Azərbaycan Respublikasının daxili və xarici siyasətinə, beynəlxalq münasibətlərə dair analitik jurnal

STRATEJİ TƏHLİL | Say 2 (9) • 2014
152 
Bundan  başqa,  etnik  mənsubiyyətindən  asılı  olmayaraq  respondentlərin 
əksəriyyəti çox kiçik fərqlə televiziya, radio və internet vasitəsilə məlumat əldə 
edərkən xarici dillərlə müqayisədə Azərbaycan dilinə üstünlük vermiş, yalnız 
rus  dilində  təhsil  almış  respondentlər  xarici  dillərdəki  mənbələrə  müraciət 
etdiklərini bildirmişlər.   
Respondentlərin xarici dillərdə fəaliyyət göstərən informasiya resurslarına 
müraciət  etməsi  Azərbaycan  dilində  informasiya  resurslarının  qıtlığı  ilə  izah 
edilə bilər. Bu kontekstdə “Azərbaycan dilinin qloballaşma şəraitində zamanın 
tələblərinə uyğun istifadəsinə və ölkədə dilçiliyin inkişafına dair Dövlət Proq-
ramı” çərçivəsində Azərbaycan dilində zəngin internet resurslarının yaradılma-
sı olduqca vacibdir. Eyni zamanda, virtual dünyanın sərhədlərinin şəffaflığını, 
getdikcə daha çox insanın xarici dillərdən istifadə etməsini və eləcə də çox-
lu  sayda  alternativ  informasiya  mənbələrinin  mövcudluğunu  nəzərə  alaraq, 
Azərbaycan dilində yaradılacaq elektron resursların rəqabətə davamlılığı təmin 
edilməlidir. 
Nəticə
Bu gün qloballaşan dünyada Azərbaycan Respublikasının həyata keçirdiyi 
siyasi kurs milli identikliyin formalaşmasına və mədəni müxtəlifliyin qorunub-
saxlanılmasına yönəlmişdir. Müstəqillik illərində Azərbaycan ardıcıl olaraq to-
lerantlıq mühitinin möhkəmləndirilməsi, dövlət dilinin nüfuzunun artırılması, 
ölkə əhalisinin istifadə etdiyi müxtəlif dillərin inkişaf etdirilməsi istiqamətində 
əməli səylər göstərmişdir. Bu kursun əsasını ümummilli lider Heydər Əliyevin 
“azərbaycançılıq” ideyası təşkil edir.
Azərbaycan Respublikası Prezidenti Administrasiyasının rəhbəri, akademik 
Ramiz Mehdiyevin qeyd etdiyi kimi: “Bu gün “azərbaycançılıq” milli həyatın, kon-
fessiyaların harmoniyasının çoxəsrlik ənənəsi, ölkədə yaşayan bütün millətlərin 
və etnik qrupların qardaşlığı, qarşılıqlı əlaqə və təsirinin tarixi, onların ümumi 
taleyi və müstəqil Azərbaycanın bütövlüyü uğrunda birgə mübarizəsinin tarixi 
təcrübəsidir” (20, s.15). 
Uğurlu  dil  siyasəti  məhz  bu  bazada  qurulmalıdır.  Bu  siyasət  ölkəmizdə 
yaşayan bütün xalqları birliyə səsləməli, onların milli mədəniyyətlərini, adət-
ənənələrini,  dillərini  qorumalı  və  müasir  Azərbaycan  quruculuğunda  onların 
iştirakına şərait yaratmalıdır.    
İstifadə edilmiş ədəbiyyat:
1.   Beynəlxalq Əmək Təşkilatının rəsmi saytı - https://www.iom.int/cms/en/sites/iom/
home/what-we-do/labour-migration.html 
2.   Languages in a Globalising World. Edited by Jacques Maurais and Michael A. Mor-
ris. Cambridge University Press, 2005, 345 p.
3.   “Azərbaycan dilinin qloballaşma şəraitində zamanın tələblərinə uyğun istifadəsinə 
və ölkədə dilçiliyin inkişafına dair Dövlət Proqramı”, 9 aprel 2013-cü il - http://
www.president.az/articles/7744  
4.   Володарская  Э.Ф.  Модели  языковой  политики  стран  мира:  сравнительно-

