Azərbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ azərbaycan döVLƏT ĠQTĠsad unġversġtetġ

Strateji qərarların iqtisadi cəhətdən əsaslandırılması

ĠĢgüzar təĢkilatın maliyyə vəziyyətinin yaxĢılaĢdırılmasına məhsulun keyfıyyətini yüksəltmək, resurs təminatı siyasətinin real- laĢdırmaq, rəqabətqabiliyyətli məhsul buraxılıĢı proqramını çoxalt- maq və digər tədbirlər hesabına nail olmaq olar.
Əmtəə istehlakçılarının baĢlıca kriteriyası isə məhsulun key- fıyyəti, onun qiyməti və istifadəsi ilə əlaqədar olan məsrəflərin haq- qında qərar etmələridir.
ĠĢgüzar təĢkilatlarda qərarların effektliyinin bu cəhətləri iqti- sadi effektliyin hesablanmasının və əsaslandırılmasının müxtəlif metodikalarının tətbiqini tələb edir. Ġqtisadi əsaslandırmanın prin- sipləri sırasına aĢağıdakıları aid etmək olar:
Birincisi, vaxt amilinin uçota alınması. Bu amilin əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, öz vəsaitini hər hansı bir tədbirə qoyan investor bir neçə ildən sonra böyük məbləğ əldə etməyi nəzərdə tutur. Bu məbləğdən ilkin qoyuluĢları çıxsaq əldə edilən mənfəətin məbləğini alarıq. Bugünkü manat sabahkından baha olur.
Ġkincisi, iqtisadi effektin hesablanmasına sistem yanaĢmanın tətbiqi. Bu prinsipin mahiyyəti onunla ifadə olunur ki, effekt siste- min «çıxıĢında» alınır (Ģəkil 7.7.).



ġəkil 7. 7. Effektin hesablanmasına sistem yanaĢmanın tətbiqi
sxemi


Üçüncüsü, iqtisadi effektin hesablanmasına kompleks ya- naĢmanın tətbiqi. Bu prinsip onda ifadə olunur ki, texniki yeniliklə- rin reallaĢdırılmasından alınan birbaĢa iqtisadi effektin hesablanma- sı ilə yanaĢı yeni obyektin ekoloji və erqonomik göstəricilərinin yüksəldilməsi (yaxĢılaĢdırılması) hesabına əldə edilən və hesabla- ma metodu. Mürəkkəb olan sosial və ekoloji effekti də nəzərə al- maq lazımdır. Belə göstəricilərə su hovuzlarının, torpağın, suyun, təbii mühitin çirklənməsinin qarĢısının alınması; idarəetmənin avto- matlaĢdırılması səviyyəsinin yüksəlməsi; radioaktivlik, səs-küy sə- viyyəsi və titrəyiĢ göstəricilərinin aĢağı salınması və s. aiddir.