Azərbaycan və avropa şurasi
Yüklə 1,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
92 vasitələrindən istifadə etdikdən sonra Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinə müraciət edə bilər. Eyni zamanda, bir iştirakçı dövlət digər iştirakçı dövlətə qarşı onun, konvensiyanın və ya protokolların müddəalarını pozması ilə bağlı məhkəmə qarşısında şikayət qaldıra bilər və qeyd edilməlidir ki, indiyə qədər xeyli sayda belə şikayət olmuşdur. Avropa dövlətləri kollektiv nəzarət mexanizmi yaratmaqla Ümumavropa dəyərlərinə, hüququn aliliyinə, ədalət və demokratiyaya söykənən vahid hüquqi məkanda hər bir şəxsin hüquqlarını təmin etməyi öz qarşılarına başlıca vəzifə kimi qoymuşlar. Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyası bu şikayət prosedurları olmadan, daha doğrusu, Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi olmadan heç bir zaman indiki kimi effektiv, canlı və işlək bir mexanizm ola bilməzdi. Bu gün tamamilə doğru deyirlər ki, bu konvensiyasız Avropa Şurası, məhkəməsiz isə konvensiya heç nədir. Məhz Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin sayəsində, onun çoxsaylı, presedent xarakterli qərarlarının sayəsində Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyası elə də mükəmməl olmayan, əksər insan hüquqlarını özündə heç əks etdirməyən regional bir sənəddən ümumdünya əhəmiyyətli, dövlətlərin qanunvericiliyinin və hüquqi praktikasının inkişafına əhəmiyyətli dərəcədə təkan vermiş, beynəlxalq və milli məhkəmələrdə geniş surətdə istinad edilən müqaviləyə çevrilmişdir. Ümumiyyətlə, Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi insan hüquqlarının pozulması ilə bağlı şikayətlərə baxan və fərdin bilavasitə beynəlxalq məhkəməyə müraciətini təmin edən ilk beynəlxalq məhkəmə orqanıdır. O, insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi sahəsində mövcud olan beynəlxalq mexanizmlərin ən səmərəlisidir. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin tərkibi müəyyən sayda olan üzvlərdən deyil, "hər bir iştirakçı dövlətdən bir hakim" prinsipi əsasında təşkil olunmuşdur. Bu o deməkdir ki, hal-hazırda AİHM-də 47 hakim, o cümlədən Azərbaycandan da bir hakim vardır. Hakimlər dövlətin təqdim etdiyi üç namizəd arasından AŞ PA tərəfindən seçilir. Hazırda Azərbaycandan AİHM-ə hakim seçilmiş Xanlar Hacıyev 2003-cü il aprel ayından bu qurumda ölkəmizi təmsil edir. Bununla da Azərbaycan Avropa Şurasına qəbul edilərkən üç il üçün öz üzərinə götürdüyü öhdəliklərə tam əməl etmişdir və bundan sonrakı dövr üçün nəzərdə tutulan öhdəliklərin yerinə yetirilməsi üçün başlanmış işləri davam etdirir. II. Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə münasibətdə vəziyyətə gəlincə, demək lazımdır ki, Azərbaycan ərazisinin 20 faizi erməni silahlı birləşmələrinin işğalı altında qalmaqdadır, bir milyon azərbaycanlı əvvəlki kimi qaçqın və köçkün vəziyyətində əzab çəkməkdədir. Azərbaycanla Ermənistan arasında Dağlıq Qarabağ regionu üzrə həllini tapmamış 20 illik münaqişə öz neqativ təsirini təkcə Azərbaycana deyil, bütün Cənubi Qafqaz regionunun təhlükəsizliyinə və stabilliyinə göstərir, demokratik inkişafı ləngidir. 93 1993-cü ildə BMT Təhlükəsizlik Şurasının Azərbaycanın ərazisindən işğalçı qüvvələrin qeyd-şərtsiz çıxarılmasını tələb edən dörd qətnamə qəbul etməsinə, 1992-ci ildən başlayaraq ATƏT-in bilavasitə bu münaqişənin həlli naminə fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, qəbul edilmiş qətnamə və qərarlar hələ ki yerinə yetirilməyib. Yaranmış mürəkkəb vəziyyətə baxmayaraq, Azərbaycan hökuməti atəşkəs rejimini saxlayır və münaqişənin nizamlanması prosesinin sürətləndirilməsi məqsədilə bütün gücünü sərf edir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Avropa Şurasının Baş katibinə və Avropa Şurası Parlament Assambleyasının sədrinə göndərdiyi məktubda Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin beynəlxalq hüquq normaları və prinsipləri əsasında sülh yolu ilə ATƏT-in Minsk qrupu çərçivəsində həll edilməsinə sadiq olduğunu bir daha təsdiq etmişdir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev və Ermənistan Prezidenti R.Koçaryan, daha sonra Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Ermənistan prezidentləri R.Koçaryan və S.Sarkisyanla çoxsaylı ikitərəfli görüşlər keçirmişdir. Bu görüşlərdə Azərbaycan tərəfi Ermənistanın ATƏT-in Lissabon sammitində qəbul edilmiş prinsiplərini tanımasına və BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının yuxarıda adı çəkilən qətnamələrini yerinə yetirməsinə təkidlə yanaşaraq Dağlıq Qarabağa muxtariyyət modelinin ən yüksək dərəcəsini təklif etmişdir. 1997-ci il aprel ayının 22-də Strasburqda, Avropa Şurası Parlament Assambleyasının yaz sessiyasında Cənubi Qafqaz münaqişələrinə dair 1119 (1997) saylı qətnamədə həmin prinsiplər öz ifadəsini tapmışdır. Qətnamənin Dağlıq Qarabağ barəsindəki bölməsində göstərilir: "Assambleya Ermənistanın və Azərbaycanın parlament üzvləri arasında davam edən dialoqu, xüsusən üzv olmayan Avropa ölkələri əlaqələr komitəsinin təşkil etdiyi 1996-cı il yanvar ayının 26-da Strasburqda keçirilmiş Zaqafqaziyada münaqişələrə dair seminarı alqışlayır. Bununla əlaqədar, assambleya ATƏT-in Dağlıq Qarabağ üzrə Minsk qrupunun yenidən fəaliyyətə başlamasını alqışlayır və onun münaqişəni tezliklə nizama salmağa yönəlmiş danışıqları davam etdirməsini dəstəkləyir. Assambleya münaqişənin siyasi yolla nizama salınmasına nail olmaq, bunun sayəsində işğal olunmuş ərazilərin azad edilməsinə, qaçqınların və köçkünlərin geri qayıtmasına, Dağlıq Qarabağ üçün qənaətbəxş alternativ statusa, habelə təhlükəsizliyə təminat yaratmaq məqsədilə münaqişənin bütün tərəflərini birbaşa danışıqlar aparmağa çağırır. Nəhayət, assambleya arzu etdiyini bildirir ki, gələcəkdə üç Zaqafqaziya dövləti — Ermənistan, Azərbaycan və Gürcüstan Zaqafqaziya dövlətləri birliyi və birgə parlament assambleyası yaradılmasının mümkünlüyü məsələsinə baxılacaqdır". Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi ilə əlaqədar Avropa Şurası Parlament Assambleyasının Dağlıq Qarabağdakı münaqişəyə dair 1047 (1994) saylı 10 Yüklə 1,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|