Azərbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ azərbaycan döVLƏT ĠQTĠsad unġversġtetġ
Yüklə 0,68 Mb. Pdf görüntüsü
|
52
qiymətli kağızlar bazarının formalaĢdırılması vacibdir. Azərbaycanda formal olaraq qiymətli kağızlar birjası mövcut olsa da, real olaraq bu çox mühüm bazar iqtisadiyyatı aləti ölkədə çalıĢmır. Bunun səbəbləri müxtəlifdir: - ölkədə mülkiyyət hüqunun qorunmaının çox zəif olması - bazarın qapalı, iqtisadiyyatın təbii və qeyri-qanuni inhisarların əlində olması - vergi və gömrük qanunvericiliyinin bazar iqtisadiyyatı və iĢ aktivliyinə kömək edəcək bir formada deyil də, bazarda olan inhisarların maraqları çərçivəsində tənzimlənməsi - daxili və leqal iri investorların olmaması və xarici kapitala yaradılan maniyələr Bütün bu maniyələr aradan qalxmasa, özəlləĢdirmənin iqtisadi effektliyi olmayacaq. Bu problemlər isə köklü islahatlar ilə çözülə bilər. Təbii inhisarların özəlləĢdirilməsinin mənfi cəhətlərinə isə - təbii inhisarlar, əsasən ölkənin strateji hesab etdiyi sahələri əhatə etdiyinə görə, təhlükəsizlik məsələlərinin önəmli olması, və bu məsələlərdə zəifliyin ortaya çıxma ehtimalı aid edə bilərik.
Beləliklə, bütün bunları nəzərdən keçirərkən, bir daha əmin oldum ki, problemlərin həlli üçün köklü, hərtərəfli sistem islahatlarına ehtiyac var.
53
III FƏSĠL AZƏRBAYCAN RESPUBLĠKASIDA ĠNHĠSARÇILIĞA QARġI MÜBARĠZƏNĠN FORMALAġDIRILMASI VƏ HÜQUQĠ BAZASI 3.1 Azərbaycanda rəqabət hüququnun yaranması və mənbələri
Rəqabət hüquq normallarının birbaĢa və əsas məqsədi bazarda rəqabəti qorumaqdır. Bununla belə rəqabət hüquq normaları nə rəqiblərin, nə istehlakçıların və nə də peĢə və ya sahə qruplarının mənafeyini mühafizə etməyi bir baĢa hədəf seçmir. Belə ki, rəqabətin qorunması prosesində istehlakında ümumi mənada rəqabət normalarının zidd hərəkıtlərin mənfi nəticələrindən müdafiə edirlər.Yəni həmin proses nəticəsində istehlakçı hüquqlarının müdafiəsi əldə olunur.amma rəqabət hüququn birbaĢa məqsədi istehlakçı hüquqlarının müdafə etmək deyildir. Belə ki, Avropa Ġttifaqı (AĠ) Komissiyası rəqabət hüququnun geniĢ kütləyə çatdırılaraq mənimsənilməsi üçün istehlakçıların məlumatlandırılmasına səy göstərir, bu sahədə müxtəlif proqramlarla əhəmiyyət verir.
Qeyd etmək lazımdir ki, rəqabətin pozulmadığı bir sistemdə istehlakçılar, rəqiblər, peĢə və sektor qrupları da dolayı müsbət nəticə əldə edirlər. Həqiqətən müəssisələrin arasındakı rəqabəti pozan sazıĢ, uyğun hərəkət müəssisə birliyi qərarlarının qadağan edilməsi, hökmran mövqedə olan müəssisənin hərəkətlərinə nəzarət olunma rəqiblərin həm də istehlakçıların xeyrinə olacaqdır. Bu baxımdan AĠ rəqabət hüququnun məqsədinin dövlətin tətbiq etdiyi rəqabət siyasətini rəqabət hüququnun hədəfı halına gətirməkdır. Məhz Antiinhisar Fəaliyyəti haqqında Qanunun 1-ci maddəsinə görə ―bu qanun inhisarçılıq fəaliyyətinin qarĢısının alınmasının, məhdudlaĢdırılmasının aradan qaldırılmasının təĢkilatı və hüquqi əsaslarını müəyyən edir‖. Bunu Rəqabət Məcəlləsi Layihəsinin 1- cı maddəsi də təsdiqiləyir. Bu normaya görə, ―Azərbaycan Respublikasında dövlətin iqtisadi siyasətinin tərkib hissəsi olan vahid rəqabət siyasəti həyata keçirilir. Azərbaycan Respublikasının Rəqabət Məcəlləsinin əsas məqsədi aĢağıdakılardır: 1.
Iqtisdiyyatın səmərəliliyi,çevikliyi və inkiĢafın təĢviq olunması; 54
2. Bazar münasibətləri əsasında azad sahibkarlığa elverıĢli Ģəraitin yaradılmasının təmin edilməsi; 3.
Haqsız rəqabətə yol verilməməsi; 4.
Inhisarçılığa yol verilməməsi; 5.
IĢgüzar fəaliyyətlərdə sui-istifadədən istehlakçıların müdafiəsi; 6.
Ġstehlakçıların rəqabət qabiliyyətli qiymətlər və əmtəə seçiminə Ģərait yaradılmasının müdafə edilməsi; 7.
8.
Milli sahibkarların dünya bazarına çxıĢının təmin edilməsi və xarıcı rəqiblərin ölkə daxili yaratdıqları rəqabətdə rolunun tanınması; 9.
Azərbaycan dövlətinin iqtisadi siyasətindən irəli gələn inhisarsızlĢdırma və rəqabət mühitinin yaradılması vəzifələrinin yerinə yetirilməsinə kömək edilməsi; 10.
Respublikasının qüvvədə olan qanunvericilik aktlarına uyğun olaraq müəyyən edilən digər vəzifələrin yerinə yetirilməsi. Rəqabət hüququnun məqsədi təsbit edilərkən birinci növbədə bu normaların tətbiq edildiyi ölkənin hüququ forması, yəni həmin dövlətin federasiya və ya unitar dövlət ya da Avropa Ġttifaqınıni kimi beynəlxalq bir quruluĢ olub olmaması nəzərə alinmalıdır. Bu məsələ rəqabət hüququnun əsas prinsiplərindən olmasa da onun məqsədini dəyiĢdirə bilər. Buna misal olaraq biz Avropa Ġttifaqınında əsas məqsədlərdən biri, ona üzv olan dövlətlərin arasındakı ticarət fəaliyyətinin qarĢısındakı maneyəni aradan qaldırmaq, Ģəxslərin, əmtəə, xidmət və sərmayənin sərbəst hərəkətinin təmin etməkdır. Bu məqsəd hər hansı bir unitar dövlətin rəqabət hüququnda mövcud deyildir. Rəqabət hüququ siyasəti həmin ölkədə tətbiq edilən digər siyasətlərəd birbaĢa və dolayı təsir edə bilər. Məsələn iĢçı çalıĢdırmaq, regional siyasətlər, dövlət yardımları, dövlət satınalmaları, müəsissənin xarıcı müəssisələr tərəfindən satın alınması da tətbiq ediləcək siyasət kiçik və orta böyüklükdəki müəssisəyə qarĢı tətbiq ediləcək siyasət rəqabət siyasətinin təsiri altında qalır. Rəqabət hüququ bu sahələrə təsir edən vasitə kimi də tətbiq oluna bilər. Yüklə 0,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|