Azərbaycan respublikasinin təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti
Yüklə 476,43 Kb. Pdf görüntüsü
|
32 onların ifadəlilik dərəcəsi müəyyənləşdirilir. Deməli, estetik qiymətləndirmə məmulatların həqiqi dəyər mahiyyətini və onun formada ifadəsini müəyyənləşdirməyə imkan yaradır.
Estetik qiymətləndirmənin obyekti məmulatların estetik mahiyyətidir. Bu isə məmulatın hissiyyatla qəbul olunan dəyər səviyyəsinin onun texniki təkmilləşməsinə, məqsədəuyğunluğuna, faydalılığına, istifadəyə əlverişli olmasına uyğunluğunu göstərir. Estetik qiymətləndirmənin subyekti ekspert komissiyasıdır. Ekspert komissiyası texniki estetika üzrə səriştəli mütəxəssilərdən (onların bədii layihələndirmə, sənaye məhsullarının keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi sahəsində geniş iş təcrübəsi olmalıdır) təşkil olunur. Bir qayda olaraq ekspert komissiyası iki bölmədən ibarət olur: ekspert qrupu və informasiya – hesablama qrupu. Ekspert qrupunun vəzifəsi məmulatların keyfiyyətinin estetik göstəricilərini təyin etməkdir. Ekspertiza vaxtı yerinə yetirilən bütün qalan işlər (cədvəllərin tərtib olunması, nəticələrin tərtib olunması və işlənməsi, müxtəlif hesablamalar və s.) informasiya – hesablama qrupu tərəfindən yerinə yetirilir. Ekspert qrupu 10 - 12 nəfər yüksək ixtisaslı mütəxəssisdən – rəssam konstruktorlardan, bədii layihələndirmə sistemində fəaliyyət göstərən arxitektorlardan, sənaye sənətşünaslarından, texniki estetika kurslarını bitirmiş sosioloq və erqonomistlərdən təşkil olunur [6]. Hesablama qrupu rəhbərdən, iki - üç texniki işçidən, katibdən, ekspert qrupundan dəvət olunmuş bir - iki ekspertdən, məmulatı ekspert komissiyasına göndərən istehsalçı - təşkilatın nümayəndəsindən təşkil olunur. Ekspert komissiyasına sədr rəhbərlik edir; hesablama qrupunun rəhbəri eyni zamanda komissiya sədrinin müavinidir, hesablama qrupunun katibi isə həm də ekspert komissiyasının katibidir. Beləliklə, ekspert komissiyasının tərkibinə 16 – 19 nəfər daxil olur. Ekspert komissiyasının strukturu şəkildə təsvir edilmişdir (şəkil 3). İstehlak mallarını
estetik qiymətləndirilmə üçün etalonun seçilməsi qiymətləndirilmənin məqsədindən və qiymətləndirilmə obyektinin 33 xüsusiyyətlərindən asılıdır. Əgər bədii layihələndirmə, yaxud bədii – tərtibat işi qiymətləndirilirsə, etalon kimi bu layihənin proqnozlaşdırılan estetik səviyyəsinə cavab verən ideal obyektlər, perspektiv modellər və nümunələr götürülə bilər.
Şəkil 3. Sənaye məmulatının estetik keyfiyyət göstəricilərinin qiymətləndirilməsi üzrə ekspert komissiyasının tərkibi və strukturu
Kütləvi və seriyalı istehsal olunan sənaye məhsulu qiymətləndirilərkən ölkədə və xaricdə istehsal olunan ən yaxşı analoji sinifli və təyinatlı məmulatların estetik səviyyəsi meyar kimi qəbul olunur. Təbiidir ki, analiz edilən məmulat qabaqcadan texniki – iqtisadi və istismar tələblərinə uyğunluq baxımından qiymətləndirilməlidir. 34 İstehlak mallarının texniki-iqtisadi və istismar keyfiyyət göstəricilərinin kompleks qiymətləndirilməsi müvafiq profil üzrə mütəxəssislərdən ibarət komissiya tərəfindən əvvəlcədən aparılır. Bu qiymətləndirmənin qəbul edilmiş ölçü sistemində ifadə olunan nəticələri ekspert komissiyasına onun işə başlamasından əvvəl təqdim olunur.
Estetik qiymətləndirmə qaydası üç mərhələyə bölünür. Estetik qiymətləndirmənin birinci mərhələsi əsas informasiya-hesablama qrupu tərəfindən həyata keçirilir. O, komissiyaya təqdim olunan məmulatı və sənədləri təhlil edir, həmçinin eskpert qrupunun qiymətləndirməyə hazır olmasını aydınlaşdırır. Bu zaman ekspertlərin səriştəliliyi məsələlərinə, qiymətləndirilən məmulatların və ya məmulat qruplarının layihələndirilməsi, istehsalı və istismarı ilə onların tanışlığının yoxlanmasına xüsusi diqqət yetirilir. Bu çox vacib bir məsələdir, çünki bir tərəfdən o, ekspert qrupuna məlumatlı mütəxəssislərin aşkar edilməsini, digər tərəfdən ekspertlər tərəfindən qiymətləndirilən məmulatın xüsusiyyətlərini dərindən dərk olunmasına zəmanəti təmin edir. Estetik qiymətləndirmənin ikinci mərhələsi ekspertlər tərəfindən təhlil olunan məmulatın formasının mükəmməllik dərəcəsini təyin etməyi nəzərdə tutur. Formanın mükəmməllik dərəcəsinin bütövlüyə görə qiymətləndirilməsi zamanı ekspertlər məmulatın formasını analiz edərək onu dəyər sırasını təşkil edən etalon – məmulatların formaları ilə müqayisə edirlər və məmulatın bu sırada mövqeyinə görə formanın mükəmməllik dərəcəsinin qiymətini tapırlar. Bu zaman məmulatın formasını etalon formaya “oxşarlıq dərəcəsi” yox, onun qəbul edilən etalona uyğun olmalı mükəmməlliyi və ifadəliyi nəzərə alınır. Bütövlüyə görə qiymətləndirilmədə 0,1 bal qiymətlərinə bölünmüş bal şkalasından istifadə olunur. Bu zaman öz mükəmməllik dərəcəsinə görə 0 bal qiymətini məmulat onun forması pis məmulatların səviyyəsinə, 4,0 bal qiymətini Yüklə 476,43 Kb. Dostları ilə paylaş:
|