Azərbaycan Respublikasının daxili və xarici siyasətinə, beynəlxalq münasibətlərə dair analitik jurnal
Yüklə 3,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- STRATEJİ TƏHLİL
- Зияд Амрахов Об исторических и политических аспектах “Закона о переселении” от 24 апреля 1915 года, принятого в Османской империи
- STRATEJİ TƏHLİL 89 Açar sözlər
- Ключевые слова
- Esmira ORUCOVA
- Heydər Əliyev Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Giriş
- 1. Xocalı soyqırımı və beynəlxalq hüquqi sənədlər
STRATEJİ TƏHLİL | Say 1 (12) • 2015 88 safety of the territories of eastern Anatolia, the Ottoman government issued the Decree on resettlement (Tehcir Law). Tehcir law (resettlement in Arabic) contained no appeal to any kind of physical destruction, namely the genocide. According to the law, the Armenians thatwere posing a threat to the unity of the country and as a result, to its national securitywere moved from Erzurum, Van, Bitlis to Syria and nothern Iraq – to the areas of Urfa, Zor, Aleppo, Harran, Mosul, Diyarbekir and Jizre. These measures also prevented Armenians from helping Russian and British troops in fighting against Ottomans. These and other issues are thoroughtly and objectively researched on the basis of archive documents and well available historical literature. Зияд Амрахов Об исторических и политических аспектах “Закона о переселении” от 24 апреля 1915 года, принятого в Османской империи В статье анализируются исторические и политические аспекты “Закона о переселении” от 24 апреля 1915 года, принятого в Османской империи. Отмечается, что царская Россия, в зависимости от итогов Первой миро- вой войны, гарантировала создание автономного армянского государства на территории Османской империи и тем самым смогла втянуть в войну против Турции армян, проживающих в Османской империи. Воодушев- ленные этими привлекательными обещаниями армянские бандитские отряды перешли к активным действиям по массовому уничтожению му- сульман в Восточной Анатолии. Османское государство, учитывая серьезность сложившейся ситуации и опасаясь перехода Восточной Анатолии под контроль России, решила прибегнуть к опережающим мерам. 24 апреля 1915 года Османское пра- вительство, с целью обеспечения безопасности территорий Восточной Анатолии, было вынуждено принять “Закон о переселении” (Техджир). В законе “техджир”, что на арабском означает “переселение”, не было и речи о каком-то физическом уничтожении – геноциде. Таким образом, на основании этого закона армяне, создававшие угрозу для единства народа и национальной безопасности государства, были переселены из областей Эрзурум, Ван, Битлис в Сирию и на север Ирака – в Урфу, Зор, Халеб, Хар- ран, Мосул, Диярбакыр и Джизру. В статье на основании архивных документов и исторической литера- туры объективно исследованы все эти вопросы, проанализированы исто- рические и политические аспекты данного решения. Say 1 (12) • 2015 | STRATEJİ TƏHLİL 89 Açar sözlər: Xocalı soyqırımı, İnsan Hüquqları haqqında Bəyannamə, soyqırımı cinayəti, beynəlxalq humanitar hüquq normaları, əsir, girov, itkinlər Key words: Khojaly massacre, Universal Declaration of Human Rights, crime of genocide, the norms of international humanitarian law, captive, hostage, missing people Ключевые слова: Ходжалинский геноцид, Декларация прав человека, геноцид, нормы международного гуманитарного права, пленные, заложники, пропавшие без вести Xocalı soyqırımı: əsir, girov, itkin problemi Esmira ORUCOVA AMEA İnsan Hüquqları üzrə Elmi-Tədqiqat İnstitutunun böyük elmi işçisi orucovaesmira@mail.ru STRATEJİ TƏHLİL | Say 1 (12) • 2015 90 “Bütövlükdə Azərbaycan xalqına qarşı yönəldilmiş Xoca- lı soyqırımı öz ağlasığmaz qəddarlığı və qeyri-insani cəza üsulları ilə bəşər tarixində tayı-bərabəri olmayan bir vəhşilik aktıdır”. Heydər Əliyev Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Giriş XX əsr bəşəriyyətin yaddaşında çoxsaylı tarixi hadisələr, mühüm əhəmiyyət kəsb edən ictimai-siyasi proseslərlə qalsa da, bir sıra qanlı soy- qırımı cinayətlərinin də şahidi olmuşdur. İlk növbədə qeyd edək ki, soyqırımının baş verməsi, soyqırımı mühiti- nin formalaşması üçün öncədən yaradılmış, təkamül etmiş mühit, şərait olmalıdır. Özünün “ali” ideologiyasına malik olan işğalçı dövlət soyqırımı aktı üçün ilkin mühit hesab oluna bilər. Əlavə olaraq, işğalçı dövləti idarə edənlər öz potensial qurbanlarına insandan aşağı dəyər verərək, onları aşağılayır, “vəhşi”, “yırtıcı”, “barbar” və s. kimi adlar qoyurlar. Öz əməllərini yerinə yetirmək üçün soyqırımı aktorlarına patoloji şəxslər, cinayətkarlar kimi güclü, mərkəzləşmiş hakimiyyət və səlahiyyət lazımdır. Tarixdə qrup əleyhinə yönəlmiş çoxsaylı zorakılıq aktları baş versə də, genosid anlayı- şının hüquqi və beynəlxalq inkişafı əsasən ötən əsrdə təşəkkül taparaq mərkəzləşmişdir [1]. Biz XX əsr boyu törədilmiş genosid cinayətlərinə nəzər yetirsək, onla- rın ümumi əlamətləri, soyqırımı prosesinin özünün yetişməsi mərhələsi və soyqırımı mühitinin formalaşmasının bəzi məqamlarını görə bilərik. Bu cür soyqırımı cinayətlərinin ən dəhşətlisi XX əsrin sonlarına doğru törədilmiş, insanlıq əleyhinə ən qəddar cinayətlərdən biri olan Xocalı soyqırımıdır. 1. Xocalı soyqırımı və beynəlxalq hüquqi sənədlər Etnik iyerarxiya əsasında siyasi diskriminasiya soyqırımını törədilməsi üçün mühüm faktordur. Hər hansı ideologiyaya sahib dominant bir etnik qrupun mövcudluğu soyqırımını törədilməsi riskini artırır və onun mü- hitinin yetişməsini asanlaşdırır. Ermənilər tərəfindən Xocalıda törədilmiş əməllərdə niyyət əvvəlcədən düşünülmüş qaydada (canlarını qurtarmaq üçün yaxınlıqdakı kəndlərə qaçmaq istəyən əhalinin qarşısını almaq və onları məhv etmək məqsədilə əvvəlcədən pusquların qurulması da bunu sübut edir) məhz azərbaycanlı olduqlarına görə milli qrupu tam və ya qismən məhv etmək məqsədilə bu qrup üzvlərinin öldürülməsi olmuşdur. Ermənistanın Azərbaycana qarşı etnik təmizləmə siyasətini həyata keçirməsi və soyqırımlar törətməsinin səbəblərini araşdırdıq- da, burada etnik qruplar arasında ədavətin, xüsusi ideologiyaya ma- lik azlıqda olan erməni etnik qrupunun xarici havadarlarının köməyi Yüklə 3,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|