---

Say 2 (9) • 2014 | STRATEJİ TƏHLİL 
153
типологический анализ. // Вопросы филологии,  № 1,  Том 31, Москва, Россия, 
2009, c. 24-44
5.   Hall R.A. American Linguistics, 1925-1969: 3 essays (Reihe Libelli), 1951, 97 p.
6.   Мухарямов  Н.М.  Глоттополитика  в  свете  концепции  гибкой  власти  /Тезисы 
докладов  III  Всероссийской  научной  конференции  Сорокинские  чтения 
“Социальные процессы в современной России: традиции и инновации”, 4-5 
декабря, 2007 г., Москва, КДУ, 2007, стр. 11-13.  
7.   Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. V cild (1900-1920-ci illər). Bakı: “Elm”, 2008.
8.   Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası. Bakı: “Qanun”, 2009. http://www.azer-
baijan.az/portal/General/Constitution/doc/constitution_a.pdf
9.   Dövlət  dilinin  tətbiqi  işinin  təkmilləşdirilməsi  haqqında  Azərbaycan  Respublika-
sı Prezidentinin Fərmanı, 18 iyun 2001-ci il, №506 - e-qanun.az/files/framework/
data/3/f_3568.htm
10.   Azərbaycan  əlifbası  və  Azərbaycan  dili  gününün  təsis  edilməsi  haqqında 
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı, 9 avqust 2001-ci il, №552 - http://
e-qanun.az/files/framework/data/2/f_2811.htm
11.   “Azərbaycan Respublikasında dövlət dili haqqında” Azərbaycan Respublikası Qa-
nununun tətbiq edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı, 
2 yanvar 2003-cü il - http://files.preslib.az/projects/remz/pdf/atr_dil.pdf
12.   “Azərbaycan  Milli  Ensiklopediyasının  nəşri  haqqında”  Azərbaycan  Respublikası 
Prezidentinin Sərəncamı, 12 yanvar 2004-cü il, № 55 - http://e-qanun.az/files/fra-
mework/data/5/f_5426.htm
13.   “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqın-
da” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı, 12 yanvar 2004-cü il, № 56 
- http://e-qanun.az/files/framework/data/5/f_5427.htm
14.   “Azərbaycan dilinin qloballaşma şəraitində zamanın tələblərinə uyğun istifadəsinə 
və  ölkədə  dilçiliyin  inkişafına  dair  Dövlət  Proqramı  haqqında”  Azərbaycan  Res-
publikası Prezidentinin Sərəncamı, 23 may 2012-ci il - http://president.az/artic-
les/4934
15.   “Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun maddi-
texniki bazasının gücləndirilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidenti-
nin Sərəncamı, 29 may 2012-ci il - http://www.president.az/articles/5012
16.   Əhalinin ana dili və sərbəst danışdığı dillərə görə bölgüsü (2009-cu il əhalinin si-
yahıyaalınmasının  məlumatlarına  əsasən)  http://www.stat.gov.az/source/demoq-
raphy/az/1_11-12.xls
17.   Azərbaycan Respublikası Hökumətinin Avropa Şurasının “Milli azlıqların müdafiəsi 
haqqında  Çərçivə  Konvensiyası”  üzrə  Üçüncü  Dövrü  Məruzəsi,  21  noyabr  2011 
- 
http://www.coe.int/t/dghl/monitoring/minorities/3_FCNMdocs/PDF_3rd_SR_
Azerbaijan_az.pdf  
18.   Azərbaycan Beynəlxalq Məktəbinin rəsmi saytı - http://tisa.az/en/about/key-facts/
19.   Смокотин В.М. Модель европейской школы: заложение основ многоязычного и 
поликультурного образования в Европе. //Вестник Томского государственного 
университета, 2010, № 334, c. 51-55.
20.   Mehdiyev R. XXI əsrdə milli dövlətçilik. Bakı: “Yeni Nəşrlər Evi”, 2003.

---