Azərbaycan tarġXĠ ÜZRƏ qaynaqlar

26 
 
[2] Soana çayının 86
0
-47
0
 koordinatla rı olan mənsəbinin ard ınca: 
 
Telayba Ģəhəri.......................................85          -     46
0
 40´ 
Herr çayının mənsəbi............................84
0
  30   -     46
0
 30´ 
Gelda  Ģəhəri.........................................83 
0
         -    46
0
-30´ 
Kaysi çayının mənsəbi.........................82
0
  30´   -     46
0
 
Albana  Ģəhəri................................... ...81
0
  40´  -      45
0
 50´ 
Alban çayının mənsəbi........................80
0
   30´   -     45
0
 30´ 
[və]Qaytara  Ģəhəri..............................79
0
   30´   -     44
0
 -45´ 
Ondan sonra Kür  çayının mənsəbi .....79
0
  40´   -     44
0
 30´ 
[gəlir];  
 
[3]  Albaniyadakı Ģəhərlər və kəndlə r bunlard ır: Ġberiyadan  və Qafq zadan 
axıb  gələn  və  Kürə  (O  bütün  Albaniya    və  Ġberiya    boyu  axaraq  Erməsitanı 
onlardan ayırır) tökülən çay
1
 arasında: 
 
Taqoda......................................................77 
0
30  -     46
0
 50´  
Bakriya......................................................77 
0       
 -     46
0
 30´ 
Sanua........................................................770
0
 40´-    46
0
 40´ 
Dehlane.....................................................77
0
  20´  -   45
0
 45´ 
Niqa...........................................................77
0
 20´       45
0
 15´ 
[4] Göstərilən çay və hə mçin in Qa fqazdan a xan Alban çayı arasında: 
Moseqa ............................................................79
0
     -   47
0
 
Sa munis...........................................................79
0       
 -    46
0
 40´ 
Ġobula..............................................................78        -   46
0
 20´ 
Ġuna..................................................................79
0
      -   46
0
 
Embo laya.......................................................78
0
30 ´  -  45
0
 40´ 
Adiabla............................................................79
0         
 -   45
0
 30´ 
Mame xiya.......................................................79
0
45´  -   45
0
 40´ 
Ossika..............................................................77
0
30 ´-   44
0
 45´ 
Sioda..............................................................78
0
15   ´-  44
0
 40´ 
Baru ka..............................................................79
0
20´ -  44
0
 40´ 
 
Bundan baĢqa Alban qapıları, deyildiyi kimi, 80
0
-47
0
 a ltındadır. 
                                                                 
1
 Ptolemeyin  bu  anonim  çay  haqqında  yazdığını  Pilinin  etdiyi  t əsvirlə  (―...Qafqaz 
dağlarında axıb Kür çayına  [tökülən] Okazan çayı...‖) müqayisə etdikdə onun Alazan çayı olduğu 
aydınlaĢır.  
 

---

27 
 
 
[5] Alban çayı və Kür çay ı arasında: 
Xabala..............................................................80
0
    -     47
0
 
Xobata..............................................................80 
0
30´ - 46
0
-45´ 
Moziata ............................................................80
0
    -    46
0
 20´ 
Misia.................................................................81
0
    -    46
0
 20´ 
Xada xa..............................................................81 
0
    -   46
0
 
Kaysi çarı və Herr arasında: 
Tiblis...............................................................84
0
15´ - 46
0
50´ 
 
[6]  Albaniya  yaxın lığ ında    iki  bataqlıq  ada  vardı:  aralarındakı  boğazın  
koordinatlaeı belədir: 87
0
 30´ – 45
 0 1 
 
9. BÖYÜK PĠLĠNĠ ― TƏBĠƏT TARĠXĠ‖  
 
Böyük Plin i (Qay  Plini Sekundi) b. e. ə. I yüzildəki A lbaniya  və albanlar 
haqqında  yazan    antik  müəlliflərin  ən  tanın mıĢıdır.  Ro mza  yazıçısı,  alim  və 
dövlət  xad imi  B.Pilini  (23-79)  imperator  Tit  Falv i  Vəspasianın  (69-79) 
himayəsində  olmuĢ,  Na rbon  Qa liyası  və  Ġspaniyada    imperator  prokuratoru  
vəzifəsini  daĢımıĢ,  ka mpaniya    vilayətindəki  Mizenda  donanma  baĢçısı  ikə m, 
Vəzuv i  vulkanın püskürməsi za man ı həla k o lmuĢdur.  
B.Pilinin  tarixə  a id  əsərləri  (Ta ist  adları  çəkib)  zə manə mizə  gə lib  
çatmamıĢdır.  Yalnız  37  kitabdan  ibarət  ―Təbiət  tarixi  ‖-  ―Naturalis  histora‖ 
müstəsnadır.  Təb iət  elmlə ri  üzrə  antik  dövr  ensiklopediyası  sayılan    bu  əsərdə 
(327  yunan  və  146  latınd illi  əsərdən  istifadə  edilib )      tarixi  üçün  də  q iy mətli 
mə lu mat  tapılır.  O  cü mlədən,  A lbaniyanın  baĢ  Ģ əhəri,  ölkənin  təbiəti  əhalisi, 
albanların məiĢəti haqında  maraqlı parçalar vardır. 
Əsərdəki Skifiya və Qafqaza aid   materialları  V.V.  LatıĢev  latın d ilindən 
rus    dilinə  çevirmiĢdir.  (ba x:  Извес тия  древних  писа телей,  греческих  и  
                                                                 
1
Qədim Albaniyanın hüdudları, onun Ģəhər və kəndlərinin tarixi, Albaniyada  Ģəhərsalma  və 
baĢqa  problemlərinin  həll  edilməsi  üçün  Ptolemeyin  göstərdiyi  coğrafi  adların    öyrənilməs  böyük 
əhəmiyyət  daĢıyır.  Bu  iĢə  ötən  yüzilin  ortalarından  baĢlanmasına  baxmayaraq,  tədqiqatçılar 
(A.Yanocvski,  B.A.Dorn,  S.V.YuĢkov,  K.V.Terevər,  S.N.  Muravyov və  b.)    söylədikləri  fikirlərdə 
uyğunsuzluq  çoxdur. Bunun səbəbi odur ki, Ptolemeyin göstərdiyi coğrafi enlik və uzunluqlar  indiki 
meridian  və  paralellərdən  kəskin  Ģəkildə  fərqlənir,  ona    görə  də  həmin  tədqiqatçılar  çıxardılaqları 
nəticələri ehtimallardan    almıĢ, tarixi-filoloji  səpkidə  araĢdırma    aparmamıĢlar.  Beləliklə, Ptolemey 
xəritəsi tarixĢünaslıqda problem olaraq qalır və öz elmi tutarlarını gələcək üçün saxlayır.  
 

---