticarət kanalları vasitəsilə inkişaf etməkdə olan ölkələrə də təsir göstərir. Belə ki, Çində iqtisadi artımın zəifləməsinin əsas səbəbi məhz ixracın azalmasıdır. Yüksək gəlirli ölkələrdə xüsusilə, Avrozonada inflyasiya təzyiqləri artır. Belə ki, avqust ayında Avrozonada inflyasiya pik səviyyəyə çatmışdır. Buna səbəb zəifləyən iqtisadi aktivliyi canlandırmaq üçün həyata keçirilən tədbirlər (iqtisadiyyata likvidliyin verilməsi, mərkəzi bankların yumşaq pul siyasəti və s.) və eyni zamanda əmtəə bazarlarındakı qiymətlərin artmasıdır. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Şərqi Asiya və Sakit Okean ölkələri istisna olmaqla cari ilin 4-cü rübündə bir çox ölkələr üçün inflyasiya hədəflərindən imtina etmədən iqtisadi artımı qoruyub saxlamaq çətin olacaqdır. Belə ki, ərzaq və əmtəə qiymətlərinin yüksəlməsi, məcmu tələbin gözlənilən artımı gələn rübdə inflyasiyanın məqbul səviyyədə saxlanmasını çətinləşdirəcəkdir. Cari ilin yanvar-sentyabr aylarında qlobal əmtəə bazarlarında əmtəə qiymətləri indeksi 1.7%, ərzaq qiymətləri indeksi isə 12.6% artmışdır. Ərzaq qiymətləri əsasən taxıl və şəkər qiymətləri hesabına yüksəlmişdir. Qiymət artımının əsas səbəbləri iqlim şəraiti (quru hava) və ərzaq üzərində investor iştahasının yüksəlməsidir. Avropa Mərkəzi Bankı və Federal Ehtiyat Sisteminin likvidliyin genişlənməsi proqramları, Avropa Sabitlik Mexanizminin Almaniya konstitusiya məhkəməsi tərəfindən dəstəklənməsi və digər müsbət amillər cari ilin 3-cü rübündə qlobal maliyyə bazarlarında aktivliyi artırmışdır. İnvestorların riskdən qaç- ma göstəricisinin yaxşılaşması ilə yanaşı, inkişaf etməkdə olan ölkələrin kredit defolt svoplarının spredi 2
Avropa və Latın Amerika periferiyasında qeyd olunmuşdur. Maliyyə və iqtisadi vəziyyətin qeyri- sabitliyi bank aktivlərinin keyfiyyəti və kapital üzərindəki təzyiqləri artırmışdır. Maliyyələşmə kanallarına çıxışın çətinləşməsi, suveren stress və zəif iqtisadiyyat bankların gəlirliliyini də azaldır.
İEÖ-də büdcə konsolidasiyası, kövrək maliyyə sistemi və qeyri-müəyyənlik iqtisadi artımın növbəti ildə də zəif olması ehtimalını artırır. Beynəlxalq Valyuta Fondunun 2013-cü il üçün proqnozlarında qeyd olunur ki, İEÖ-
7
2
komissiya (mükafat) ödəyir. “Satıcı” isə qabaqcadan müəyyən olunmuş “Kredit hadisəsi” baş verdikdə “Alıcının” üçüncü tərəfə verdiyi krediti ödəmək öhdəsini öz üzərinə götürür. Mənbə: Beynəlxalq Valyuta Fondu Yüklə 2,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|